Şam
Beşşar Esed rejimi dönemi sırasında 2011-2024'te hastane morglarından, cezaevlerinden ve işkence merkezlerinden el-Tel ve diğer bölgelere ceset taşıyan tır şoförü Allavi, Sednaya Hapishanesi'nde hayatını kaybeden tutsakların Haresta Askeri Hastanesi'nin morgunda tutulan cesetlerini gömülmek üzere başkent Şam'ın kuzeyindeki bu alana getirdiklerini anlattı.
Allavi, Şam'ın kuzeyinde el-Tel bölgesinde geniş araziye gömülen cesetlerin üzerinde isimlerin olmadığını ve numaralandırıldığını belirterek, "Morglar dolduğu zaman her hafta tırlarla (cesetleri) naklederdik. Her hafta iki tır. Tırlarda bazen 200-250 kişi oluyordu." dedi.
Cesetlerin arazide 11 ayrı noktaya gömüldüğünü aktaran Allavi, "Tırları çukurların kenarına yanaştırıyorduk. Birileri arabaya çıkıyordu ve cesetleri çukura atıyorlardı. Daha sonrasında da dozerler gelip üstünü kapatıyordu." ifadelerini kullandı.
Tırları cesetlerle doldurduktan sonra görevli askerlerin kendilerine refakat ettiğini söyleyen Allavi, "Önümüzde ve arkamızda araçlarla bizi takip ediyorlardı. Bu bölgeye hep gündüz naklediyorduk." diye konuştu.
Cesetleri Kıteyfe ve Kuryede gibi bölgelere de götürdüklerinden bahseden Allavi, "Bazı bölgelere, Kıteyfe denilen bir bölgeye gece naklediliyordu. (El-Tel bölgesine) Yaklaşık bir sene boyunca cesetleri taşıdık. Burası dolunca 10 yıl boyunca Kıteyfe denilen bölgeye cesetleri taşıdık. Kıteyfe bölgesine en son 2019 yılında ceset götürdüm. Cesetlerin nakline Cebleli Mazin isminde rejim subayı eşlik ediyordu" dedi.
Rejim düşüne kadar ceset taşıdılar...
Rejim düşmeden yaklaşık 10-15 gün önce son kez ceset taşıdığını anlatan Allavi, Nejhe bölgesine taşıdıkları bazı cesetlerin üzerinde işkence izleri gördüğünü belirtti.
Allavi, "Kamyon boşaltılırken 4 kişi çalışıyordu. 10-15 dakika sürüyordu. Cesetler bazen bir hafta bekliyordu, artık erimeye başlıyordu. Bir cesedi tuttuğumda elimle çekince tamamen dağılıyordu. Eğer soğutma yoksa ceset sabun gibi eriyordu." ifadelerini kullandı.
Cesetlerin neredeyse tamamının erkeklere ait olduğunu kaydeden Allavi, sözlerini şöyle sürdürdü;
"Kadın en fazla bir ya da iki tane. Geri kalan hepsi genç veya yaşlı erkekti. Çocuk hiç görmedim. Hiç çocuk yoktu. Artık her şey bitti. Anlatmak istediğim şeyler var, eskiden söyleyemediğimiz. O zaman konuşamazdın, ortadan kaldırılırdın. Ama şimdi rejim düştü, bitti her şey."
Şam'ın kuzeyinde el-Tel bölgesindeki geniş alanda, halen üzeri kapatılmamış çok geniş çukurlar göze çarpıyor.
Arazinin, devrik rejim tarafından toplu mezar olarak kullanıldığının ortaya çıkarılması için bölgede, hükümete bağlı güvenlik güçlerinin ve sivil savunma ekiplerinin kazı çalışmaları yapması bekleniyor.
Daha önce saptanan mezarlıklar...
Esed rejiminin devrilmesinden sonra en büyükleri Şam'da olmak üzere birçok toplu mezar alanı saptanmıştı.
Bunlardan bazılarında beden bütünlüğü bozulmuş kalıntılara da rastlanmıştı.
El-Tel bölgesi ise bugüne kadar, güçlü tanıklıklar ışığında toplu mezar olduğu saptanan en büyük saha olarak kayıtlara geçti.
Suriye Sivil Savunma ekipleri, Şam'ın Sibeyne bölgesinde devrik Baas rejiminin sivilleri alıkoymak için kullandığı binanın bodrum katında toplu mezar buldu.
Halep emniyetine bağlı güçler, Halep'in Nakkarin köyünde yeni bir toplu mezar tespit etti.
Bulunan toplu mezarda, devrik rejiminin öldürdüğü sivillere ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları ortaya çıkarıldı.
Mezarda 1500 kadar kişinin cesedinin bulunduğu ifade ediliyor.
Suriye Haber Ajansı (SANA), 29 Aralık'ta, Humus ilinin Hola bölgesi civarında da devrik lider Esed rejiminin öldürdüğü sivillere ait olduğu düşünülen bir toplu mezar bulunduğunu duyurdu.
Şam'da Bağdat Köprüsü bölgesinde ve Dera'nın İzraa ilçesinde toplu mezarlar açıldı.
Şam'ın Hüseyniye bölgesinde ve Dera'da da toplu mezar alanları tespit edildi.
Şam'da Seyyide Zeynep bölgesindeki bir ilaç deposunda, aralarında çocukların da olduğu 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu.
Şam Havalimanı'na giden yolda da 12 Aralık'ta yaklaşık 100 kişiye ait ceset kalıntıları tespit edildi. Bazılarının ceset torbalarına konulduğu, bazılarının da yol kenarına atıldığı görülen ceset kalıntıları, ilgili kurumlarca koruma altına alındı.