Ankara
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yarın ziyaret etmesi beklenen Cezayir, Afrika kıtasının yüz ölçümü en büyük ülkesi, kıtanın ticari kapısı ve dünyanın en önemli petrol ve doğal gaz rezervlerine sahip ülkesi olarak öne çıkıyor.
Kuzey Afrika'da, Akdeniz kıyısında, Fas ve Tunus arasında yer alan Cezayir'in, doğu sınırlarında Libya, güney sınırında Nijer, Mali ve Moritanya bulunuyor.
Cezayir, Akdeniz'de uzun kıyısı ve limanlarıyla Afrika'nın ticarete açılan kapısı olarak önemli bir coğrafyada yer alıyor.
Başkent Cezayir'e 60 kilometre uzaklıktaki Şerşel şehrinde inşası devam eden ve Akdeniz ve Kuzey Afrika'nın en büyük limanı olma özelliğini taşıyacak limanın 2023'te hizmete girmesi planlanıyor. 2 bin hektar alan üzerine kurulacak ve 6 bin 230 metre uzunluğunda olması planlanan limanın tamamlanması durumunda Kuzey Afrika'nın en büyük limanı olan Fas'ın Kazablanka şehrinde yer alan Fas limanından daha büyük bir liman olacak.
Yüz ölçümü 2 milyon 381 bin 741 kilometrekare olan Cezayir'in yüzde 80’i, çöl bölgesi Sahra’da yer alıyor. Ülkenin kuzeyinde yer alan yüzde 10’luk verimli tarım alanlarında tahıl, sebze, zeytin ve meyve üretimi yapılıyor.
Nüfusu 2018'de 41,6 milyon olan Cezayir'in yüzde 98,2’sini Müslüman Amaziğ ve Araplar oluşturuyor.
Osmanlı hakimiyetinde 300 yıl kalan Cezayir’de 1830'da Fransa’nın sömürge dönemi başladı.
Ülkenin bağımsızlık tarihinde önemli bir figür olan Emir Abdulkadir, Fransızlara karşı silahlı direnişi organize etti fakat tüm çabalarına rağmen 1847 yılında Fransa Cezayir’in tamamını ele geçirdi. Fransa, 132 yıl süren sömürge döneminde Cezayir’de birçok ihlal ve kıyım gerçekleştirdi, yüz binlerce kişiyi sistematik olarak katletti.
Cezayir Milli Kurtuluş Cephesi öncülüğünde 1962 yılında bağımsızlığını kazanan ülkenin ilk devlet başkanı Ahmed bin Bella oldu. Halk oylamasıyla 1989 yılında kabul edilen yeni anayasa ile Cezayir, çok partili sisteme geçti.
Son yıllarda inşaat sektörüne yapılan yatırımların arttığı Cezayir, birçok Türk inşaat firmasına ev sahipliği yapıyor.
Ekonomisinin bel kemiği petrol ve doğal gaz
Cezayir ekonomisinin temelini, büyük oranda hidrokarbon gelirleri oluşturuyor. Dünyanın en önemli petrol ve doğal gaz üreticileri arasında yer alan Cezayir’de milli gelirin yüzde 30’u, bütçe gelirlerinin yüzde 65’i ve ihracat gelirlerinin yüzde 95’i petrol ve doğal gazdan elde ediliyor.
Kaya gazı rezervi bakımından dünyada üçüncü, doğal gaz rezervi bakımından 10'uncu ve petrol rezervi bakımından 16'ncı sırada yer alan Cezayir, aynı zamanda dünyada en fazla gaz ihraç eden ülkeler arasında altıncı sırada bulunuyor.
Cezayir ekonomisinin bel kemiğini petrol ve doğal gaz gelirleri oluştursa da ülke ekonomisini çeşitlendirmeye yönelik çabalar sürüyor. Özellikle tarım ve sanayi alanında son yıllarda gerçekleştirilen atılımlarla modernizasyonun sağlanması hedefleniyor.
Cezayir tarıma oldukça elverişli olup bakla, incir, zeytin, hurma ve kayısı gibi ürünler bakımından dünyada ilk sıralarda yer alıyor. Ancak bu ürünler genellikle iç piyasada tüketiliyor ve ihracat ürününe dönüşemiyor.
Dünya Bankası verilerine göre, kişi başına düşen gayri safi milli hasıla, 2002 yılında 1748 dolar iken 2018'de 4114 dolar oldu. Buna rağmen Cezayir’de son 10 yılda zengin ve yoksul kesim arasındaki uçurum büyüdü.
Hükümetin kamu sektöründe çalışanların sayısını arttırma politikası ve yüksek büyüme oranları, son yıllarda işsizliğin bir ölçüde azalmasını sağladı. Cezayir İstatistik Kurumu verilerine göre, işsizlik oranı 2000’li yıllardan itibaren düşüş gösteriyor.
Siyasi durum
Cezayir, 1519’dan 1830 yılındaki Fransız işgaline kadar Osmanlı yönetiminde kaldı. Cezayir, 5 Temmuz 1830’da Fransa'nın egemenliğine geçti.
1 Kasım 1954 tarihinde, Milli Kurtuluş Cephesi (FLN) ve Ulusal Bağımsızlık Ordusu’nun (APN) kurulmasının ardından Cezayir’in Fransız sömürge yönetimine karşı bağımsızlık mücadelesi başladı ve 5 Temmuz 1962’de Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti ilan edildi.
Cezayir, bağımsızlığını kazandıktan sonra FLN tarafından tek partili sistem ile yönetildi. 1989 yılında yapılan halk oylamasıyla kabul edilen yeni anayasaya ile çok partili sisteme geçildi.
Ülkeyi 5 yılda bir seçilen cumhurbaşkanı yönetiyor. Cumhurbaşkanı, bakanlar kurulu ve Yüksek Güvenlik Konseyine liderlik ediyor, başbakan ve bakanları atıyor.
Türkiye-Cezayir ilişkileri
Türkiye-Cezayir ilişkileri 1516 yılında Barbaros Hayreddin Paşa’nın Cezayir’e gelişiyle başladı.
2016 yılında iki ülke arasındaki ilişkilerin başlangıcının 500. yılı oldu.
Cezayir, Türkiye diplomatik ilişkileri ülkenin bağımsızlığını kazandığı 1962 yılında tesis edildi. İki ülke arasında 2006 yılında “Dostluk ve İşbirliği Anlaşması” imzalandı. Cezayir, Türkiye'yi İspanya, İtalya ve Portekiz’le birlikte “stratejik ortak” olarak değerlendiriyor.
26 Ocak'ta Cezayir’e gidecek Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, en son bu ülkeye 26-28 Şubat 2018’de ziyaret etmişti.
Erdoğan, 19 Ocak'ta Berlin'deki Libya Konferansında Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun ile görüşmüştü.