Trabzon
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Volkan Şahin, Asperger sendromuna sahip bireylerin çoğu zaman yanlış anlaşılabildiklerini ve sosyal çevreleri tarafından dışlanabildiklerini belirterek, toplumun bu konuda bilinçlenmesinin onların daha rahat bir yaşam sürmesini sağlayabileceğini söyledi.
Şahin, AA muhabirine, çocuklarda konuşma gecikmesi, yetersiz sözel olmayan iletişim becerileri eksiklikleri, ismi söylendiğinde bakmama veya göz teması kuramama gibi belirtiler denildiğinde akla hemen otizm kelimesinin geldiğini anlattı.
Otizmin farklı kaynaklardan bir şekilde duyulduğunu dile getiren Şahin, Asperger sendromu hakkındaki bilginin ve farkındalığın az olduğunu ifade etti.
Şahin, Dr. Hans Asperger'in 1944'te takip ettiği çocuklardan dördünde klasik otizm tanısına tam olarak uymayan, empati yoksunluğu, arkadaş edinmede zorluklar, özel ilgi alanında aşırı uğraş gibi otizm belirtileri olduğunu gözlemlediğini belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Ölümünden sonra Dr. Hans Asperger'in yaptığı çalışmalara atfen 'Asperger sendromu' kavramı kullanılmaya başlandı hatta bir rivayete göre, bu bilim insanının çocukluğunda buna benzer belirtilerinin olduğu da söylenmiştir. Asperger sendromu, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı'nın dördüncü baskısında ayrı bir tanı kategorisi olarak tanıtılmış olsa da sonraki baskısında bu tanı çıkarılmış, otizm spektrum bozukluğu kavramı kullanılmaya başlanmıştır."
"Milyonlarca insanı etkileyen nörogelişimsel bozukluktur"
Asperger sendromu kavramının bu tanıya sahip bireylerin tanınması ve farkındalığın artması açısından bilinmesinde fayda olduğuna işaret eden Şahin, şunları aktardı:
"Asperger sendromu, otizm spektrum bozukluğu içinde yer alan, sosyal etkileşim ve iletişimde zorluklarla giden dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen nörogelişimsel bir bozukluktur. Her bireyde farklı şekillerde görülebilen Asperger sendromu, genellikle yüksek işlevli otizm olarak da tanımlanır. Bu bireyler genellikle ortalamanın üzerinde zekaya sahip olabilir ancak sosyal ipuçlarını anlamakta ve bireyler arası ilişkiler kurmakta zorlanabilir."
"Ani değişikliklerden rahatsız olabiliyorlar"
Şahin, Asperger sendromuna sahip bireylerin genellikle belirli konulara yoğun ilgi gösteren, detaylara odaklanabilen kişiler olarak da tanımlandıklarını belirterek, şunları kaydetti:
"Sosyal etkileşimde yaşanan bazı zorluklar günlük yaşamda onları zorlayabiliyor. Bu bireyler göz teması kurmada veya beden dilini okumakta zorlanabilirken, ani değişikliklerden rahatsız olabiliyor. Bu belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebiliyor ve bazı bireyler belirli alanlarda olağanüstü yetenekler sergileyebiliyor. Örneğin matematik, müzik veya teknoloji gibi alanlara büyük ilgi duyabiliyorlar."
Söz konusu belirtilere sahip çocuk ve ergenlerin çocuk psikiyatri uzmanı tarafından muayene edilmesinin önemli olduğuna dikkati çeken Şahin, "KTÜ Tıp Fakültesi Farabi Hastanesinde çok disiplinli çocuk ve ergen ruh sağlığı merkezinin olması bu bireylere önemli avantajlar sunuyor. Bu merkezde deneyimli çocuk psikiyatristleri, çocuk gelişim uzmanı, dil-konuşma terapisti ve ergoterapist (iş ve uğraşı terapisti) yer alıyor. Bu klinikte otizm spektrum bozukluğu tanısının konmasına yardımcı olan uluslararası altın standart olarak kabul edilen ADOS, ADI-R ve 3DI gibi değerlendirme yöntemleri de uygulanmakta." diye konuştu.
"Sosyal çevreleri tarafından dışlanabilirler"
Dr. Öğr. Üyesi Volkan Şahin, toplumsal farkındalığın önemine işaret ederek, "Asperger sendromuna sahip bireyler çoğu zaman yanlış anlaşılabilir ve sosyal çevreleri tarafından dışlanabilirler. Toplumun bu konuda bilinçlenmesi onların daha rahat bir yaşam sürmesini sağlayabilir." dedi.
Bu bireyler için okullarda, iş yerlerinde ve toplumun farklı alanlarında Asperger sendromu hakkında bilgilendirici etkinlikler düzenlenebileceğini belirten Şahin, "Eğitimde ve iş hayatında bu bireylerin ihtiyaçlarına uygun düzenlemeler yapılabilir. Asperger sendromlu bireylerin ailelerine rehberlik sağlanarak psikososyal destek sunulabilir." diye konuştu.
Şahin, Asperger sendromu tanısı konabilmesi ve uygulanacak müdahalelerin belirlenmesi için çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanlarına mutlaka muayene olunması gerektiğine dikkati çekerek, sözlerini şöyle tamamladı:
"Sonuç olarak Asperger sendromu dünyanın farklı bir şekilde algılanmasına neden olan nörogelişimsel bir bozukluktur. Toplum olarak bu bireylere karşı daha bilinçli, anlayışlı ve destekleyici olduğumuzda onların potansiyellerini en iyi şekilde kullanmalarına yardımcı olabiliriz. Farkındalık oluşturmak, empati göstermek ve destek sağlamak daha kapsayıcı ve anlayışlı bir dünya inşa etmemizin anahtarıdır."
Kaynak: AA