Ankara
Rusya'nın Soçi kentinde yarın başlayacak Suriye konulu 15. Garantörler Toplantısı'nda, sahaya ve siyasi sürece ilişkin son durumun ele alınması, Beşşar Esed rejiminin uzlaşmaz tutumu yüzünden ilerleme kaydedemeyen Anayasa Komitesi görüşmelerinin akıbetinin de ağırlıklı olarak masaya yatırılması bekleniyor.
Suriye meselesiyle ilgili Astana formatının garantörü olan Türkiye, İran ve Rusya heyetlerinin 16-17 Şubat'ta Rusya'nın Soçi kentinde bir araya geleceği toplantı, İsviçre'nin Cenevre kentinde 29 Ocak'ta sona eren ancak Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen'in ifadesiyle, "hayal kırıklığı"na dönüşen Suriye Anayasa Komitesinin 5'inci turunun gölgesinde düzenlenecek.
Komitenin son toplantısında muhaliflerin yapıcı, rejimin ise sürecin ilerlemesine ayak direyen tutumu öne çıkmış, Pedersen, sunduğu önerileri muhaliflerin kabul ettiğini fakat rejimin reddettiğini belirterek, durumun değişmemesi halinde "Komite toplantıları için buluşmaya devam edilemeyeceğini" söylemişti.
Cenevre'de duraksayan anayasa çalışmalarından kısa süre sonra Astana garantörlerinin Soçi'de yarın başlayacağı görüşmelerin odak noktası, Komite toplantılarının seyri olacak.
Muhaliflerin anayasanın ilk faslındaki 10 temel ilkenin yazımını tamamlayıp sunmasına karşın, rejimin gündem ve anayasa yazımı dışındaki konulara odaklanması nedeniyle ilerleme kaydedemeyen Anayasa Komitesi görüşmelerinde 6'ncı turun akıbetinin, Soçi toplantısının önemli noktalarından birini oluşturması öngörülüyor.
Toplantıda, bir sonraki anayasa görüşmelerinin ne zaman yapılacağına dair tarih belirlenmesi zor görünse de Komitenin yeniden toplanıp yol alabilmesi için yoğun görüşmeler yapılacağı tahmin ediliyor.
Astana garantörleri 1 yılı aşkın süre sonra bir araya gelecek
Türkiye ve Rusya'nın öncülük ettiği, daha sonra İran'ın da garantör ülke olarak katıldığı ve Ocak 2017'den bu yana düzenli toplanma aralığı olmaksızın tarafların mutabık kaldığı tarihlerde yapılan Astana formatındaki toplantılarda, Ürdün, Lübnan ve Irak gözlemci ülke statüsüyle yer alıyor.
Astana garantörlerinin görüşmeleri, BM öncülüğünde Cenevre'de yürütülen diplomatik sürecin ilerlemesine de önemli katkı sunuyor.
Garantörler, Suriye'nin toprak bütünlüğünün ve bağımsızlığının korunması, çözümün siyasi süreçte aranması ve terörle mücadelenin önemi konularında ortak paydada bir araya geliyor.
Yarın başlayacak 15. tur toplantı, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle uzun süre sonra düzenlenmesi bakımından da önem taşıyor.
Zirveler ve dışişleri bakanları toplantılarından ayrı olarak, üst düzey diplomatlardan oluşan heyetler, 14. Garantörler Toplantısı'nın yapıldığı 10 Aralık 2019'dan beri bu formatta ilk kez masaya oturacak ve durum değerlendirmesi yapacak.
BM Suriye Özel Temsilcisi Pedersen de Kovid-19 salgını engel olmazsa Soçi'deki görüşmelere katılacağını açıkladı.
Soçi, sahadaki durumun ve siyasi sürecin konuşulduğu yer olacak
Türkiye, Rusya ve İran arasında 4-5 Mayıs 2017'de gerçekleşen Astana toplantısında, İdlib ve komşu illerin (Lazkiye, Hama ve Halep vilayetleri) bazı bölgeleri, Humus ilinin kuzeyi, başkent Şam'daki Doğu Guta ile ülkenin güney bölgeleri (Dera ve Kuneytra vilayetleri) olmak üzere 4 "gerginliği azaltma bölgesi" oluşturulmuştu.
Ancak Rusya, İran ve rejim güçleri saldırılarına devam edip 3 bölgeyi ele geçirmiş ve İdlib'e yönelmişlerdi.
Türkiye, Eylül 2018'de Rusya ile ateşkesi güçlendirmek için Soçi'de ek mutabakata varmış, son olarak iki ülke 5 Mart 2020'de Moskova'da "İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesindeki Durumun İstikrarlaştırılmasına İlişkin Muhtıraya Ek Protokol"ü benimsemişti.
Bu temelde, rejim güçlerinin zaman zaman ihlal ettiği ateşkes büyük ölçüde korunsa da İdlib'de istikrar ve güvenliğin sürdürülebilir kılınması, garantör ülke heyetlerinin gündeminde olacak.
Astana süreci çerçevesinde kitlesel göç hareketlerinin önlenmesi, sivillerin rejimin saldırganlığından korunması, insani yardımın bölgeye kesintisiz erişiminin sağlanması, yerinden edilmiş kişilerin asıl ikamet yerlerine gönüllü ve güvenli şekilde dönmelerinin kolaylaştırılması da ele alınacak.
Kazakistan'ın başkenti Nur Sultan'da düzenlenen Suriye konulu 14. Garantörler Toplantısı'nda, tutukluların karşılıklı şekilde serbest bırakılmasının devam edeceği belirtilmişti.
15. Garantörler Toplantısı'nda da tutukluların serbest bırakılması gibi güven arttırıcı adımların görüşülmesi bekleniyor.
Kaynak: AA