Ankara
İki bakanın görüşmesi, Türkiye-Çad Ticaret, Ekonomik, Bilimsel ve Teknik İş Birliği Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) 2. Dönem Toplantısı öncesi, Çad'ın başkenti Encemine'de gerçekleştirildi.
Görüşmede iki ülke arasındaki ilişkiler değerlendirildi.
Bakan Uraloğlu, Çad'da 8 Ocak'ta gerçekleştirilen terör saldırısını endişeyle izlediklerini belirterek, "Sizin güçlü olmanız bizim mutlu olacağımız bir olaydır" dedi.
Türkiye'nin Afrika ile ticaretini son 20 yılda geliştirdiğine dikkati çeken Uraloğlu, şöyle konuştu:
"Çad ile 350 milyon dolar ticaretimiz var, bunun üzerine çıkabiliriz. Tarım, enerji, sanayi sektörlerinde işbirliği yapabiliriz. Benim alanım ulaştırma. Ülkede 6 havalimanı var. Bir havalimanını teşkil ettiğinizde en uzak ülkeyle bağlantı kuruyorsunuz. Türkiye'den 5 uçuş var, onu geliştirmeliyiz. Çad'dan hacca giden Müslüman kardeşlerimiz için işbirliği yapabiliriz.
Demir yolu konusunda ülkede yeniden bir yaklaşım koyarak geliştirme kararı aldığınızı biliyorum, o konuda da işbirliği yapabiliriz. Altyapısının yapılması, tren setlerinin geliştirilmesi, müşavirlik hizmeti verilmesi konusunda her türlü desteğe hazırız. Haberleşme konusunda işbirliği yapabiliriz."
Suriye ve Filistin mesajı...
Uraloğlu, Çad'da balıkçılığın da önemli bir alan olduğunu dile getirerek, balıkçılık tekneleri konusunda iki ülkenin işbirliği yapabileceğini söyledi.
Görüşmede, bölgesel konular da değerlendirildi.
Bakan Uraloğlu, Filistin konusunda Türkiye'nin elinden geleni yaptığına dikkati çekerek, "Filistin'de istediğimiz, Kudüs'ün ülkenin başkenti olarak, 1967 sınırında barışın sağlanmasıdır. Suriye'de de barış sağlandı. Dilerim Filistin'deki bu ateşkes kalıcı hale gelir. Ayrıca, burada iş yapan Türk firmalarına özel desteğinizi istiyorum." ifadelerini kullandı.
"Demir yolu alanında işbirliğini geliştirmek isteriz"
Çad Dışişleri Bakanı Koulamallah da dünyada çekişmelerin olduğu bir dönemde iki ülkenin istişaresinin önemli olduğunu, Türkiye'nin altyapı ve ticaret anlamında yoğun girişimleri bulunduğunu belirtti.
Çad'ın 50 yıldır bir savaş içinde olduğunu anımsatan Koulamallah, şunları kaydetti:
"Savaşa sırtımızı dönerek, kendimizi artık ülkemizin kalkınmasına adamak istiyoruz. 50 yıldır süren savaş süreci ülkeyi yıkıma götürdü. Ulaşım ve iletişim anlamında ülkemizin zayıf olduğunu söyleyebilirim. Türkiye'nin ulaştırma ve altyapı konusunda uzman ülke olduğunun farkındayız. Demir yolu alanında sizinle işbirliğini geliştirmek isteriz.
Türk Hava Yolları ülkemizi Asya ve Avrupa'ya bağlıyor. Çadlıların en çok tercih ettiği hava yolu şirketi. Altyapı ve tarım gibi konuların dışında, Filistin meselesi de önemli. Türkiye ve Çad, Filistin konusunda aynı düşünceleri paylaşıyor."
Uraloğlu; Ticaret, Ekonomik, Bilimsel ve Teknik İş Birliği Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) 2. Dönem Toplantısı'nda yaptığı konuşmada ise Türkiye ve Çad'ın ilişkilerini her alanda kazan-kazan ilkesi doğrultusunda geliştirmesi gerektiğini söyledi.
İki ülkenin Cumhurbaşkanı düzeyinde ziyaretler gerçekleştirdiğini anımsatan Uraloğlu, bu tür ziyaretlerin sıklıkla yapılmasının ilişkilerin güçlenmesine büyük katkı sağlayacağını dile getirdi.
Uraloğlu, Türkiye'nin, büyükelçiliğin yanı sıra TİKA ofisi, Türkiye Maarif Vakfı gibi kurumlarıyla da Çad'da varlık gösterdiğini belirterek, Türk Hava Yollarının (THY) doğrudan uçuşları sayesinde de ülkeler arasında güçlü ilişkiler ve işbirliği için gerekli altyapının oluşturulduğunu ifade etti.
Toplantının ilişkilerin yeni bir ivmeyle geliştirilmesine katkı sağlayacağını vurgulayan Uraloğlu, şu değerlendirmede bulundu:
"Ülkemizin 2003'te başlattığı Afrika Stratejisi olumlu sonuçlarını vermiş ve Türkiye bir yandan Afrika'daki olumsuz ekonomik koşulları gidermeye katkıda bulunurken diğer taraftan kıta ülkeleri ile siyasi ve ekonomik işbirliğini geliştirebilmeyi başarabilmiştir. 2003'te kıtaya yönelik stratejimizi hayata geçirdiğimiz sıralarda, Türkiye-Afrika ticaret hacminin 5,4 milyar dolar seviyesinde iken 2024'te gelindiğinde 37 milyar dolara ulaştığı görülmektedir. Anılan dönem zarfında, kıtaya ihracatımız 2,1 milyar dolardan 22 milyar dolara çıkmıştır. Kıtadan yaptığımız ithalatın ise 3,3 milyar dolardan 15 milyar dolara çıktığı görülmektedir."
Uraloğlu, Türkiye'nin Afrika'daki yatırımlarının piyasa değerinin 10 milyar dolara ulaştığını anlatarak Türk müteahhitlerin kıta genelinde üstlendikleri projelerin sayısının 1991'i bulduğunu, ekonomik büyüklüğünün de 96 milyar doları aştığını ifade etti.
Türkiye'nin Afrika'nın 44 ülkesinde büyükelçiliğinin, 31 ülkede de ticaret müşavirliğinin bulunduğuna dikkati çeken Uraloğlu, 38 Afrika ülkesinin de Türkiye'de büyükelçiliği bulunduğunu belirtti.
THY'nin kıta genelinde 62 noktaya seferlerinin olduğunu bildiren Uraloğlu, şunları kaydetti:
"Türkiye olarak ilişkilerimizde, Afrika'nın kalkınma meseleleriyle ilgilenen ve düzenli insani yardımı içeren bütüncül bir politikayı benimsedik. Ülkelerimiz arasındaki ticaret hacmi 2024'te 330 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye'nin Çad'a ihracatı yaklaşık 148 milyon dolar, Çad'ın Türkiye'ye ihracatı yaklaşık 182 milyon dolar. Ticaret hacmimizi daha da artırmak için önümüzdeki dönemde ticaretimizi çeşitlendirmenin yollarını birlikte arayacağız."
"Türkiye-Çad İş Konseyine büyük bir önem atfediyoruz"
Uraloğlu, Türk müteahhitlik sektörünün Çad'ın altyapısının dönüşümünde önemli bir rol oynayabileceğini dile getirerek, Çad'da bugüne kadar Türk müteahhitlerince üstlenilmiş 24,5 milyon dolar büyüklüğünde sadece bir proje bulunduğunu, bu konuda, Çad'ın altyapı ve üstyapı projeleri kapsamında daha fazla ortak çalışma yapılabileceğini ifade etti.
Ekiplerin, KEK Toplantısı için, iki gündür Türkiye ile Çad arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin gündeminde yer alan konuları tüm detayları ile ele aldıklarını anlatan Uraloğlu, şöyle devam etti:
"Teknik heyetlerimiz, ticaret ve yatırım, müteahhitlik, bilim, sanayi ve teknoloji, standardizasyon, ulaştırma, tarım ve hayvancılık, enerji ve madencilik, sağlık, çevre ve şehircilik, eğitim, kültür ve turizm, teknik işbirliği alanlarında bir durum tespiti yaparak ikili işbirliğinin geliştirilebilmesi için alınabilecek tedbirleri değerlendirmişlerdir. İkili ilişkilerimizin en önemli unsurlarından biri de hiç kuşkusuz özel sektörlerimiz arasında temasların artırılmasıdır.
Bu bağlamda, 2015'te kurulmuş olan Türkiye-Çad İş Konseyine büyük bir önem atfettiğimizi ifade etmek isterim. Hedefimiz, iş konseyinin aktif şekilde çalışmasıdır. Bu sayede iş adamlarımız arasındaki temaslar artacak, yeni ortaklıkların önü açılacaktır. Bu kapsamda, yakın gelecekte bir Türkiye-Çad İş ve Yatırım Forumu düzenlenmesi faydalı olacaktır."
"İki ülke standardizasyon alanında işbirliği yapacak"
Uraloğlu, iki ülkenin standardizasyon, helal akreditasyon ve bilim ve teknoloji alanlarında işbirliğini sürdürmek ve daha ileri taşımak hususunda mutabık kaldığını belirterek, muadil kurumlar arasında işbirliğinin geliştirilmesi hususunda da anlaştıklarını, ayrıca, Türk Standardları Enstitüsü (TSE) ile Çad Standardizasyon Ajansı arasında mutabakat zaptı imzalanması için çalışmalar yürütüleceğini söyledi.
Toplantıda tarım, sağlık, enerji ve madencilik gibi kritik önemi haiz sektörlerde işbirliğini artırmak konusunda da uzlaşıldığını bildiren Uraloğlu, şu değerlendirmede bulundu:
"Bu çerçevede, tarım sektöründe geniş kapsamlı bir işbirliği başlatma ve ikili platformlarda çalışma yürütülmesine, ayrıca, su ve ormancılık alanlarında da işbirliğinin hayata geçirilmesine karar verildi. Sağlık turizmi ve yatırımları konusunda işbirliği geliştirme konusunda mutabık kaldık. Çad'ın hidrokarbonlar ve enerji sektörlerindeki potansiyelini dikkate alarak, mevcut mutabakat zaptımız çerçevesinde önümüzdeki dönemde işbirliği fırsatlarını değerlendirmek amacıyla çalışacağız.
Türkiye olarak dost ve kardeş ülkemiz Çad'ın kalkınmasına destek olmak istiyoruz. Bu çerçevede, toplantıda, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) eliyle yürütülen teknik işbirliğinin daha ileri taşınması hususunda mutabakat sağlanmıştır. Çad'ın öncelikleri ve TİKA'nın kapasitesi doğrultusunda yeni projeler geliştirmeye hazırız."
Uraloğlu, Çad ile gelecekte karşılıklı bursları, öğrenci değişim programlarını ve üniversiteler arası işbirliği yoluyla tecrübe paylaşımını daha ileri noktaya taşımayı hedeflediklerini ifade etti.
Bakan Uraloğlu, ikili ticari ve ekonomik ilişkilerin gündeminde yer alan bütün konu ve projeleri Türkiye olarak titizlikle takip edeceklerini ve KEK Toplantısı'nda alınan tüm kararları da hızla hayata geçireceklerini sözlerine ekledi.
"Altyapı, tarım ve hayvancılık ilişkimizin temel eksenini oluşturuyor"
Çad Dışişleri, Afrika Entegrasyon, Yurt Dışında Yaşayan Çadlılar ve Uluslararası İş Birliği Bakanı Abderaman Koulamallah da diplomatik ilişkiler ve gerçekleştirilen görüşmelerin iki ülke ilişkilerine büyük katkı sağladığını söyledi.
Bolu Kartalkaya'daki otel yangınına da değinen Koulamallah, "Geçmiş olsun. Başınız sağ olsun, üzüntünüzü paylaşıyorum." diye konuştu.
Koulamallah, KEK Toplantısı'nın ulaştırma, tarım, sağlık ve eğitim alanlarında ikili ilişkilerin gözden geliştirilmesine vesile olduğunu belirtti.
Türkiye'nin sanayi ve teknolojik anlamda tecrübeye sahip olduğunu vurgulayan Koulamallah, "Özellikle altyapı, tarım ve hayvancılık alanları, gelecekteki işbirliğimizin temel eksenini oluşturmaktadır." dedi.