İstanbul
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Mesrur Barzani, "Irak merkezi hükümetinin IKBY'nin anayasal hakkı olan bütçe ve memur maaşlarını kesmesinin yasal olmadığını ve Bağdat'ın 250 bin varil petrol gelirinin teslimi karşılığında aylık 900 milyon dolarlık bütçe gönderilmesini içeren anlaşmaya bağlı kalmadığını" ileri sürdü.
IKBY Başbakanlık sitesinde yer alan açıklamaya göre, Barzani, Erbil'deki konutunda bir araya geldiği Birleşmiş Milletler Irak Sorumlusu Jeanine Hennis Plasschaer ile Irak'ın yeni tip koronavirüsle (Kovid-19) mücadelesi ve Erbil-Bağdat ilişkilerini ele aldı.
Barzani, Bağdat yönetiminin 21 Nisan'da aldığı IKBY'nin bütçe ve memur maaşlarının ödenmesinde kesintiye gidilmesi yönündeki kararın yasalara aykırı olduğunu ve bu meselenin IKBY halkına karşı siyasi bir baskı unsuru olarak kullanıldığını savundu.
IKBY'de Haziran 2019'da kendi başbakanlığında kurulan hükümetin iş başı yapmasından kısa bir süre sonra, sorunların Anayasa temelinde köklü bir çözüme kavuşturulması ve iyi niyet göstergesi olarak Bağdat'ı ziyaret ettiğini ifade eden Barzani, şunları kaydetti:
"İki taraf arasındaki sorunların çözülmesi için Bağdat'a birkaç teklif götürdük. Bu girişimlerin sonucunda petrol ve bütçe konusunda Bağdat ile 2019'da bir mutabakata vardık. Bu mutabakata göre IKBY, 250 bin varil ham petrol gelirini Bağdat'a teslim edecek ve karşılığında bütçe ile maaş olarak aylık 900 milyon dolar alacaktı. Ancak Bağdat'taki yetkililer bu anlaşmayı uygulamaya yanaşmadılar."
Bağdat'ın Erbil'in bütçesini kesmesi
Bağdat yönetimi, IKBY'nin, Mayıs 2014'te Irak merkezi hükümetinden bağımsız bir şekilde petrol ihraç etme kararına tepki olarak Erbil'in anayasal hakkı olan yüzde 17'lik bütçe ile memur maaşlarını göndermemeye başlamıştı.
Dönemin Irak Başbakanı Nuri el-Maliki ile başlayan kriz, terör örgütü DEAŞ'ın ortaya çıkması, Kerkük'te Peşmerge'nin çekilmesi, IKBY'deki havalimanlarına yurt dışı yasağının uygulanmasıyla tam bir kördüğüm haline gelmişti.
Dönemin Başbakanı Haydar el-İbadi, Mart 2018'de yeniden düzenli şekilde IKBY'deki memurların maaşlarını ödemeye başlamıştı.
Abdulmehdi ile yeni bir anlaşma
İbadi'den sonra Şii siyasetçi Adil Abdulmehdi'nin Ekim 2018'de başbakanlık görevine gelmesiyle krizin çözümü için bir anlaşma yapılmıştı.
Bağdat ile Erbil arasında 25 Kasım 2019'da yapılan anlaşmaya göre, IKBY'nin, Ocak 2020'den itibaren ihraç ettiği günlük 250 bin varil petrolün gelirini Bağdat'a teslim etmesi gerekiyordu ancak Irak Bakanlar Kurulu Genel Sekreteri Hamid el-Gızzi tarafından 21 Nisan'da imzalanan resmi yazıya göre, IKBY, aylık petrol ihracatından elde ettiği gelirleri Irak Devlet Petrol Pazarlama Şirketi'ne (SOMO) ödemedi.
Bu durum nedeniyle merkezi hükümet, Maliye Bakanlığından IKBY'ye ayrılan memur maaşlarını da içeren aylık bütçenin kesilmesi talebinde bulundu..
Petrol şirketlerinin payı
IKBY, 2002 yılından bu yana Bağdat'tan bağımsız bir şekilde kendi denetimindeki bölgelerde, bölgesel ve uluslararası petrol şirketleri aracılığıyla petrol arama faaliyetlerini sürdürüyor.
Bağdat ile Erbil arasındaki anlaşmasızlığın en önemli nedenlerinden biri de IKBY'nin petrol çıkarmak için şirketlere ödediği pay olarak gösteriliyor. Erbil yönetimi, petrol gelirlerinin merkezi hükümete teslim edilmesi halinde söz konusu şirketlerin borçları ve paylarının da ödenmesini şart koşuyor.
Bağdat yönetiminin ise petrol şirketlerine herhangi bir ödeme yapmayı kabul etmediği biliniyor.
Kaynak: AA