NEW YORK
Guterres, BM Güvenlik Konseyi önünde basına açıklamalarda bulundu.
Gazze'ye 1 aydan fazla süredir "tek bir damla yardım" girmediğine dikkati çeken Guterres, gıda, yakıt, ilaç ve ticari ürünlerin buna dahil olduğunu söyledi.
Guterres, yardımların tükenmesiyle Gazze'deki korku kapılarının tekrar açıldığına işaret ederek, "Gazze ölüm tarlasına dönüştü, siviller sonsuz ölüm döngüsünün içinde." ifadesini kullandı.
"Umut sönmeye başladı"
Ateşkeslerin işe yaradığını vurgulayan Guterres, Gazze'de ateşkesin sağlandığı dönemde rehinelerin serbest bırakıldığını ve hayat kurtaran yardımların dağıtılmasının mümkün kılındığını dile getirdi.
Guterres, "Haftalar boyunca silahlar sustu, engeller kaldırıldı, yağmalamalar sona erdi ve biz Gazze Şeridi’nin neredeyse her bölgesine hayat kurtarıcı malzemeler ulaştırabildik ancak bu, ateşkesin bozulmasıyla sona erdi. Umut, Gazze’deki Filistinli aileler ve İsrail’deki esir yakınları için sönmeye başladı." değerlendirmesinde bulundu.
BM Genel Sekreteri, tüm esirlerin derhal ve koşulsuz şekilde serbest bırakılması, kalıcı ateşkes ve tam kapsamlı insani erişimin sağlanması gerektiğinin altını çizdi.
Böyle dönemlerde her şeyin net biçimde ifade edilmesinin önemine işaret eden Guterres, "Gazze’ye geçiş noktaları kapalıyken ve yardımlar engellenirken, güvenlik altüst olmuş durumda ve yardım ulaştırma kapasitemiz boğulmuş durumda." uyarısını yaptı.
Guterres, yükümlülükler konusunda da açık olunması gerektiğini belirterek, "İşgalci güç olarak İsrail’in uluslararası hukuk, uluslararası insancıl hukuk ve uluslararası insan hakları hukuku kapsamında net yükümlülükleri vardır." dedi.
Bu bağlamda, 4. Cenevre Sözleşmesi’ne göre işgalci güçlerin yükümlülüklerine değinen Guterres, işgalci gücün halkın gıda ve tıbbi ihtiyaçlarının temin edilmesini sağlamakla yükümlü olduğunu söyledi. Guterres ayrıca, işgalci gücün, işgal altındaki topraklarda sağlık ve hastane kurumlarını, kamu sağlığı ve hijyen hizmetlerini sağlamak ve sürdürmekle yükümlü olduğunu; yardım programlarını ise kabul etmek durumunda olduğunu ifade etti.
Guterres, bugün Gazze'de bunların hiçbirinin yapılmadığını, Gazze’ye hiçbir insani yardımın giremediğini vurguladı.
"İnsani ilkeleri tam olarak gözetmeyen hiçbir düzenin parçası olmayacağız"
Uluslararası insancıl hukukun insani yardım çalışanlarının korunması yükümlülüğünü de içerdiğinin altını çizen Guterres, "Gazze’deki bu insani kahramanlardan özellikle söz etmek istiyorum. Ateş altında olmalarına rağmen yardım etme yolunu seçmiş olmanın gereğini yerine getirmek için ellerinden geleni yapıyorlar." diye konuştu.
Guterres, diğer taraftan İsrailli yetkililerin yardım teslimatı için yeni önerdiği "yetkilendirme mekanizmaları"nın yardımı her kaloriye ve un tanesine kadar kontrol etmeye ve sınırlamaya yönelik riskler barındırdığını belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Açık konuşayım. İnsanlık, tarafsızlık ve bağımsızlık gibi insani ilkeleri tam olarak gözetmeyen hiçbir düzenin parçası olmayacağız. Kesintisiz insani erişim garanti altına alınmalıdır. İnsani yardım personeline, uluslararası hukuk kapsamında tanınan koruma sağlanmalıdır. BM yerleşkelerinin ve varlıklarının dokunulmazlığına saygı gösterilmelidir. BM personeli dahil insani yardım çalışanlarının öldürülmesine ilişkin bağımsız bir soruşturma çağrımı yineliyorum."
BM Genel Sekreteri, temel ilkelere sadık kalmanın önemine işaret ederek, BM'ye üye ülkelerin uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerine bağlı kalmaları gerektiğini, bu yükümlülüklere uyulmadığında ise adaletin sağlanması ve hesap sorulması gerektiğini vurguladı.
"Dünya, Gazze’deki durumu tarif edecek kelimeleri tüketiyor olabilir ancak biz asla hakikatten kaçmayacağız." ifadesini kullanan Guterres, "Mevcut gidişat, çıkmaz bir yoldur. Uluslararası hukukun ve tarihin gözünde tamamen kabul edilemezdir." dedi.
Guterres, işgal altındaki Batı Şeria’nın "bir başka Gazze’ye dönüşme riskinin" durumu daha da vahim hale getirdiği uyarısında bulunarak, "Artık insan yerine koymamaya son verme, sivilleri koruma, esirleri serbest bırakma, hayat kurtaran yardımları ulaştırma ve ateşkesi yeniden sağlama zamanı gelmiştir." şeklinde konuştu.
Guterres'ten Trump ve Netanyahu'nun Gazze halkını yerinden etme planına tepki...
Guterres, "İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve ABD Başkanı Donald Trump, dün yine Gazze halkının başka ülkelere gönderilmesi planlarını dile getirdi. Sizce bu zorla yerinden edilme değil midir ve bu bir savaş suçu değil midir? Aynı zamanda Netanyahu, Gazze halkının şerit içinde 'kilitlendiğini' söyledi. Gazze halkını kim kilitliyor, mesela BM acil sağlık tahliyeleri gerçekleştirebiliyor mu?" şeklindeki sorularımızı cevapladı.
Tıbbı tahliyelerin hayati öneme sahip olduğunu kaydeden Guterres, bunların sayısının artırılması için gerekli tüm çabanın sarf edilmesi gerektiğini söyledi.
Guterres, Gazze halkının başka ülkelere gönderilmesiyle ilgili, "Filistin halkı, Filistin devletinde, İsrail devletiyle yan yana yaşayabilmeli. Zorla başka bir yere gönderilmek uluslararası hukukun ihlalidir." açıklamasını yaptı.
"Neden soykırım demiyorsunuz?"
Dünyanın pek çok yerinde Gazze'de olanların soykırım olarak tanımlanmasına rağmen kendisinin hala bu ifadeyi neden kullanmadığı sorulan Guterres, "Durum o kadar vahim ki kelime anlamlarıyla uğraşacak halde değilim." cevabını verdi.
Guterres, bu yetkinin Uluslararası Adalet Divanında olduğunu ve onların vereceği kararlara saygı duyduğunu dile getirdi.
Sürekli olarak 7 Ekim 2023 saldırılarına atıfta bulunması ve Gazze halkının yaşadıklarına yeterince değinmediği iddia edilerek eleştirilmesi üzerine ise Guterres, "Eğer söylediklerimi dikkatlice dinlerseniz, korkunç 7 Ekim saldırılarını hiçbir şeyin meşru kılmayacağını söyledikten sonra, her seferinde Filistin halkının toplu cezalandırılmasını da hiçbir şeyin meşru kılmayacağını dile getiriyorum. Toplu cezalandırma da tam olarak Filistin halkının yaşadıklarını anlatıyor" dedi.