Diyarbakir
İnkaya Mahallesi'nde farklı alanlarda yapılan yüzey araştırmasında bronz haç bulunmasının ardından bölgede Diyarbakır Müze Müdürlüğünce 2021'de başlatılan kazılar, bu sezon 17 uzman ve 30 işçiden oluşan ekiple yürütülüyor.
Ekipler, 2022'de gün yüzüne çıkarılan kilise kalıntısında bunaltıcı sıcaklara rağmen tarihin izini sürüyor.
Kilise kalıntısında yürütülen kazılarda bugüne kadar 124 mezar tespit edilirken, denizyıldızı fosili, sütun ve kandil gibi 30 envanterlik, 100 de etütlük mahiyette esere ulaşıldı.
Daha önce Bizans İmparatoru 1. Anastasius dönemine ait sikke bulunmasıyla 1500 yıllık olduğu değerlendirilen kilisenin Roma İmparatoru 2. Konstantius dönemine ait sikkenin bulunmasıyla 337-361 yılları arasında inşa edildiği tahmin ediliyor.
Bulunan sikke, kilisenin tarihini değiştirdi...
Diyarbakır Müze Müdür Vekili Müjdat Gizligöl, 2021'de alanda, 2022'de ise kilisedeki çalışmalara başladıklarını belirterek, son 3 yıldır kilise alanında yoğun bir çalışma yürüttüklerini söyledi.
Gizligöl, şu ana kadar bulunan 30 envanterlik, 100 de etütlük eserden bazılarının kilisenin tarihlendirilmesi açısından önemli olduğuna işaret ederek, "Daha önce Bizans İmparatoru 1. Anastasius dönemine ait para bulduk. Buradan hareketle kilisenin yaklaşık 1500 yıllık olduğunu varsayıyorduk. Roma İmparatoru 2. Konstantius dönemine ait sikkenin bulunmasıyla kilisenin tarihlendirilmesinde bir değişiklik oldu. Buradaki kilisenin artık yaklaşık 1700 yıllık olduğunu tahmin ediyoruz. Kazılarla süreç içerisinde bu tarih daha da geriye gidebilir." dedi.
Buluntulara göre 3. veya 4. yüzyılda Roma Dönemi'nde bölgede bir yerleşim alanı kurulduğunu ve kilisenin de o dönemlerde inşa edildiğini tahmin ettiklerini belirten Gizligöl, kilisede çok sayıda mezarla da karşılaştıklarını söyledi.
"Kilisede 124 mezarda 170 bireyin iskeletine rastladık"
Gizligöl, "Süreç için kilise tahribata uğradıktan sonra etrafı ve içerisi mezarlık olarak kullanılmış. Kilisede şu ana kadar 124 mezarda 170 bireyin iskeletine rastladık. Bunlar bebek, çocuk, kadın ve erkeklerden oluşuyor. Dağınık, izole ve taş sandukalara gömülenler var. Bir de oldukça tahribata uğramış lahit mezar bulundu." diye konuştu.
Bu yılki kazılar ile kilisenin planını yaklaşık olarak ortaya çıkardıklarını anlatan Gizligöl, şu anda kilisenin etrafındaki duvarlarda kazı çalışmalarının devam ettiğini söyledi.
Gizligöl, kilisenin temelini ve duvarlarını tamamen ortaya çıkarmak için çalışmaların sürdüğünü belirterek, şunları kaydetti:
"Bizans İmparatorluğu'nun Fırat'ın doğusuna kadar geldiğini bilmiyorduk. Hem buradaki kilisenin varlığı hem de buluntular bize Bizans İmparatorluğu'nun Fırat'ın ötesinde de var olduğunu, burada uzun yıllar kaldığını, gelişkin bir medeniyet meydana getirdiğini göstermesi bakımından önemli. Kazı çalışmaları bizim için oldukça verimli geçiyor."