Dünya IKBY'deki referanduma karşı

ANKARA (AA) - UĞUR ÇİL - Irak Kürt Bölgesel Yönetiminin (IKBY), 25 Eylül'de "bağımsızlık referandumu" yapma kararına uluslararası toplumun büyük çoğunluğu karşı çıkarken, bugüne kadar referanduma destek sadece İsrail'den geldi.

IKBY Başkanı Mesut Barzani'nin siyasi parti temsilcileriyle 7 Haziran'da Erbil'de yaptığı toplantıda, 25 Eylül'de bölgede bağımsızlık için referandum düzenleme kararı alındı.

Bunun ardından bugüne kadar geçen sürede hem birçok Batılı ülkeden hem de bölge ülkelerinden çeşitli seviyelerde açıklamalar yapıldı. Bu açıklamaların neredeyse tamamı referandum yapma kararının doğru olmadığı yönündeydi.

Referanduma karşı çıkanların başında Irak merkezi hükümeti var. Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, "Referanduma gitmek sorunları çözmek yerine daha da çetrefilleştirir." dedi.

Her halkın belli bir hedef ve umudu olduğunu, buna saygı duyduklarını dile getiren İbadi, "Kürt kardeşlerimizin de bu tür umutlarının olduğunu düşünme hakları vardır ancak biz tek bir vatan toprağı üzerinde yaşıyoruz." diye konuştu.

Referandumun "anayasal olmadığını" belirten İbadi, "IKBY, Irak'ın bir parçasıdır. Kürtler, Irak'ın birinci derece vatandaşıdır ve böyle de kalacaktır." diye konuştu.

İbadi, referandum konusunda komşu ve bölge ülkelerinin de ciddi sorunları bulunduğunun altını çizerek "Komşu ülkeler bu adıma milli güvenliklerine tehdit olarak bakar." dedi.

Irak Dışişleri Bakanı İbrahim Caferi de şimdiye kadar IKBY'nin referandumuna resmi bir şekilde destek veren herhangi bir ülkenin çıkmadığını hatırlattı.

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, IKBY’nin bağımsızlık referandumu yapma yönündeki tek taraflı karara tepki göstererek “İran’ın bu konuda sergilediği açık tavrı Irak’ın toprak bütünlüğüyle ulusal birliğinin korunmasını desteklemektir.” ifadelerini kullandı.

IKBY'nin referandum kararı hakkında Avrupa Birliği'nden (AB) yapılan açıklamada da tek taraflı adımlardan kaçınma çağrısı yer aldı.

“AB’nin Irak’ın bütünlüğünden yana olduğu” belirtilen açıklamada, “Iraklı tarafların, tek taraflı adımlardan kaçınarak sorunları anayasa esasına göre ve diyalog yoluyla çözmeleri gerektiği” vurgulandı.

ABD yönetimi ise bölgede önceliğin DEAŞ ile mücadele olduğunu belirtiyor ve referandumun ertelenmesini istiyor.

ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, Irak Başbakanı İbadi'yi telefonla arayarak Irak'ın toprak bütünlüğünden yana olduklarını belirtti. IKBY Başkanı Barzani ile de bir telefon görüşmesi yapan Tillerson, 25 Eylül’de yapılacak bağımsızlık referandumunun ertelenmesi ve Bağdat’la diyaloğun devam etmesi talebinde bulundu.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Heather Nauert, "bağımsızlık referandumu" hakkında "Birleşik, istikrarlı ve demokratik bir Irak'ı destekliyoruz." değerlendirmesinde bulundu.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise Irak'ın kuzeyinden yayın yapan Rudaw televizyonuna verdiği röportajda, referandumu "Kürt halkının isteklerinin ifadesi" olarak gördüklerini söyledi.

Ancak Lavrov, "Bu mesele hakkında son karar verildikten sonra siyasi, jeopolitik, demografik ve ekonomik sonuçları ile alakalı her şeyin göz önünde bulundurulacağını düşünüyoruz. Kürt meselesinin şimdi Irak sınırlarının dışına taştığı göz önünde tutulursa bu durumun Irak'a komşu ülkelere de etkisi olacaktır." ifadesini kullandı.

Referandum hedeflerinin barışçıl bir şekilde ve bölgedeki faktörler göz önünde bulundurularak uygulanmasını ümit ettiklerini belirten Lavrov, "Irak'ın komşularının düşünceleri göz ardı edilmemeli." vurgusunu yaptı.

Referandum kararı hakkında uluslararası toplumun neredeyse tamamı olumsuz açıklamalar yaparken IKBY'ye tek destek İsrail'den geldi.

İsrail basınına göre, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, 13 Ağustos'ta Amerikalı Cumhuriyetçi Kongre üyelerinin İsrail'i ziyareti sırasında yaptığı bir açıklamada, Irak'ın parçası durumundaki IKBY'nin bağımsızlığından yana olduğunu dile getirdi. Netanyahu, "Kürtler cesur, Batı taraftarı ve bizim değerlerimizi paylaşan bir millet." ifadesini kullandı.

Türkiye'den yapılan açıklamalarda da IKBY'nin kararına tepki gösterildi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, referandumu doğru bulmadığını ve bu konuyla ilgili olarak da Kuzey Irak yerel yönetimine düşüncelerini bildirdiklerini ifade etti.

Erdoğan, "Yarın Kuzey Irak yerel yönetimi bundan çok pişman olacaktır. Zira Barzani ve Kuzey Irak yerel yönetimi henüz bir defa buna hazır olmadığı gibi, bu Irak'ın toprak bütünlüğüne de aykırı bir adımdır. Bizim bütün derdimiz ne? Irak'ın toprak bütünlüğünü sağlamaktır ama siz böyle bir adım attığınız zaman, ha ben 'Artık parçalamaya başladık veya başladım', bu, bu demektir. Bunu diğerleri takip edecektir, bu bakımdan biz buna sıcak bakmıyoruz." diye konuştu.

Başbakan Binali Yıldırım da Irak'ın toprak bütünlüğünü savunduklarını belirterek "Bölgemizde yeterince sorun var. Yeni bir sorun alanı oluşturulmasının doğru olmadığını düşünüyoruz. Bu kararın da sorumsuzca olduğunu düşünüyoruz." dedi.

Dışişleri Bakanlığı da kararı "vahim bir hata" olarak değerlendirdi ve "Irak'ın toprak bütünlüğünün ve siyasi birliğinin muhafaza edilmesi, Türkiye'nin Irak politikasının temel ilkelerinden biridir." açıklamasını yaptı.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da IKBY Başkanı Barzani'nin bağımsızlık referandumu açıklaması öncesinde, "Biz bu konuyu daha önce Kürt bölgesel yönetimiyle konuştuk. Biz bunun yanlış adım olacağını düşünüyoruz. Güvenlik risklerinin hat safhada olduğu bir döneme bunun gündeme getirilmesini doğru bulmuyoruz. Ayrıca Irak’ın parçalanması adımı başka bölgelere de yayılır, bunun bedelini de herkes öder." değerlendirmesinde bulundu.

Tepkilere rağmen IKBY yönetimi referandum kararından vazgeçmiyor.

IKBY Başkanı Mesud Barzani, Irak Başbakanı İbadi'nin "bağımsızlık referandumu anayasaya aykırıdır" sözüne karşı çıkararak aldıkları karardan geri adım atmayacaklarını duyurdu.