Elektriğe 'çekirge' ve robotla müdahale

Uludağ Elektrik Dağıtım AŞ (UEDAŞ) Genel Müdürü Mesut Efe, elektrik dağıtım hizmeti sağladıkları bölgede özellikle Ar-Ge projelerine ağırlık verdiklerini belirterek, elektrikte kaçak kullanıma, yüzde 100 yerli ürün olarak geliştirdikleri “çekirge” ile müdahale ettiklerini, deniz altı kablolarındaki arızaların tespiti için de "deniz altı robotu" projesini bu yıl tamamlamayı planladıklarını söyledi.

Bursa, Balıkesir, Çanakkale ve Yalova’da 2,9 milyon aboneye elektrik dağıtım hizmeti veren UEDAŞ’ın faaliyetlerine ve yatırım planlarına ilişkin, AA muhabirine değerlendirmede bulunan Efe, şirketinin 2016-2020 yatırım bütçesinin toplamda 1,2 milyar lira olduğunu belirtti.

Efe, yatırımlardaki hedefin kesintisiz ve kaliteli enerji arzı sağlamak olduğunun altını çizerek, "2016'da büyük bir başarı ivmesi yakaladık. Geçen yıl için bütçemiz 223 milyon lira seviyesindeydi ama hizmet bölgemiz olan Bursa’da 156 milyon, Balıkesir’de 58 milyon, Çanakkale’de 32 milyon, Yalova’da ise 9 milyon olmak üzere yaklaşık 255 milyon liralık yatırım yaptık. Hedefin üzerine çıktık. 2017'de ise 238 milyon lira yatırım yapmayı planlıyoruz.” diye konuştu.

Yatırımlarında Ar-Ge ve inovasyona önem verdiklerini dile getiren Efe, "2016-2020 uygulama döneminde 1,2 milyar lira yatırım bütçemiz bulunuyor. Bu uygulama döneminde Ar-Ge bütçesini 12 milyon liraya çıkardık ve bu çalışmaları daha yoğun bir şekilde sürdürmeye kararlıyız." değerlendirmesinde bulundu.

Efe, Ar-Ge projeleri kapsamında geliştirdikleri ve “çekirge” adını verdikleri cihaz ile bölgedeki kaçak elektrik kullanımını belirlediklerini anlatarak, şöyle devam etti:

"(Elektrikte kaçak kullanımı önlemek için geliştirilen cihaz) Çekirge, kaçak elektrik kullanımı ile mücadelede Türkiye’de üretilen ilk cihaz olma özelliğini taşıyor. Tamamen bizim mühendislerimizin geliştirdiği bu cihazın üretiminde yerli parça kullanmaya özen gösterdik. Eskiden bu alanda kullanılan cihazlar yurt dışından ithal edilirken şimdi ise kendi bünyemizde çok düşük bir maliyetle üretmeyi başarmış olduk. Cihazın üretiminde kullanılan malzemenin yüzde 40’ını Bursa’daki sanayicilerden aldığımız parçalarla ürettik. Cihazın maliyeti 2 bin 500 lira civarında. Sahada, kaçak kullanıcıları evlerine girmeden dışarıdan bir bağlantıyla tespit ettiğimiz, kendi üretimimiz bir cihaz bu. İçinde müşterinin enerji tüketimini ölçtüğümüz bir sayaç var. O sayacı besleyen dışarıdan bağlantılı bir kablosu var. O kablonun baş tarafına bu cihazı biz monte ediyoruz, dışarıda ölçüyoruz. İçerideki kullanımla karşılaştırıyoruz ve arada fark varsa kaçak kullanım olduğunu tespit ediyoruz. Bu cihazdan alanda 1,5 yıldır yararlanıyoruz ve bu sayede çok sayıda kaçak elektrik kullanıcısı belirledik. Geçen yıl belirlenen direk kaçak kullanıcılarının yüzde 20’sini bu cihazla bulduk. Ayrıca 2016 yılı için EPDK’nın belirlemiş olduğu kayıp kaçak hedefimiz 7,55 iken gerçekleşen kayıp kaçak oranımız bu sayede 5,05 seviyesinde. Bunun yüzde 3,5-4’ü teknik kayıp, kalanı ise ticari kayıp.”

Efe cihazın patentinin kendilerine ait olduğunu ve diğer dağıtım bölgelerinden de kendilerine bu konuda talep geldiğini belirterek, başka bir şirket üzerinden lisans alınarak "çekirge"nin seri üretiminin gerçekleştirilebileceğini anlattı.

Cihaza “çekirge” ismini vermelerini ise Efe, “Kaçak elektrik kullanan bir zıplar, iki zıplar, üçüncüde ‘Çekirge’ye yakalanırı ironik bir şekilde anlatmak istedik.” şeklinde açıkladı.

Efe, dağıtım bölgelerinde çok fazla ada olduğunu ve bu adaların elektrik dağıtımını da deniz altı kablolarıyla sağladıklarını aktardı.

Deniz altı kabloların hem arıza hem de bakım maliyetlerinin fazla olduğunu belirten Efe, "Deniz altı kablolarındaki muhtemel arızaları tespit edebilmek amacıyla 'deniz altı robotu' projesini geliştirdik." dedi.

Efe, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) onayladığı projenin tasarım ve üretim aşamasında bulunduğunu dile getirerek, “Bu çalışma bittiğinde robotu denizin altına salacağız. Kabloyu izleyecek ve kablonun üzerindeki olumsuz parametreleri bize bildirmek suretiyle muhtemel arızaları önleyecek şekilde bizi bilgilendirecek. Üzerinde termometre, kısmı, deşarj cihazı bulunuyor. Ayrıca, video görüntüsü çekebilecek şekilde verileri bize oradan iletecek ve biz de onunla ilgili müdahalemizi gerçekleştirebileceğiz ve arızaları önceden önleyebileceğiz. Yakında prototipi çıkacak ürünün denemelerine başlanacak. 2017 sonunda bunun gerçekleştirilmesi planlanıyor. Amacımız, planladığımız şekliyle bunu gerçekleştirebilmek.” ifadelerini kullandı.

Bakım-onarım çalışmaları ve hayata geçirdikleri yeni sistemler ile arıza oranlarının da düştüğünü vurgulayan Efe, devreye aldıkları SCADA projesinin de UEDAŞ’ın mega yatırımlarından biri olduğuna işaret etti.

Efe, bu projenin hayata geçmesiyle UEDAŞ merkez ofisinde bulunan büyük bir ekrandan şebekede oluşan elektrik kesintilerinin anında görüntülenebildiğini dile getirerek, şunları kaydetti:

“Entegre Bilişim Sistemleri projemiz kapsamında 2014 yılının ikinci yarısında başladığımız SCADA projesinin ilk fazı 2016 yılında tamamladı. Bursa, Balıkesir, Çanakkale ve Yalova illerini kapsayan proje ile tüm ölçüm, izleme ve kumanda faaliyetlerini ilgili bölgeye gitmeden 24 saat kesintisiz gerçekleştirmek mümkün olabilecek. 2017 yılında projenin ikinci fazına başlanması hedefleniyor. SCADA merkezimizde arıza durumunda bilgisayar üzerinde manevra yaparak alternatif hattan enerji verilebiliyor. Eğer alternatif hat yoksa ve kesinti uzun sürecekse kesintiden etkilenen abonelere kısa süre içinde SMS ile detaylı bilgi verme imkanına sahip oluyoruz. Projenin tamamlanmasıyla birlikte müşterilerimize kesintisiz ve daha kaliteli enerji arzı sunacağız.”

Daha kaliteli enerji için de bakım ve onarım çalışmalarının yapılması gerektiğini ve bu yüzden planlı kesintilerin gerçekleştirildiğini ifade eden Efe, bu anlamda yayımlanan elektrik kesintisi endekslerinin halkı yanılttığını ve bu konuda doğru bilgilendirme yapılması için daha kurumsal bir çalışmanın başlatılacağını sözlerine ekledi.