Elmalı'nın tarihi tahıl ambarları ve arı serenleri kayıt altına alındı

Antalya Kültürel Miras Derneğince, geleneksel kırsal mimari mirasın korunmasına katkı sağlamak amacıyla hazırlanan ve Avrupa Birliğince "Ortak Kültür Mirası: Türkiye ve AB Arasında Koruma ve Diyalog-II" programınca desteklenen "Kırkambar-Teke Yaylası, Elmalı'da Geleneksel Tahıl Ambarları ve Arı Serenlerinin Belgelenmesi, Sayısallaştırılması ve Tanıtımı Projesi" hazırlandı.

Proje kapsamında Elmalı'nın 60 mahallesinde Likya lahitlerinden esinlenerek yapılan ve tarihi 5 bin yıl öncesine kadar uzandığı belirtilen arı serenleri ile yapım tekniği açısından Likya mimarisindeki mezar yapılarına benzeyen tarihi tahıl ambarları tek tek tespit edildi.

Yaklaşık bir yıldır devam eden ve 15 kişinin görev yaptığı çalışmayla, kültürel miras haritası çıkarılan arı serenleri ve tahıl ambarlarının Antalya'da deniz, kum, güneş üçlüsüne alternatif arayan turistlerle buluşturulması hedefleniyor.

Antalya Kültürel Miras Derneği Başkanı Arkeolog Dr. Selda Baybo, AA muhabirine, tahıl ambarı ve arı serenlerinin sahipleriyle görüşülerek koordinat ve ölçülerinin tespit edildiğini söyledi.

Bu kapsamda 16'sı ayakta 63 arı sereni ile yarısı kullanılmaya devam edilen 1600 tahıl ambarının kültürel miras haritasının hazırlandığını belirten Baybo, karekod sistemiyle bütün bilgilere ulaşılabildiğini kaydetti.

Baybo, arı serenlerinin bölgede binlerce yıldır kullanıldığını belirterek, "Müzede bulunan bir pitos (sıvı ve tahılların depolandığı kap) üzerinde arı serenlerinin milattan önce 2-3 binli yıllara kadar uzandığını anlayabiliyoruz. Yıkılan arı serenlerinin yeniden ayağa kaldırılması için Akdeniz Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ile çalışıyoruz. Bazı ambarların içerisinde Osmanlıca yazılar da bulduk." dedi.

İlçede bir dönem her evin bahçesinde yöresel mimariyle yapılmış tahıl ambarlarının bulunduğuna dikkati çeken Baybo, içine haşerelerin giremediği bu ambarlar sayesinde tahılların uzun süre korunabildiğini kaydetti.

İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile kentteki turizm kuruluşlarının da projeyi desteklediğini belirten Baybo, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Dernek olarak sadece arı sereni ve tahıl ambarlarının belgelenmesi ve korunmasını yapmıyoruz, aynı zamanda tanıtımını da yapmaya çalışıyoruz. Son yıllarda yayla turizmi çok önem kazandı. Yaylada bulunan tarihi arı sereni ve tahıl ambarlarının alternatif turizm anlamında kentte yeni bir cazibe oluşturacağını düşünüyoruz. İlk defa görenler çok etkileniyor."

Arı sereni ve tahıl ambarı bulunan Büyüksöğle Yaylası'nda ikamet eden Ramazan Bozkurt ise dedelerinden gelen geleneği sürdürdüklerini ifade etti.

Antalya'nın Elmalı ilçesinin yaylalarındaki serenler, arılar için bir çeşit sığınak işlevi görüyor.

Seren yapımı için önce kuru duvar tekniği ve ardıç kirişlerin birbiri içerisine geçmesiyle yüksekliği 4 metreye kadar ulaşan dikdörtgen, kule şeklindeki yapılar inşa ediliyor. Ardından kule üzerine sedir ağacından içleri oyulan kütükler yerleştiriliyor.

İki tarafı ahşapla kapatılan ve arının geçeceği kadar bir delik bırakılan kütüklerin üzeri kış aylarında arıların etkilenmemesi için önce çamur, ardından ardıç ağacının kabuğuyla kaplanıyor.

Serenlerin, ayı gibi yırtıcı hayvanların saldırılarından arıları korumak için yapıldığı tahmin ediliyor.

Likya mimarisinden izler taşıyan tahıl ambarları, metal çivi kullanılmadan sedir ağaçlarından inşa ediliyor. Elmalı'daki evlerin bahçelerinde olası bir yangından etkilenmemesi için ayrı bir yapı olarak bulunan tahıl ambarlarının büyüklüğü o ev hanesinin zenginliğine göre değişiyor.

Kaynak: AA