Evliya Çelebi'nin ilk yolculuğundan 385 yıl sonra aynı rotayı gezerek fotoğrafladı

"Evliya Çelebi fotoğraf çekse nasıl olurdu?" düşüncesiyle, Çelebi'nin ilk yolculuğundan 385 yıl sonra aynı rotayı takip eden Bozaslan, "21. Yüzyılda Evliya Çelebi'nin İzinde" adlı çalışmayı hazırladı.

Bozaslan, hazırlıkları yaklaşık 17 ay süren kitapta, Evliya Çelebi'nin 17. yüzyılda ziyaret ettiği yerleri tek tek bularak, fotoğraf makinesiyle kayda aldı ve gözlemler yaptı.

Türkiye'de 74 şehirde 1200'den fazla yerin anlatıldığı eserde, Evliya Çelebi'nin eliyle çizdiği düşünülen Fırat ve Dicle haritası ve okurların 74 şehirde rota oluşturabileceği Google Maps QR kodları yer alıyor.

Altın Kitaplar Yayınevi'nden çıkan ve 800'den fazla fotoğrafın bulunduğu kitapta ayrıca Seyahatname'deki yerlerin bugüne kadar geçen sürede başına gelen hikayeler de aktarıldı.

Seymen Bozaslan, eserini yakın zamanda kaybettiği babası Haci Bozaslan'a ithaf ettiğini söyledi.

Bugüne kadar 55'e yakın seyahatname okuduğunu kaydeden Bozaslan, son olarak da Evliya Çelebi'nin yakın zamanda günümüz Türkçesine çevrilen Seyahatname eserini okuduğunu kaydetti.

Bozaslan, Seyahatname'nin İstanbul'a dair olan birinci cildini okuduktan sonra kitaptaki birçok yerin halen ayakta olduğunu fark ettiğini belirterek, şu bilgileri verdi:

"Bu çok ilgimi çekti. Birinci cildi bitirdikten sonra, 'Bunu aslında bir proje haline getirebiliriz ve fotoğraflı bir seyahatname olabilir.' dedim. 'Evliya Çelebi fotoğraf çekse nasıl olurdu?' düşüncesiyle tekrar Seyahatname'yi okumaya giriştim. Bu sefer yerlerin altını çizmeye başladım. Çizdiğim yerlerin Google Maps'te haritalamasını yaptım ve Evliya Çelebi'nin İstanbul'da gittiği ve yazdığı yerleri tek tek pinleme şansım oldu.

Sonrasında da bu yolculuğa çıkarak Evliya Çelebi'nin İstanbul haritasında uğradığı bütün yerleri tek tek bulup fotoğrafladım, kayda aldım. Onun yazdığıyla benim gördüğüm arasındaki farkı gözlemledim. Yani iki seyyah olarak 350-400 yıl sonra nelere hangi gözle farklı baktığımızı fark ettim. Sonrasında bunu Türkiye'ye yaydım ve 74 şehirde Evliya Çelebi'nin izinde onun unuttuğu bir şey yaptım, fotoğraflar çektim."

Seyahatname'den yola çıkarak Türkiye'de 1200'den fazla noktayı tek tek bulup fotoğrafladığını dile getiren Bozaslan, "Ama kitaba hepsini koymadım. Kitapta 800'den fazla yerin fotoğrafı var. Onun da sebebi, kitabın sayfa sayısı çok artıyor, daha ağır hale geliyordu. O yüzden bir yerde durdum ama hemen hemen her yeri kayıt altına aldık." dedi.

Gezgin Bozaslan, proje kapsamında öncelikle Evliya Çelebi ile empati kurmaya çalıştığını söyleyerek, şöyle devam etti:

"Rotada, Kahramanmaraş Başkonuş Yaylası'nda 20 kilometrelik kısım atla gerçekleşti. Çünkü Seyahatname'de Çelebi, çok fazla şey anlatıyor. 'Sık bir ormana girdim ve ağaçların tepesinde haramiler olma ihtimali beni çok korkutuyordu.' diyor.

Ben de acaba öyle bir şey yaşayacak mıyım diye ne hissettiğini anlamak istedim ve bu yüzden bazı yerlerde orman içerisinde atla yolculuk yaptım. Onun dışında İstanbul'da rüyasını gördüğü Ahi Çelebi Camii'nden rotaya başladım. İlk yolculuğu Bursa'ya yaptım ve devamında Kilis'e yakın bir yerde ben de bitirdim. Zaten o da Seyahatname'de Kilis'ten sonra Hac rotasına Suriye'ye geçiyor."

En çok vakti İstanbul, Bursa, Edirne Manisa, Amasya, Tokat ve İzmir'in Tire ilçesinde geçirdiğini aktaran Seymen Bozaslan, "Bu bölgelerde çok fazla gözlemim var. Bazen Çelebi ile farklı şeyler de gördük. Mesela Manisa Akhisar'da Paşa Camii ve Paşa Hamamı'ndan bahsediyor. 'Bu iki yapı yan yanadır. Karşılarında bir yeşil alan vardır. İnsanlar burada satranç oynar.' diyor. Ben gittiğimde hamam var, cami var, yeşil alan var ama şimdi herkes telefonla oynuyor. Bunun gibi ilginç gözlemler yapma fırsatı bulduk." diye konuştu.

Genç seyyah, Prof. Dr. Zekeriya Kurşun ve Prof. Dr. Celal Şengör'ün kendisine bu projede destek verdiğini ifade ederek, "Onların arşivlerinden, fikirlerinden faydalandım. Akademik olarak oradan beslendim diyebilirim." ifadesini kullandı.

Günde yaklaşık 8 saat araç kullanarak, 74 şehirde 27 bin kilometreden fazla yolculuk yaptığını belirten Bozaslan, "Galiba bu projede çektiğim fotoğraf 50 bine yaklaştı. 5 binden fazla da video var. Birçok kaleyi, camiyi dron ile çekme fırsatı buldum. Yani eserleri hem yerden hem havadan görüntüledim." dedi.

Seymen Bozaslan, Evliya Çelebi'nin eliyle çizdiği düşünülen iki harita olduğuna da değinerek, şunları aktardı:

"Bu haritalardan bir tanesi Katar Ulusal Kütüphanesi'nde, bir tanesi de Vatikan'da. Vatikan'daki Nil Nehri'ni gösteriyor. Katar'daki ise Fırat ve Dicle hattını gösteriyor. Yani Erzurum'dan başlayıp Körfez'e kadar inen hattı gösteriyor. Evliya Çelebi'nin zaten seyahat yaparken en çok dikkate aldığı, özen gösterdiği kısım nehir boylarını takip etmek. Yolculuklarına o hatta devam ediyor. Çünkü daha kolay ve daha ulaşılabilir olduğu için su kaynaklarının kenarında yolculuklar yapıyor.

Bu harita için projemi, Katar Ulusal Kütüphanesi'ne anlattım ve dijital kopyasını aldım. Kitapta da bunu okurla buluşturuyoruz. Evliya Çelebi'nin çizdiği harita, benim çektiğim fotoğraflar, onun yazdığı metinler, benim sonrasında aynı yerleri ziyaret edip gördüğüm kısımlardaki araştırdığım kaynakların hepsi birleşti. 21.Yüzyılda Evliya Çelebi'nin İzinde kitabı ortaya çıktı diyebiliriz."

Kitapta dijital entegrasyon olduğunu da vurgulayan Bozaslan, "Benim bir önceki kitabım '100. yılında Türkiye Seyahatnamesi' de dijital entegrasyonlu bir seyahat kitabıydı. Bunda da QR kodlar var. Okur, 74 şehirde Evliya Çelebi'nin ziyaret ettiği ve not aldığı yerlere, şehir üzerindeki QR kodlar sayesinde ulaşabiliyor." açıklamasını yaptı.

Bozaslan, projenin amacına ilişkin de şunları anlattı:

"İnsanlar gezerken, seyahat ederken bilinçli turizmin farkına varsın ve gittikleri yere anlam yükleyebilsinler istiyorum. Yanından geçtiği binayı, camiyi, köprüyü hem tanısın hem de hikayesini öğrensin, kimliğini taşıdıkları coğrafyanın geçmişini tanısınlar istiyorum. Osmanlı coğrafyasında Evliya Çelebi çok önemli kaynaklar çıkardı.

Çok önemli datalara sahip. Bunları ben de günümüze daha anlaşılır bir şekilde fotoğraf enstrümanıyla anlatmak istiyorum. Şu anda 'Evliya Çelebi'nin Türkiye'sini yaptım ama sponsor açığımı kapatabilirsem uzun vadede Osmanlı coğrafyası düşüncem var ve yapabilirsem çok güzel olur."

Kitabı sanki Evliya Çelebi ile yazmış gibi hissettiğinin altını çizen Bozaslan, "Çünkü kitabın bir kısmı Seyit Ali Kahraman'ın çevirisi sayesinde Evliya Çelebi'nin Seyahatname notlarını kapsıyor. Bir kısmı ise benim Evliya Çelebi'nin sayesinde okuyup gittiğim lokasyondaki o yapının tarihi geçmişi. 17. yüzyıldan 21. yüzyıla kadarki sürede yapının başından geçen deprem, yangın ve restorasyonla ilgili kaynakları bulup yazdığım, eklediğim bilgiler var" dedi.

Bozaslan, sonraki aşamada Türkiye'deki kaleler üzerine bir kitap çalışması yapabileceğini sözlerine ekledi.