Gazze'deki ateşkes ve esir takası anlaşması ve ilk aşama sonrası senaryoları

İkinci aşama için müzakerelerinin başlamaması, İsrail'in Gazze Şeridi'nde "soykırımı" sürdürmesi, İsrail baskısının artmasıyla mevcut aşamanın devam etmesi ve kapsamlı bir anlaşmaya varılması gibi pek çok olası senaryonun kapısını aralıyor.

İsrail, esir değişimi anlaşmasının ilk aşamasını, mümkün olan en fazla sayıda Gazze Şeridi'ndeki İsrailli esiri serbest bırakacak şekilde ve bunun için herhangi bir karşılık teklif etmeden uzatmak istiyor.

Hamas, bunu reddederek, İsrail'in ateşkes anlaşmasında öngörülenlere uymasını talep ediyor ve arabuluculara, İsrail'in Gazze Şeridi'nden çekilmesi ve saldırıların tamamen durdurulmasını kapsayan ikinci aşamanın müzakerelerine derhal başlama çağrısında bulunuyor.

İsrail'in "Kanal 12" televizyonunun haberine göre, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun cuma akşamı, müzakereleri yeniden başlatmak için perşembe günü Kahire'ye giden heyetin dönüşünün ardından olağanüstü istişare toplantısı yaptı.

Hamas, ikinci aşamaya ilişkin müzakerelerin başlatılması ve İsrail'in Philadelphi Koridoru'ndan çekilmesi konusunda ısrarcı, bu sebeple görüşmelerde ilerleme kaydedilemedi.

Kahire görüşmeleri sırasında, Hamas, İsrail'in Gazze'de bugün sona erecek olan ateşkesin 42 günlük ilk aşamasını uzatma formülünü reddettiğini bildirdi.

Habere göre, anlaşmanın uzatılması, Hamas'ın elindeki İsrailli esirleri serbest bırakmaya devam etmesi, buna karşılık İsrail'in sadece Gazze'ye yardım akışının devamına ve bazı Filistinli esirlerin serbest bırakılmasına izin vermesi koşuluna bağlı.

Hamas Sözcüsü Hazim Kasım, Hamas'ın, İsrail'in Gazze'deki ateşkes anlaşmasında belirtilen şartlara uymasını sağlamak için başta Mısır ve Katar olmak üzere arabulucularla iletişim halinde olduğunu söyledi.

Hamas'la ikinci aşamaya ilişkin henüz bir müzakerenin olmadığını vurgulayan Kasım, bu konuda arabulucularla temasların sürdüğünü kaydetti.

Kasım, İsrail'in, birinci aşamanın 16. gününde başlaması gereken ikinci aşama müzakerelerine henüz başlamadığını kaydetti.

İsrail'i ikinci aşamayı uygulamaya bağlı kalması için arabulucuların çabaları olduğunu belirten Kasım, Hamas'ın her aşamada anlaşmaya ısrarla bağlı olduğunu vurguladı.

Hamas'ın ikinci aşama müzakerelere başlamaya hazır olduğunu dile getiren Kasım, "Hamas, teknik, profesyonel ve siyasi düzeyde buna hazırdır." dedi.

İsrail'in ilk aşamayı uzatma isteğine ilişkin Kasım, Tel Aviv'in "savaşı durdurma ve Gazze Şeridi'nden çekilme sözü vermeden, esirlerini Gazze'den geri almak istediğini" söyleyerek, bunun anlaşmada öngörülenlere aykırı olduğunu ve reddettiklerini vurguladı.

Filistinli analist ve yazar İbrahim el-Medhun, Gazze Şeridi'nde ateşkesin birinci aşamasının ardından gelecek dönem için 4 senaryonun bulunduğunu söyledi.

Birinci senaryonun, savaşın ve imha politikasının eski haliyle, ABD'nin doğrudan katılımıyla, kapsamlı kara harekâtı, yıkım ve öldürme şeklinde geri dönmesi olduğunu dile getiren Medhun, İsrail yönetimi içerisinde aşırı akımların ön plana çıkmasına rağmen, "mevcut bölgesel ve uluslararası dengelerin gölgesinde" bu senaryonun gerçekleşme ihtimalinin imkansız olduğunu vurguladı.

İkinci senaryonun ise, bir takas anlaşması olmadan ve Gazze'den çekilme, ablukanın kaldırılması ve Hamas'ın diğer talepleri gibi yeni icraatlar alınmadan, mevcut durumu koruyarak sükunetin sürdürülmesi üzerine odaklandığını ifade eden Medhun, bu senaryonun gerçekleşme ihtimalinin "zor" olduğunu, çünkü Hamas'ın, İsrail'in istediği karşılıksız bir takas anlaşmasını reddettiğini söyledi.

Medhun, bu senaryonun İsrail'in "kapsamlı bir savaşa girmeden yardım girişini kontrol ederek ve suikastları tırmandırarak ateşle müzakere politikasına" dayandığını belirtti.

Üçüncü ve “en olası” senaryonun ise mevcut sürecin İsrail baskısının artmasıyla devam etmesi olduğunu aktaran Medhun, bununla ilgili olarak şunları söyledi:

"İşgal (İsrail), yardımı bir baskı aracı olarak kullanacak, yardımın yönetimini ve dağıtımını kontrol edecek, hava saldırıları yapmak üzere uçaklar gönderecek ve belki de bazı sınırlı kara saldırıları düzenleyecek, kapsamlı bir savaş ilan etmeden sürekli bir gerginlik durumu yaratmayı amaçlayacak."

Medhun, dördüncü senaryonun ise çatışmayı kökten sonlandıracak kapsamlı ve hızlı bir anlaşmaya varılmasını, yani Gazze'den tamamen çekilmeyi, ablukanın kaldırılmasını ve her iki taraftan tüm esirlerin serbest bırakılmasını içeren bir anlaşmaya varılmasını öngördüğünü dile getirdi.

Bu senaryonun gerçekleşme ihtimaline ilişkin Medhun, "Mümkün, ancak karmaşık bir durum, çünkü bölgesel ve uluslararası siyasi sahnedeki gelişmelere bağlı. Özellikle Hamas'ın sahneden ve her türlü siyasi diyalogdan dışlanması şartının kaldırılması zorunlu." diye konuştu.

Medhun, anlaşmanın gelecekteki seyrini belirlemede birkaç faktörün etkili olduğunu, bunlardan ilkinin İsrail faktörü olduğunu, İsrail içindeki aşırı akımların hala tırmanmaya doğru ilerlediğini ve bu durumun kapsamlı siyasi çözümlere ulaşma şansını zorlaştırdığını belirtti.

İkinci faktörün Filistin faktörü olduğunu, zira Hamas ve direnişin, disiplinini ve her türlü ihtimalla başa çıkmaya hazır olduğunu kanıtladığını dile getiren Medhun, Hamas'ın savaş peşinde olmadığını, aksine sükuneti sağlamak için çalıştığını, tırmanma halinde ise her zaman sert tepki verme eğiliminde olduğunu ifade etti.

ABD'nin tutumunun da bir diğer etken olduğunu kaydeden Medhun, zira anlaşmada gelecekte herhangi bir girişimin, özellikle Hamas'ın siyasi sahneden dışlanması olmak üzere şartların gözden geçirilmesini gerektireceğini, zira aktif direnişin katılımı olmadan kapsamlı bir çözüm mümkün olmadığını belirtti.

Diğer bir aktörün ise Arap faktörü olduğunu aktaran Medhun, Arap ülkelerinin Gazze'deki Filistinlilerin acılarını hafifletmek ve çatışmanın bölgeye yayılmasını önlemekle ilgilendiği bir dönemde, Mısır'ın bölgesel sükûneti sağlamada temel bir rol oynadığını söyledi.