Hakkarili öğrenciler 'dağ danteli' projesiyle buzullardaki erimeye dikkati çekiyor

Hakkari'de, fizik öğretmeni ile iki öğrencisi, küresel ısınma nedeniyle kentte sürekli eriyen buzullara dikkati çekmek amacıyla "dağ danteli" projesini hazırladı.

Hakkari Fen Lisesinde görevli Sibel Özdemir ile 10. sınıf öğrencileri Dilan Engin ve Botan Özdil, Cilo Dağları'ndaki Türkiye'nin en büyük vadi buzulu konusunda farkındalık oluşturmak istedi.

Bu amaçla, farklı ülkelerde özellikli kumaşlarla buzulları sıcak havadan korumak amacıyla uygulanan yöntemlerden esinlenen Özdemir ve öğrencileri, "dağ danteli" projesini hazırladı. Temin ettikleri farklı özellikteki 15 kumaşı hem okulun laboratuvarında hem de dış ortamdaki belli sıcaklıklarda buz kalıpları üzerinde deneyen Özdemir ve öğrenciler, alüminize cam elyaf kumaşıyla sarılan buzun daha az ve geç eridiğini gözlemledi.

Öğrenciler, "çevre dostu" olduğu belirtilen kumaşı kullanarak hazırladıkları proje ile 14-17 Mart'ta Van'da düzenlenecek TÜBİTAK 53. Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Bölge Yarışması'na katılmaya hak kazandı.

Özdemir, AA muhabirine, ilk atandığı yer olan Hakkari'de buzulların hızla eridiğini öğrenmesi üzerine öğrencilerle proje hazırlamaya karar verdiklerini söyledi.

Buzullardaki erime hızının nasıl düşürüleceğine yönelik araştırma yaparken İtalya, İsviçre gibi ülkelerde buzulların üzerinin kumaşlarla örtüldüğünü gördüklerini anlatan Özdemir, "Öğrencilerimle bu doğrultudan yola çıkarak çeşitli kumaşların araştırmasını yaptık. Bu kumaşlardan alüminize cam elyaf kumaşın buzları eritmediğini keşfettik. Alüminize, alüminyum folyo ile kaplı olduğu için üzerine düşen ışığı ve ısıyı yansıtıyor. Bu yansıtma sonucunda sıcaklığın buza fazla etki etmediğini anladık." dedi.

Kumaşın doğada çözülebildiğini, bunun da bir avantaj olduğunu ifade eden Özdemir, şu bilgileri verdi:

"Deneme sürecini önce laboratuvar ortamında yaptık. Buz kalıpları hazırlayıp kumaşlarla kapladık. Bir saat boyunca bir lambanın altında beklettik. Laboratuvar ortamındaki deneyde alüminize kumaşla kapladığımız yaklaşık 500 mililitre buzun, 15 mililitre eridiğini fark ettik. Bunu görünce dış ortamda denemeye karar verdik. Dış ortamda 3 gece 4 gündüz denedik ve hava sıcaklığı sürekli değişmesine rağmen alüminize kumaşın buzları eritmediğini belirledik. Projemiz hedefine ulaşırsa Cilo Dağları'nda deneyebiliriz. Buzulların erime süresini uzatmak istiyoruz."

Öğrencilerden Botan Özdil ise buzulların erimesi nedeniyle doğal dengenin bozulduğunu belirtti.

Gelişmiş ülkelerde bu konuya ilişkin çözümlerin geliştirildiğini anlatan Özdil, "Ülkemizde de çok önemli buzul sahaları var. Kısa vadede katılacağımız yarışmadan güzel bir derece elde etmek istiyoruz. Uzun vadede de buzullardaki hızlı erimenin önüne geçmeyi amaçlıyoruz. Terzilerden, döşemecilerden kumaşlar topladık. Yaklaşık 15 kumaş denedik. Projemizde kullanmak üzere 8 kumaş seçtik. Bu kumaşlardan üç tanesi istediğimiz şekilde sonuç verdi. Bizi en çok memnun eden kumaş, alüminize cam elyaf kumaştı. Projeyi bununla sürdürmek istiyoruz. Desteklerinden dolayı İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve okul idaremize teşekkür ederim." diye konuştu.

Dilan Engin de çalışma kapsamında farklı kumaşlar kullandıktan sonra proje için yöntem belirlediklerini anlatarak, "Alüminyumun yansıtma özelliği olduğu için bu kumaşı araştırdık ve bu kumaşın diğer kumaşlara nazaran buzu daha az erittiğini gözlemledik. Çevre dostu projemizle başarılı olacağımızı düşünüyorum. Bizim okulda farklı konularda da birçok proje daha hazırlanıyor." ifadelerini kullandı.

Kaynak: AA