İnsani krizin pençesindeki Yemen'in gözü İsveç'teki müzakerelerde

Birleşmiş Milletler (BM) Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths'in çabalarıyla İsveç'te bugün başlayacak Yemen görüşmelerinde ilerleme kaydedilip kaydedilemeyeceği merak ediliyor.

Yemenli taraflar arasındaki İsveç'in başkenti Stockholm'de bugün başlayacak olan görüşmelerde ele alınan konuların, daha önceki müzakerelerin aksine ülkedeki insani durumun ötesine geçmeyeceği öngörülüyor.

Daha önce Yemen'le ilgili başarısızlıkla sonuçlanan müzakereler göz önüne alındığında, ilk turunun 10 gün sürmesi beklenen Stockholm'deki görüşmelerin krizin çözümünde etkili olup olmayacağı merak konusu.

Yemenli taraflar arasındaki diyalog görüşmeleri, 2015'te İsviçre'nin Biel ve Cenevre kentleri ile 2016'da Kuveyt'te yapılan üç turun ardından iki yıl önce sekteye uğramıştı.

İki yıl aradan sonra 6 Eylül'de İsviçre'nin Cenevre kentinde başlayan Yemen konulu istişare toplantıları 8 Eylül'de Husiler katılım sağlamadığı için akamete uğramıştı.

BM Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths, Yemen hükümet temsilcileri ile Husi yönetiminin müzakere masasına dönmesi için ciddi anlamda çaba göstermiş ancak Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçlerinin yaralılarını Umman'ın başkenti Maskat'a gönderilmelerine izin vermemesi nedeniyle Husiler Cenevre'deki müzakerelere katılım sağlamamıştı.

Ancak Yemen'deki savaşın durdurulması, ülkeyi vuran kıtlığın daha da büyümemesi yönünde Sudi Arabistan ile Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) yönelik baskının artması ve Yemen savaşını gölgede bırakan Suudi Arabistan'ın İstanbul'daki Başkonsolosluğu'nda öldürülen gazeteci Cemal Kaşıkçı krizi nedeniyle bu kez müzakerelerin farklı bir atmosferde geçmesi bekleniyor.

Ülkede 2014 yılı sonlarında başlayan daha sonra 2015'te Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyonun askeri müdahalesiyle daha karmaşık hale gelen savaş nedeniyle büyük bir insani krizi yaşayan Yemen halkı da İsveç görüşmelerinin ülkedeki savaşın sona ermesi için bir başlangıç olmasını temenni ediyor.

İsveç'teki görüşmeler konusunda BM yetkililerinin, Yemen müzakereleri öncesi taraflar arasında güven inşa edilmesi için yaralı 50 Husiyi Umman'a göndermesi, BM tarafından desteklenen esir takası anlaşmasının Husilerin ardından Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ve Yemen hükümeti tarafından da imzalanması gibi olumlu bazı işaretler bulunuyor.

Yerel basında yer alan haberlere göre, yaralı Husilerin tahliye işlemi, eylül ayı başındaki müzakereleri aksatan nedenlerden biriydi. Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçlerinin yaralıların tahliyesi konusunu kabul etmemesi üzerine Husiler, Cenevre'deki görüşmelere katılmayı reddetmişti.

Yemen hükümetinden bir kaynak, esirlerin serbest bırakılması meselesinin artık taraflar arasında bir "diken" olmadığını, tarafların bu konuda Uluslararası Kızılhaç Örgütü'nün ara bulucu olmasında anlaştığını aktardı. Kaynak, iki tarafın esirler ve kaçırılanlar listesinin, yaklaşık 5 bin ismi barındırdığını ekledi.

Krizin çözümünde olumlu gelişmeler görülürken, uluslararası toplum da görüşmeleri memnuniyetle karşıladı.

ABD başta olmak üzere Almanya, Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyonun ikinci büyük gücü olan BAE, Husilere desteğiyle bilinen İran'dan Stockholm'de gerçekleştirilecek Yemen diyalog görüşmelerine ilişkin memnuniyet açıklamaları geldi.

ABD de İsveç'deki Yemen görüşmelerinden ümitli olduğu mesajını verdi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Heather Nauert, görüşmelere ilişkin yaptığı yazılı bir açıklamada, BM Özel Temsilcisi Martin Griffiths'i tarafları bir araya getirmesinden dolayı kuvvetle desteklediklerini, görüşmelerin kolay geçeceğini düşünmediklerini ancak ilk adımın atılıyor olmasından memnuniyet duyduklarını aktardı.

BAE Dışişlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Enver Karkaş, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Yemen'de krizin sona ermesi için sürdürülebilir siyasi çözümün en iyi fırsat olacağını belirtti.

İran Dışişleri Bakanlığı internet sitesinde yer alan yazılı açıklamada, Stockholm kentindeki görüşmelerin memnuniyetle karşılandığı belirtilerek, Yemenli taraflara, ülkedeki sorunun çözümüne olumlu katkı sağlamaları, ortak bir anlaşma zemini oluşturmak için görüşmelere aktif bir şekilde katılmaları çağrısında bulunuldu.

BM Yemen Özel Temsilcisi Griffiths, görüşmeler konusunda genel açıklamalar yaparken, gündem maddeleri belirsizliğini koruyor.

Konuyla alakalı olarak görüşmelerde Husileri temsil edecek heyette yer alan Hamid Asım, AA muhabirine yaptığı açıklamada, görüşmelerde müzakerelerin genel çerçevesi ve insani durumlar olmak üzere iki temel meselenin masaya yatırılacağını belirtti.

Asım, müzakerelerin genel çerçevesi kapsamında, taraflar arasında güven inşa edilmesi, savaşın durması, ülke yönetimi, hükümet kurulması, geçiş süreci ve bununla alakalı bazı meselelerin ele alınacağını aktardı.

İnsani durumlarla alakalı olarak Asım, ülkedeki ekonomik durumların, havaalanları, sınır kapıları ve limanların açılması, esirler ve kaçırılanların durumu gibi konuların görüşüleceğini belirtti.

İsveç görüşmelerinin önceki üç turda savaşın durması ve krizin çözülmesi gibi önemli konular ele alınırken, Stockholm görüşmelerinde insani durumun ön plana çıkacağı dile getiriliyor.

Eski BM Yemen Özel Temsilcisi İsmail Vild eş-Şeyh Ahmed'e nazaran Griffiths, daha cesur tutumlar sergiliyor. Hudeyde'deki çatışmaların durmasında etkili olan Griffiths, kentteki limanı ziyaret etmişti.

Gazeteci yazar Abdullah Sabri, Griffiths'in bu tutumu ile çabalarının, Arap koalisyonu dahil Yemen savaşının taraflarını ciddi müzakerelere zemin hazırlayacak güven tesis etmek için bir araya getireceğine güvendiğine işaret etti.

Sabri, bölgesel ve uluslararası şartların, siyasi çözüm aramaya sevk ettiğini, Suudi Arabistan'ın Yemen'de dört yıllık askeri başarısızlığının ardından büyük bir çıkmaza girdiğini belirtti.

Öte yandan Sabri, Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın öldürülmesinin yansımalarının, uluslararası koridorlarda Yemen'de savaş suçları dosyasının harekete geçirilmesine neden olduğunu ekledi.

İsveç'teki görüşmelerin başarılı olması için bir fırsat olduğunu kaydeden Sabri, ancak Yemen hükümet heyetinin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin Husilere darbeci taraf olarak muamele ederek 2216 sayılı kararının uygulanmasını şart koşmasından korktuğunu kaydetti.

Sabri, Husileri temsil eden heyetin, doğal olarak bu şekildeki bir formülle olan çözüme karşı çıkacağını aktardı.

Kaynak: AA