İstanbul
Filistinlilerin en önemli gıda kaynaklarından olan Gazze Şeridi'ndeki verimli topraklar, bombardıman izleri ve tonlarca patlayıcının açtığı binlerce çukur dışında hiçbir şeyin kalmadığı çorak arazilere dönüştü.
Onlarca yıldır bölgenin kuzeyindeki Beyt Lahiya beldesinden, güneyindeki Refah kentine kadar uzanan çiftlikleriyle tanınan Gazze Şeridi, tarihinin en büyük tarımsal çöküşlerinden birini yaşıyor. Yakıt, tohum, gübre, sulama ve tarımsal koruma malzemeleri gibi hayati girdilerin neredeyse tamamen olması da durumu daha da ağırlaştırıyor.
Gazze'deki Hükümetin Medya Ofisinin verilerine göre, İsrail ordusu bölgedeki 178 bin dönümlük tarım arazisinin yüzde 94’ünden fazlasını yok etti. Bu yıkım, yıllık 405 bin ton olan tarımsal üretim kapasitesini yaklaşık 28 bin tona düşürdü.
Medya Ofisinin 6 Ekim 2025’te yayımladığı raporda, tarım sektörünün İsrail’in iki yıl süren saldırıları sonucunda yaklaşık 2,8 milyar dolarlık hasar gördüğü belirtildi.
Raporda, iki yıllık yıkımın ardından sebze ekili tarım alanlarının 93 bin dönümden yalnızca 4 bin dönüme düştüğü kaydedildi.
Aynı kaynak, İsrail ordusunun bu süre zarfında 1233 tarımsal kuyuyu kullanılamaz hale getirdiğini ve seraların yüzde 85’inden fazlasını yok ettiğini aktardı.
Tarım sektörü "neredeyse tamamen yok oldu"
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Belah kentinden çiftçi Muhammed Bereke, Gazze’deki tarım sektörünün saldırılar nedeniyle "neredeyse tamamen yok olduğunu" söyledi.
Bereke, "temel girdilerin yokluğu ve yakıt fiyatlarındaki aşırı artışın, ekili alanları saldırılar öncesine kıyasla yüzde 1’in altına düşürdüğünü" ifade etti.
Tarım maliyetlerinin çok yüksek hale gelmesi nedeniyle mahsulde sıkıntı yaşandığını dile getiren Bereke, "Tamamen zarar gören seralarda üretim mümkün değil. Çiftçiler, İsrail bombardımanı sonucu hasar gören plastik örtüleri kaldırmak zorunda kaldı ve sadece örtü gerektirmeyen maydanoz gibi ürünler ekmeye başladı; ancak bu üretim de ekonomik olarak anlam ifade etmiyor." dedi.
Bereke, Gazze’deki sınır kapılarının açılması ve özellikle tohumlar ile sulama malzemeleri başta olmak üzere tüm tarımsal malzemelerin girişine izin verilmesinin, en azından bu sektörü yeniden canlandırma çabaları kapsamında "acil bir zorunluluk" olduğunu vurguladı.
Birçok çiftçinin özellikle Gazze’nin kuzeyinde ve Refah bölgesinde bulunan arazilerine İsrail ordusunun varlığı nedeniyle ulaşamadığını belirten Bereke, bu iki bölgenin saldırılar öncesinde Gazze’nin tarımsal üretimde en büyük paya sahip olduğunu aktardı.
Filistinliler, söz konusu koşulların sebep olduğu bu durumun, sebze fiyatlarında benzeri görülmemiş bir artışa yol açtığını da dile getiriyor.
"Çiftçilerin nekbesi"
Çiftçi Raid Ebu Esed ise tarım sektöründe yaşananları, “çiftçilerin daha önce benzerini görmediği bir nekbe (büyük felaket)” olarak nitelendirdi.
İsrail’in gerçekleştirdiği soykırımın tarım arazilerini tahrip ederek kullanılamaz hale getirdiğini ifade eden Ebu Esed, "İsrail, 'Gazze’nin gıda sepeti' olarak bilinen Beyt Lahya ve Refah’ı fiilen üretim dışı bıraktı; tarım arazilerini yok edip ağaçları sökmesi nedeniyle tarlalarda çalışmalar durdu." diye konuştu.
Sınır kapılarının kapatılması ve tarıma ilişkin malzemelerin girişinin yasaklanmasının "üretim sisteminin tamamen çökmesine" yol açtığını vurgulayan Filistinli çiftçi, İsrail soykırımının ayrıca "tarımsal ekipman ve malzeme depolarını da yok ettiğini, geriye kalanların piyasa fiyatlarında önemli artışlara yol açtığını", yakıt sıkıntısının da su ve sulama pompalarının çalışmaz hale gelmesine neden olduğunu belirterek, ekili alanların çok azaldığını ve artık Filistinlilerin temel ihtiyaçlarını karşılamadığını kaydetti.
Ebu Esed, daha önce Gazze'den günlük yaklaşık 30-40 kamyon domates, salatalık, patates, karnabahar gibi sebze ihracatı yapıldığını ancak İsrail'in soykırım ve yıkımından sonra bu sürecin tamamen durduğunu paylaştı.
Gazze'de ateşkes ve esir takası anlaşması...
ABD Başkanı Donald Trump 9 Ekim'de, Mısır'da devam eden müzakerelerde İsrail ile Hamas'ın, Gazze'de ateşkes planının ilk aşamasını onayladığını duyurmuştu.
Müzakerelerin yapıldığı Mısır'da anlaşma imzalanırken İsrail hükümetinin onayıyla 10 Ekim'de anlaşma devreye girmişti.
İsrail ordusunun anlaşmada belirtildiği üzere "sarı hat"ta çekilmesinin ardından Gazze Şeridi'nde ateşkesin aynı gün 12.00 itibarıyla yürürlüğe girdiği açıklanmıştı.