Ankara
Uluslararası medya ile İsrail Enerji ve Altyapı Bakanlığından derlenen bilgilere göre, İsrail'in enerji ve altyapı sistemleri, İran’ın füze saldırıları sonrası ciddi zarar gördü.
İsrail’in İran’a saldırılarıyla başlayan çatışmada 7. gün
Hayfa kentindeki petrol rafinerisi sahibi Bazan şirketinden 15 Haziran'da yapılan açıklamada, İran'ın saldırısı nedeniyle tesislerde ciddi hasar meydana geldiği aktarıldı.
Açıklamada, hasar nedeniyle rafineri ve bağlı şirketlerin tüm tesislerinin faaliyetlerinin durdurulduğu duyuruldu.
Rafinerinin günlük 197 bin varil ham petrol işleme kapasitesine sahip olduğu bildirilirken İsrail Enerji ve Altyapı Bakanlığı, faaliyetlerin mümkün olan en kısa sürede yeniden başlaması için çalışmaların sürdüğünü açıkladı.
Guardian'ın aktardığına göre, Hayfa petrol rafinerisi, buhar ve elektrik üretim tesisinin aldığı ağır hasar nedeniyle 16 Haziran'da kapatıldı.
Ayrıca aynı bölgede yer alan Hayfa Limanı yakınındaki elektrik santraline düzenlenen saldırı sonucu tesiste yangın çıktı.
Bunun yanı sıra Yunanistan merkezli Energean şirketi, Karish açık deniz gaz sahasındaki tüm üretim faaliyetlerini durdurduğunu duyurdu. Şirketin açıklamasında, Enerji ve Altyapı Bakanlığının 13 Haziran’da verdiği talimat doğrultusunda üretimin tamamen durduğu, güvenlik nedeniyle bu kararın alındığı belirtildi.
İsrail’in diğer büyük açık deniz sahası olan Leviathan'da da üretimin durduğu bildirildi. Şirket operatörü Chevron, sahadaki faaliyetlerle ilgili detay vermezken, kaynaklar üretimin askıya alındığını aktardı.
Yaşanan gelişmeler üzerine enerji sektöründe arz sürekliliğinin sağlanması amacıyla İsrail hükümeti Kudüs'te durum değerlendirme merkezi açtı.
Leviathan sahası Mısır'ın arz güvenliği için önemli
Her iki sahadan da iç gaz talebini karşılamakta zorlanan Mısır'a gaz tedarik ediliyor.
Geçen yıl, Leviathan sahasında 11,33 milyar metreküp doğal gaz üretilmişti. Bu gazın büyük kısmı komşu ülkeler Mısır ve Ürdün’e ihraç ediliyordu.
Uluslararası Enerji Forumunun veri tabanı JODI'ye göre, İsrail gazı Mısır'ın tüketiminin yaklaşık yüzde 15-20’sini karşılıyor. Bölgesel arz daralması, yaz aylarında elektrik talebinin arttığı bir dönemde yaşanmasıyla, Mısır'ı sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalatını artırmaya zorluyor.
Karish sahasında ise geçen yıl toplam 5,8 milyar metreküp doğal gaz üretilmişti. Energean tarafından işletilen İsrail'in en yeni açık deniz sahası Karish 2022, Leviathan ise 2019'da üretime başlamıştı.
İsrail'in gaz tüketimi geçen yıl hem enerji hem de sanayi sektörlerinde artmış ve toplam tüketim 13,9 milyar metreküple yeni bir rekor seviyeye ulaşmıştı.
İsrail'in Mısır ve Ürdün'e gaz ihracatı da geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 13,3 artışla 13,2 milyar metreküpe yükselmişti. İsrail'in söz konusu iki ülkeye ihracatı, geçen yıl İsrail'in gaz üretiminin yaklaşık yüzde 49'unu oluşturmuştu.
Uzmanlara göre, İsrail'in doğal gaz altyapısında yaşanan bu kesinti, ülkenin enerji güvenliği kadar, bölgesel dengeler açısından da yeni bir kırılganlık alanı yarattı.
Taraflar arasında sağlanacak hızlı bir ateşkesin, piyasalar üzerindeki etkinin sınırlı kalmasını sağlayabileceği yorumları yapılırken, çatışmaların tırmanması halinde doğal gaz arz güvenliği üzerindeki etkilerin derinleşmesinden endişe ediliyor.
İsrail'in uğradığı gerçek hasar konusunda belirsizlik var
Ürdünlü enerji uzmanı Amir El-Shobaki, Leviathan gaz sahasının kapatılmasının önlem amaçlı olduğunu belirterek, "Hayfa yakınlarındaki açık deniz platformuna isabet eden herhangi bir mühimmat, özellikle yüksek basınçlı gaz ve patlama riski nedeniyle, onarımı zor veya uzun sürecek ciddi hasara neden olabilirdi." diye konuştu.
El-Shobaki, üretimin durdurulmasının potansiyel riskleri azaltmak ve bir saldırı olması durumunda bakımın daha hızlı gerçekleştirilebilmesi için daha iyi bir fırsat sağlamak amacıyla yapıldığını aktardı.
İsrail'in stratejik enerji altyapısının uğradığı "gerçek hasar" konusunda hala medya karartması ve belirsizlik olduğuna dikkati çeken El-Shobaki, şöyle devam etti:
"İlk bulgular Hayfa rafinerisi ve bir elektrik üretim istasyonunda sınırlı hasar olduğunu ve bu hasarın onarılabilir olduğunu ve kısa vadede İsrail'in enerji sisteminin sürekliliğini tehdit etmediğini gösteriyor. Bölgesel etkiye gelince, Ürdün 6 gün önce gaz akışının durmasıyla gaz tedarikindeki kesintiden zaten etkilendi. Ürdün durumu ciddiye alıyor ancak bunun maliyeti günlük 2 milyon dolar olarak tahmin ediliyor ve kesinti devam ederse yıllık 1 milyar dolara ulaşabilir."
El-Shobaki, Mısır'ın daha fazla LNG ithal etmek ve elektrik üretimi için dizel ve fuel oil'e olan bağımlılığını artırmak zorunda kalabileceğinin altını çizerek, "Bu, maliyetleri önemli ölçüde artıracak. Programlı elektrik kesintileri, özellikle yazın en yoğun talep döneminde, taleple başa çıkmak için şimdiden başladı." ifadesini kullandı.
İsrail'in enerji altyapısının son derece savunmasız olduğunu ancak mevcut şartlarda ülkenin hava savunmasının etkinliği ve yoğunluğu nedeniyle koruma altında olduğunu belirten El-Shobaki, şimdiye kadar özellikle İran'dan gelen saldırıların çoğunun isabetsizliği ve sınırlı etkinliğine dikkati çekti.
El-Shobaki, İsrail'deki enerji altyapısının isabetli ve etkili saldırılara maruz kalması durumunda sonuçların çok ciddi olabileceğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
"Bu durum İsrail'deki yaşamı felce uğratabilir, özellikle enerji sektörünün İsrail ekonomisinin yarısından fazlasını oluşturan su arıtma, iletişim, finans piyasaları ve teknoloji sektörleriyle doğrudan bağlantılı olduğu düşünüldüğünde bunu anlayabiliriz. Gaz kesintisinin devam etmesi durumunda kısa vadede, Mısır ve Ürdün, özellikle yaz aylarında soğutma ve klima ihtiyaçları nedeniyle elektrik talebinin zirveye ulaştığı dönemlerde İsrail gazının kaybını telafi edecek acil ve uygulanabilir alternatiflere sahip değil. Ürdün dizel ve fuel oil kullanımını artırabilir, Mısır ise daha fazla LNG satın alabilir, ancak bunlar yalnızca geçici ve çok pahalı çözümler. Kısacası, kesinti uzun süre devam ederse, hazır veya sürdürülebilir alternatifler yok."