İsrail ordusu verileri, Gazze'deki kıtlığın siyasi kararların sonucu olduğunu gösteriyor

İsrail'in 7 Ekim 2023'ten bu yana saldırıları ve insani yardım girişini kısıtlaması, Gazze'deki krizi derinleştirmeye devam ediyor.

Kıtlıkla mücadele eden Gazze'de su, ilaç, tıbbi gereçler ve hijyen malzemelerinin de bulunamaması, insani felaketin ciddiyetini gözler önüne seriyor. Başta çocuklar olmak üzere Gazze Şeridi'nde açlık nedeniyle ölümler artıyor.

Gazze Şeridi'nde 7 Ekim 2023'ten bu yana açlık nedeniyle 93'ü çocuk 175 kişi hayatını kaybederken, İsrail ordusuna bağlı Filistin Topraklarındaki Hükümet Aktivitelerini Koordinasyon Birimi'nin (COGAT) açıkladığı veriler, hükümetin kararlarının Gazze'deki kıtlıkla bağlantısını gözler önüne seriyor.

İsrailli aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich'in, Ağustos 2024'te Gazze Şeridi'nde 2 milyon sivilin açlıktan ölmesi pahasına bölgeye insani yardım ulaştırılmasını engellemenin "haklı ve ahlaki" olduğuna inandığını ima etmesi, hükümetin bu konuda tutumunu yansıtır nitelikteydi.

Öte yandan, İsrail'in Birleşmiş Milletler (BM) Dünya Gıda Programı (WFP) ekibine Ağustos 2024'te ateş açmasının ardından, WFP'nin "çalışanlarının Gazze'deki hareketliliğini" ikinci bir duyuruya kadar durdurduğunu bildirmesi, bölgeye giren insani yardımlardaki düşüşe yol açtı.

Gazze'de kıtlık olmadığını savunan İsrail hükümetinin, saldırılarının başlamasından itibaren Dünya Merkez Mutfağı (WCK), BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) ve Dünya Gıda Programı (WFP) gibi insani yardım kuruluşlarının dağıtımları ile yardım noktalarını hedef alarak girişleri tedricen en aza indirmesi, krizi derinleştiren önemli faktörlerden biri oldu.

COGAT'ın verilerine göre, Ağustos 2024'te bölgeye ulaşan 90 bin 494 tonluk yardım, İsrail'in insani yardımların girişini engellemesi, aşırı sağcı Maliye Bakanı Smotrich'in açıklamaları ve insani yardım ekiplerine saldırıların ardından Eylül 2024'te 87 bin 869 tona düştü. Daha sonra, insani yardımlar, Ekim 2024'te 36 bin 784 tona kadar geriledi. Buna göre Ekim 2024, Gazze'ye insani yardımların en düşük seviyede girdiği ay olarak kayıtlara geçti.

Ağustos 2024'te 4 bin 545 tır insani yardımın bölgeye girişine izin veren İsrail ordusu, 7 Ekim 2023'te başlayan saldırıların birinci yılında, Ekim 2024'te yalnızca 1789 tırın girişine izin verdi.

Bu süreçte BM Sözcüsü Stephane Dujarric, İsrail'in Gazze'nin kuzeyine yönelik insani yardım operasyonlarının yüzde 85'ini engellediğini, diğerlerini ise güvenlik ya da lojistik nedenler göstererek iptal ettiğini söylemişti.

ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), Kasım 2024'te Gazze Şeridi'ne insani yardım ulaştırılması için İsrail'e baskı yapmaya devam edeceklerini belirtirken, İsrail'in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, açlıkla mücadele eden Gazze Şeridi'ne İsrailli esirler serbest bırakılıncaya kadar insani yardımların girişine izin verilmemesi çağrısında bulunuyordu.

Dönemin Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Savunma Bakanı Lloyd Austin'in, Ekim 2024'te, insani yardımlar o yılın en düşük seviyelerindeyken İsrailli mevkidaşlarına Gazze'ye daha fazla insani yardım ulaştırılması talebiyle mektup gönderdiği ortaya çıktı.

13 Ekim 2024 tarihli bu mektupta, İsrail hükümetinden, 30 gün içinde Gazze'deki insani durumu "iyileştirmek için harekete geçmesi" isteniyordu. Bu süreçte, Kasım 2024'te İsrail ve Hamas arasında esir takası anlaşması için müzakereler de sürüyordu.

ABD'nin baskısının ardından, Ekim 2024'te 36 bin 784 tona kadar düşen insani yardımlar, Kasım 2024'te 55 bin 290 ton, Aralık 2024'te de neredeyse ikiye katlanarak 106 bin 187 tona ulaştı.

İsrail'in insani yardımları engellediği Gazze açlığa sürüklenirken Katar, 15 Ocak'ta İsrail ile Hamas arasında Gazze'de ateşkes ve esir takası konusunda anlaşmaya varıldığını duyurdu.

19 Ocak 2025'te TSİ 12.15'te yürürlüğe giren anlaşma kapsamında bazı İsrailli ve Filistinli esirler serbest bırakıldı.

İnsani yardımların bölgeye girişini de etkileyen bu süreçte Ekim 2024'te 36 bin tona kadar düşen yardımlar, ateşkes ilanının ardından Ocak 2025'te 208 bin 267 tona, şubatta daha da artarak 295 bin 120 tona ulaştı.

Bölgeye giren insani yardım oranının bu denli artması, İsrail'in siyasi kararlarının Gazze'deki kıtlığa etkilerini gösteriyor.

İsrail ordusunun, 19 Ocak'ta yürürlüğe giren ateşkesin ardından 18 Mart sabahı şiddetli saldırılarına yeniden başlaması nedeniyle Gazze'ye insani yardım akışı uzun sürmedi.

Ateşkesi bozan İsrail, yeni ateşkes tekliflerini reddettiği gerekçesiyle Hamas'a karşı "gittikçe artan askeri güçle" hareket edeceğini duyurdu.

Bu süreçte, ateşkesin bozulduğu tarihten itibaren İsrail hükümetinin mart ve nisanda Gazze'ye insani yardım girişini engellemesi, bölgedeki açlık krizini derinleştirerek çıkmaza girmesine yol açtı.

COGAT'ın verilerinin yer aldığı sayfada, siyasi yetkililerin direktifi doğrultusunda ateşkesin bozulduğu 2 Mart-19 Mayıs döneminde Gazze Şeridi'ne hiç insani yardım girmediği ifadesi yer alıyor.

ABD'nin üstlendiği İsrail'in desteklediği Gazze İnsani Yardım Vakfı, Tel Aviv hükümetiyle anlaşmaya vararak 27 Mayıs'ta "Gazze'de operasyona başladığını" ve sözde yardım dağıtımı için tırların yola çıktığını açıkladı.

İsrail ordusu ise Gazze Şeridi'nde 3'ü güneyde, biri kuzeyde olmak üzere 4 sözde yardım dağıtım merkezi kurulduğunu duyurdu.

ABD-İsrail güdümlü bu sözde insani yardım mekanizması, Tel Aviv yönetiminin amaçları doğrultusunda çalıştığı ve Gazze'ye yardımlar konusunda BM ve diğer bağımsız yardım kuruluşlarının saf dışı edilmesinin amaçlandığı gerekçesiyle eleştirilerin hedefi oldu.

Öte yandan İsrail ordusunun, bu sözde yardım dağıtımları sırasında ihtiyaç sahibi Filistinlilere birçok kez dağıtım noktalarında ateş açması sivillerin ölümüne ve bölgedekilerin insani yardımlara erişememesine yol açtı.

Bu kapsamda, ateşkesin bozulmasının ardından İsrail'in insani yardımların girişini haftalarca engellediği Gazze Şeridi'ne mayısta 969 tırla 20 bin 224 tonluk insani yardım girişi kaydedildi.

Açlık krizine sürüklenen Gazze'de hızla artması beklenen insani yardımlar haziranda 37 bin 513 tona, temmuzda 44 bin 752 tona ancak ulaştı.

Bu süreçte İsrail hükümetinin Gazze Şeridi'ne sınırlı insani yardım girişine izin vermesinin yeni bir askeri saldırı için zemin hazırlamak amacı taşıdığı iddiaları gündeme geldi.

İsrail'deki Yediot Ahronot gazetesinin haberinde, İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nde işgali genişletmek ve kalıcı hale getirmek için 17 Mayıs'ta uygulamaya başladığı "Gideon'un Savaş Arabaları" saldırısının hedeflerine ulaşamadığı vurgulanarak, esirlerin geri alınamaması ve Hamas'ın tasfiye edilememesi nedeniyle bu saldırıların başarısız olduğu ifade edildi.

Haberde, neredeyse dört aydır süren saldırıların ardından ordu içinde ve siyasi düzeyde derin görüş ayrılıklarının yaşandığı, Netanyahu'nun ise insani yardım hamlesini Gazze kenti ve el-Mevasi bölgesine yönelik yeni saldırıları meşrulaştırmak için kullanmak istediği belirtildi.

İsrail’in 2 Mart’tan bu yana yardım geçişlerini tamamen engellediği ve Gazze’ye yönelik ablukayı daha da sertleştirdiği hatırlatılırken, Gazze'deki hükümet yetkilileri, son sekiz günde sadece 674 yardım tırının girişine izin verildiğini ve bunun bölgenin günlük minimum ihtiyacının yalnızca yüzde 14’ünü karşıladığını açıkladı.

İsrail hükümetinde Gazze’den çekilme ve savaşın sonlandırılması konularında görüş ayrılıkları derinleşirken, muhalefet ve rehinelerin aileleri Netanyahu’yu kasıtlı olarak anlaşmaları engellemekle suçluyor.

Hamas ise tüm esirlerin serbest bırakılmasına hazır olduğunu ancak bunun, saldırıların sona erdirilmesi ve Gazze’den tamamen çekilme şartlarına bağlı olduğunu vurguluyor.

Kaynak: AA