?>

İstanbul'un en eski mabetlerinden biri ibadete açılacağı günü bekliyor

Sinagog, kilise ve İstanbul'un fethinden sonra cami olarak hizmet veren ve 1600 yıllık olduğu belirtilen Lala Hayrettin Camisi, Vakıflar Bölge Müdürlüğü koordinesinde aslına uygun olarak restore ediliyor.

Gündem - 5 yıl önce

İstanbul Çevre Kültür ve Tarihi Eserleri Koruma Derneği (İSTED) Başkanı Dr. Erhan Sarışın, Lala Hayrettin Bey Camisi'nin tarihi özellikleri ve bulunarak restore edilme sürecini, anlattı.
İbadethanenin yapılış tarihi hakkında bilgi veren Sarışın, "Lala Hayrettin Bey, diğer adıyla Acemağa Camisi, İstanbul'un en eski ibadethanelerinden bir tanesi. Yaklaşık 1600 yıllık bir ibadethane. Yapılış tarihi miladi olarak 399-400 yıllarına dayanmakta.
Bakırcılık yapan Yahudi esnaf, dönemin Roma İmparatorundan burada bir sinagog yapmak için izni alıyor ve bu yapı sinagog olarak inşa ediliyor. Konstantinopol'ün Hristiyan halkı buna başkaldırıyor. Bir isyan çıkıyor ve sinagog yakılarak duvarları yıkılıyor.
Burası yıkık halde kalıyor. 400 ile 450 yılları arasında da burası Bizanslılar tarafından kilise haline getiriliyor." dedi.
Yapının sinagogdan kiliseye çevrilmesinin ardından Hristiyanlığın en önemli merkezlerinden biri haline geldiğini anlatan Sarışın, şöyle devam etti:
"Bizans burayı kilise haline getirdiğinde Meryem Ana'nın kutsal emanetleri denen emanetler buraya getiriliyor. Bunların içinde bir de kuşak var. Buraya bu nedenle 'Meryem Ana Kuşak Kilisesi' deniyor. Ardından iki kilise daha yapılarak bu bölge kutsal bir alan haline getiriliyor.
İstanbul'a hacı olmak için gelen Hristiyanların hatıralarında buranın kayıtları var. 532'de Ayasofya'nın çıkan büyük bir isyanda zarar görmesi üzerine patrikhanenin merkezi bu kiliseye taşınıyor. Burası 5 yıl boyunca Hristiyanların merkezi olarak hizmet ediyor."
1200'lü yıllara kadar Meryem Ana Kilisesi'nin ayakta kaldığını ancak Latin istilasında büyük zarar gördüğünü anlatan Sarışın, bu istilayla kilisede bulunan kutsal emanetlerin Roma'ya götürüldüğünü ifade etti.
Sarışın, kilisenin bir dönem Katolik Hristiyanlara da merkez olarak hizmet ettiğini söyledi.

İstanbul'un fethinden 30 yıl sonra camiye çevrildi

Harabe halde bulunan kilise yapısının 1480'lerde Lala Hayrettin Paşa tarafından camiye çevrilerek hizmete alındığı bilgisini veren Sarışın, Kur'an-ı Kerim'in en önemli yazma eserlerinin bulunması nedeniyle caminin önemli bir tarihi özelliği olduğunu vurguladı.
1935'te cami ve mescitlerin tasnifi ve ihtiyaç duyulmayanların kapatılmasına dair çıkarılan kanunun ardından Lala Hayrettin Camisi'nin kapatıldığını, 1937'de minare ile çatısındaki ahşap ve kiremitlerin dönemin Vakıflar İdaresince satışa çıkarılarak satıldığını anlatan Sarışın, bu tarihten sonra caminin harabe olarak günümüze kadar beklediğini ifade etti.
Caminin bulunması için akademik bir araştırma yapıldığını ve harita ile tarihi fotoğraflardan yerinin tespit edildiğini kaydeden Erhan Sarışın, kalıntıların yerinde tespit edilmesinin ardından tescil ve imar planlarına işletildiğini vurguladı.
Caminin harabe halinde bulunduğunu ve kaçak kazılarla zarar gördüğünü anlatan Sarışın, "Burayı 2018'de bulduğumuzda içinde 50'ye yakın ağaç olan hatta temizlemeye kalktığımızda 10 kamyon çöp olan bir haldeydi.
Daha sonra burayı Vakıflar Bölge Müdürlüğümüz projelendirdi. Biz de bu proje için hayırsever bir işadamı bulduk. Bir yılı geçen süredir temizlik, proje ve restorasyon çalışmalarının ardından cami bu hale geldi." diye konuştu.

Zemininde papaz mezarı bulunuyor

Erhan Sarışın, caminin duvar kalıntılarında tuğla işçiliklerinin Bizans ile Osmanlı dönemindeki taş duvar işçiliği özelliklerini taşıdığını dile getirdi.
Sarışın, "Mabedin tabanına inen bir tünelde dönemin Hristiyan papazlarına ait mezar var. Buraya merdivenlerle iniliyor. Maalesef bu mezarlar da bir dönem define avcıları tarafından kaçak kazı yapılarak tahrip edilmiş." dedi.
Kilisenin 1600 yıllık tarihi olduğu bilgisine, içinde bulunan Bizans dönemi tuğla kalıntıları üzerindeki mühürleri inceleterek ulaştıklarını anlatan Sarışın, şunları kaydetti:
"Burası ilk olarak sinagog olarak Musevilere, sonra Ortodoks ve Katolik Hristiyanlara, 1480'den sonra da Müslümanlara hizmet etmiş bir yapı. Tarihi 1600 senelik. Kilise içinde bulduğumuz kare tuğla taşların üzerinde Latince işaretler var.
Onları tercüme ettirdiğimizde 5. yüzyıla ait damgalar olduğunu gördük. Buranın 400'lü yıllarda yapıldığına dair bir delil de bu. Ayrıca Hristiyan kaynaklar, buranın 400'lü yıllarda kilise olarak açıldığını söylüyor."

"400'e yakın kayıp cami var"

Dernek olarak İstanbul'da 400'e yakın kayıp tarihi cami izi tespit ettiklerini anlatan Sarışın, "İstanbul'da kaybolmuş ya da harap edilmiş 400'e yakın cami kalıntısı mevcut. Biz bunlar hakkında dernek olarak çalışıyoruz.
Her biri hakkında dosyalar oluşturuyoruz. Mümkün olanlarını tescil ettirmeye, mümkün olanlarını imar planlarına işletmeye, projelerini çizdirmeye ve yeniden yaptırmaya çalışıyoruz." diye konuştu.
Kayıp eserlerin "tarihi birer tapu" olduğunu belirten Sarışın, İstanbul'daki tüm tarihi eserlerin özel olarak korunması gerektiğinin altını çizdi.
Sarışın, "Bunun gibi 400 cami, 1000'e yakın çeşme, 100'e yakın medrese, 200'e yakın hamam ve sıbyan mektebi kayıp. Hiçbir kalıntısı kalmayan kayıp 3 tane de saray var." dedi.
Restorasyonu devam eden Lala Hayrettin Camisi'nin 2021 yılı içinde ibadete açılması planlanıyor.

Kaynak: AA

dikGAZETE.com

Haftanın Öne Çıkanları

Rus kozmonotlar, UUİ'ye gönderilecek yeni laboratuvara hazırlık için uzay yürüyüşüne çıktı

2020-11-19 13:11 - Teknoloji

İtalya'da son 24 saatte 731 kişi Kovid-19'dan hayatını kaybetti

2020-11-18 00:01 - Dünya

Aileler ara tatilde termali tercih ediyor

2020-11-14 17:15 - Genel

Pfizer ve BioNTech'in Kovid-19 aşısı 3. aşama denemelerde yüzde 95 etkili oldu

2020-11-18 19:26 - Sağlık

ODTÜ Rektörü Prof. Dr. Kök: THE sıralamasında eğitim fakültemiz ile ilk 100'e giren ilk Türk üniversitesiyiz

2020-11-15 15:23 - Genel

Tunus Cumhurbaşkanı Said: İsrail ile normalleşme ifadesine karşıyım

2020-11-16 11:01 - Dünya

238 yıllık 'Saraydan Kız Kaçırma' operası Kovid-19'a göre yeniden kurgulandı

2020-11-14 14:51 - Kültür Sanat

Kuru incirde 1,5 ayda 70 milyon dolarlık ihracat

2020-11-15 14:06 - Ekonomi

İngiltere’de enflasyon ekimde 0,7 arttı

2020-11-18 15:21 - Dünya

5 yılda 1,5 milyon konutun dönüşümü planlanıyor

2020-11-18 15:46 - Ekonomi

İlgili Haberler

Ardahan'da yüksek kesimlerde kar etkili oluyor

18:57 - Gündem

Bakan Fidan, Haşdi Şabi Komisyonu Başkanı Feyyad ile bir araya geldi

17:22 - Gündem

Nusret-2025 Davet Tatbikatı'nın seyir faaliyetleri sürüyor

17:12 - Gündem

Jandarma KOM Daire Başkanı Tuğgeneral Selami Akşit vefat etti

16:48 - Gündem

Eski BM Filistin Raportörü Falk, Gazze Mahkemesinin nihai kararını açıklaması üzerine konuştu

16:33 - Gündem

Günün Manşetleri

Galatasaray, Süper Lig'de yoluna namağlup devam ediyor

19:27 - Spor

TÜMOSAN Konyaspor, Gençlerbirliği'ni mağlup etti

19:17 - Spor

Galatasaray 3 puanı 3 golle aldı

19:12 - Spor

Ardahan'da yüksek kesimlerde kar etkili oluyor

18:57 - Gündem

Başakşehir, Süper Lig'de 5 maçlık galibiyet özlemine farklı kazanarak son verdi

17:47 - Spor