Paktika
Afganistan'ın doğu vilayetlerini 22 Haziran'da vuran 5,9 büyüklüğündeki depremde 1200'den fazla kişi hayatını kaybetti, yüzlerce insan yaralandı.
Paktika vilayetinin Giyan ve Bermel ilçeleri ile Host vilayetinin Spera ilçesi depremden en şiddetli etkilenen bölgelerin başında geliyor.
Deprem bölgesine gönderilen yardımlar birçok kişinin ihtiyacını karşılamada hala yetersiz kalırken soğuk havaların yaklaşmasıyla sağlıklı barınma sorunu ortaya çıktı.
Depremin vurduğu Pakistan sınırında sıfır noktada bulunan Giyan ilçesindeki depremzedeler ve yetkililerle görüştük.
Yardımlar halen yetersiz
Bölge sakinleri Birleşmiş Milletler (BM) ile bağlı organları, çeşitli uluslararası kurumlar ve Afgan Kızılayından bugüne kadar aldıkları yardımların yetersiz olduğunu ifade ediyor.
Depremzedeler, ağırlıklı olarak pirinç ve patates gibi doyurucu özelliği yüksek gıdalarla besleniyor. Et ve meyve tüketimi ise çok daha az. Halk, gıda malzemesi olarak bunların dışında yağ, salça, bakliyat ve una ihtiyaç duyuyor.
Bölgeye ulaşmak çok zor
Giyan ilçe merkezi ve köyleri büyük oranda bir dere yatağının etrafına kurulmuş durumda. Paktika'nın merkezinden buraya ulaşmak için araçla uzun süre dere yatağından ilerlemek ayrıca dağlık, engebeli, çamurlu yollardan geçmek gerekiyor. Bu da deprem bölgesine karadan yardım götürmeyi zorlaştıran en önemli etkenlerden biri.
Yol boyunca yardım taşıyan kamyonların zaman zaman arızalanması da yardımların ulaştırılmasını geciktiriyor.
Giyan'da ilk günlerde yaşanan hareketlilik ise yerini sakinliğe bırakmış durumda. Merkezde az sayıda kurumun yardım çalışması devam ederken çoğu Giyan sakini çadırlardaki yeni hayatlarında günlük yaşamlarını sürdürüyor.
Depremzedelerin, depremin ardından kurulan taziye çadırlarına yaptıkları ziyaretlerin sona erdiği görülüyor.
Öte yandan depremzedelerin ibadet etmek için mescide çevirdiği çadırlarda, namaz vaktinin girmesiyle ezan okunuyor ve namazlar eda ediliyor.
En önemli sorun havaların soğuması
Depremin hemen ardından bölgeye gönderilen yardımlar ağırlıklı olarak gıda, çadır ve battaniye gibi temel ihtiyaç malzemelerinden oluşuyordu ancak havaların soğumasıyla depremzedelerin en büyük endişesi, yaklaşan kış aylarını atlatabilmek.
Dağıtılan çadırların çoğunun soğuk havalara karşı dayanıksız olduğunu belirten depremzedeler, kışı atlatabilmeleri için uluslararası toplumun yardımıyla dayanıklı, yeni çadırlar dağıtılmasını bekliyor.
Köylerde birçok aile, harabeye dönmüş evlerinin yakınlarına ya da boş tarlalara, yardım kuruluşlarının dağıttığı çadırları kurmuş durumda. Bazı bölgelerde deprem nedeniyle yıkılan tuvaletler de hijyen konusu sorun olmaya devam ediyor.
Havaların soğumasıyla depremzedeler kendilerini soğuk havalardan koruyacak dayanıklı çadır, battaniye, kıyafet, soba, yakacak ve içme suyu gibi ihtiyaçları temin etmek istiyor.
Çoğu zaman günde tek öğün yemek yediklerini aktaran depremzedeler, özellikle akşamları havaların çok soğuk olduğunu ve üşüdüklerini kaydediyor.
Dükkanların çoğu hala kapalı
Giyan ilçe merkezinde, esnafın da ailelerinde kayıplar yaşaması nedeniyle kapalı olan dükkanların çoğunun halen açılmadığı sadece 4-5 bakkalın açık olduğu görülüyor.
Dükkanlarını açan bu kişiler ise evlerinin, depremin etkisinin en fazla hissedildiği 10 kilometrelik mesafenin dışında olduğunu ve ciddi hasara uğramadıklarını söyledi.
Hasarın en yoğun olduğu köyler ilçe merkezine söz konusunu mesafe içerisinde bulunuyor.
Giyan ilçe merkezinde, cami hariç neredeyse hiçbir betonarme bina bulunmuyor. Merkez camisinde ise çeşitli yerlerde sıva döküntüsü hariç ciddi hasar yok.
Öte yandan Giyan ilçe merkezi ve köylerde elektrik bulunmuyor. Bu nedenle kimi köylüler taşınabilir boyutlarda güneş enerjisi panellerini kullanıyor. Söz konusu panellerle köylüler akşamları bir ampul yakacak veya telefonlarını şarj edebilecek elektriğe kavuşabiliyor.
Daha önce, su seviyesi çok düşük olan ve köylerin ortasından geçen deredeki su miktarında artış olduğu görüldü. İnsanlar bu suyla tarlalarını suluyor ve namaz için abdest alıyor.
Yıkılan evler yeniden onarılacak
BM'ye bağlı kuruluşlar, deprem bölgelerinde yıkılan evleri yeniden inşa etme çalışmalarına başladı. Bu kapsamda, Bermal ilçesindeki bazı noktalarda onarım çalışmalarına başlandı.
Yakın zamanda tespit çalışmaların sona ermesiyle Giyan'da da yıkılan evlerin yeniden inşasına başlanması bekleniyor.
Depremin ilk gününden itibaren bölgeye insani yardım ulaştıran Türk Kızılay da Giyan'a bağlı Taşınkay ve Şirvargi köylerinde 100 evi yeniden inşa edecek.
Yaklaşık 7 bin ev yeniden inşa edilmeyi bekliyor
Afgan Kızılayı Güneydoğu Bölge Başkanı Mevlevi İlyas Naseri, Bermal'de yaklaşık 1500, Giyan'da 4 bin ila 4 bin 500, Spera'da ise 500-600 evin yeniden inşa edilmesi gerektiğini söyledi.
Çoğu çadırda birkaç ailenin beraber yaşadıklarını aktaran Naseri, yaklaşık 2 bin kışlık çadıra ihtiyaçları olduğunu belirterek deprem bölgesindeki ihtiyaçlara ilişkin şöyle konuştu:
"Bu insanlar için eve ihtiyacımız var. Çadıra ihtiyacımız var. İnsanların çoğunun çadırı yok. Soğuk havalar için kıyafete ihtiyacımız var. İnsanlara vermek için elbise ya da onları sıcak tutacak malzemelerimiz yok.
Şu an sizin de gördüğünüz çadırlar, havalar sıcakken insanların korunması için verilenlerdi. Yani kış şartları için uygun değil. İnsanları kıştan koruyacak kalitede değiller."
Soğuğa karşı dayanıklı her türlü malzemeye ihtiyaç olduğunu kaydeden Naseri, Türk kurumlarının depremzedelere yönelik yardımları konusunda,"Türkiye'nin yardımları ilk günden itibaren, benim sorumlu olduğum vilayetlerde bize ulaştırıldı ve biz de dağıttık. Zamanlı, çok sayıda yardımda bulunduğu için Türkiye'ye çok teşekkür ediyoruz."
Naseri, ayrıca deprem sonrası bölgede artış gösteren koleranın da alınan tıbbi önlemler neticesinde önlendiğini ve şu an herhangi bir vakanın görülmediğini aktardı.
Türk Kızılay 100 evi yeniden inşa edecek
Gerek Türk Kızılay, gerek Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) gerekse İnsan Hak ve Hürriyetleri (İHH) İnsani Yardım Vakfı depremin ilk anından itibaren depremzedelere yönelik insani yardımlarını bölgeye ulaştırdı.
Bu minvalde, Türkiye'den Afganistan'a buradaki insani krizin hafifletilmesine katkı sunması amacıyla gönderilen "İyilik Trenlerinin" beş ve altıncısı da ağırlıklı deprem ve sellerden etkilenen bölgelere tahsis edilmiş, yardımlar dağıtılmıştı.
Türk Kızılay da burada gıda ve gıda dışı yardımlarına ek olarak Giyan'ın Taşınkay ve Şirvargi köylerinde 100 evi yeniden inşa etmeye hazırlanıyor.
Ekim ayında inşaatların temelinin atılması ve mart ayında da evlerin depremzedelere teslim edilmesi planlanıyor.
Türk Kızılay Afganistan Delegasyon Başkanı Farid Ahmed Ziya, teknik ekiplerin evleri yeniden inşa etmek için çalışmalarını sürdürdüğünü aktardı.
Ziya, "En kısa sürede burada yıkılan evlerin kış gelmeden inşasına başlayarak ihtiyaç sahiplerine, çocuklara ve dul kalan kadınlara barınak sağlayıp, kışı daha rahat geçirmelerini umuyoruz." dedi.
Ziya ayrıca, 10 su kuyusu açacaklarını da sözlerine ekledi.
"Kış için hazırlıklı değiliz"
Depremde ailesinden 7 kişiyi kaybeden 25 yaşındaki Din Muhammed Sadıf, evlerinin tamamen yıkıldığını ve şu an 11 kişilik ailesiyle tek bir çadırda yaşadıklarını aktardı.
Dağlardan çam fıstığı toplayarak kıt kanaat geçindiklerini kaydeden Sadıf, "Kış için hazırlıklı değiliz. Evlerimizin yeniden yapılacağı söylendi, biz de evlerimizi bekliyoruz. Uluslararası toplumun her alanda bize yardımcı olmasını bekliyoruz." dedi.
50 yaşındaki Alefdin Giyanhan de ailesinden kayıp olmadığını ancak evlerinin tamamen yıkıldığını belirtti.
Çocukları ve torunlarıyla 25 kişilik ailesinin tek bir çadırda yaşadığını ifade eden Giyanhan, şöyle konuştu:
"Öncelikle eve ihtiyacımız var. Bunun dışında suya çok ihtiyacımız var. Su deposuna ihtiyacımız var. Battaniye, yastık, kıyafet gibi malzemelerin çoğu eski malzemelerimiz.
Bu konuda hiç yardım almadık. Bir tek çadır aldık. Pirinç, domates, patates gibi ürünleri tüketiyoruz genellikle. Dünyadan her türlü konuda yardım bekliyoruz. Bunun dışında gıda ve kışlık malzemelere ihtiyacımız var."
Depremin ardından sel felaketi yaşandı
Ülkede 22 Haziran'da meydana gelen depremin ardından yine Afganistan'ın doğu vilayetleri bu kez de sel felaketleriyle karşı karşıya kaldı.
Söz konusu seller nedeniyle yüzlerce insan canı verdi, yüzlerce ev yıkıldı ve binlerce dönüm tarım arazisi de kullanılamaz hale geldi.