İSTANBUL
Dünya ekonomilerinin çoğunda enflasyonla mücadele sürerken, ABD yönetiminin karşılıklılık esasına dayalı tarifeleri duyurması gelecek dönemde oluşabilecek durgunluk endişelerini besliyor.
ABD'nin önemli ticaret ortaklarıyla sorun yaşaması ticaret savaşlarının derinleşebileceği endişelerini artırırken, bu durum küresel büyüme ve enflasyon üzerindeki en büyük belirsizlik kaynağı olarak varlığını sürdürüyor.
Öte yandan, ABD'nin ticaret ortaklarıyla tarifeler üzerinden karşı karşıya gelmesi, ülkede enflasyonist baskıların artacağı yönündeki kaygıları beslerken; enflasyon-resesyon ikilemi arasında politika belirlemeye çalışan ABD Merkez Bankasının (Fed) işini zorlaştıracağına ilişkin soru işaretlerinin devam etmesine neden oluyor.
Analistler, bu gelişmeler sonucunda, Fed Başkanı Powell'ın bugün yapacağı konuşmanın öneminin arttığına dikkati çekerek, Powell'ın açıklamalarından alınacak sinyallerin piyasaların yönü üzerinde etkili olmasının beklendiğini söylüyor.
Para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed'in haziran ayında yüzde 83 ihtimalle faiz indirmesinin beklendiğini kaydeden analistler, tarifelerin ekonomiyi olumsuz etkileyebileceği endişeleri bankanın yıl sonuna kadar toplamda 3 faiz indirimi yapacağına yönelik fiyatlamaların güçlenmesine neden olduğunu söyledi.
Air Force One uçağında basın mensuplarına açıklama yapan Donald Trump, ABD'nin ticaret ortaklarına uyguladığı tarifeler dolayısıyla piyasalarda "sert düşüşün beklenebileceğini" ifade etti. Trump, New York borsasının, tarifelerin ekonomiyi resesyona sürükleyebileceği endişeleri kaynaklı günü sert düşüşle tamamlamasını değerlendirerek, "Bence her şey çok iyi gidiyor. Piyasalar patlayacak, borsa patlayacak." dedi.
"Ekonomide çok fazla sorun vardı." diye konuşan Trump, ABD ekonomisini ameliyat edilmesi gereken bir hastaya benzeterek, "Hastanın durumu ağırdı. Bir operasyon geçirdi. Patlayan bir ekonomi olacak. Muhteşem olacak." ifadesini kullandı.
ABD Ticaret Bakanı Howard Lutnick de tarifeler için bir muafiyet yapılmayacağını ve gümrük vergilerine karşı ülkelerin misilleme yapmasının etkili olmayacağını düşündüğünü kaydetti. Lutnick, diğer ülkelerin tarife ve tarife dışı engelleri düzeltmesi durumunda Trump'ın oranları müzakere edebileceğini aktardı.
Fed yetkililerinin açıklamaları da takip edilirken, Fed Başkan Yardımcısı Philip Jefferson enflasyondaki ilerleme ve istihdam piyasasına bağlı olarak mevcut sıkı politikayı daha uzun süre koruyabileceklerini veya politikayı gevşetebileceklerini kaydetti. Jefferson, bu yıl iş gücü piyasasında ılımlı bir yumuşama beklediğini söyledi.
Fed Yönetim Kurulu Üyesi Lisa Cook da tarifelere ilişkin belirsizliğin ekonominin zayıflamasına neden olabileceğini söyledi. Belirsizliğin azalması ve enflasyonun gevşemesinin faiz indirimlerini kolaylaştıracağını dile getiren Cook, tarifeler dolayısıyla büyümenin yavaşlamasını enflasyondaki ilerlemenin durmasını beklediğini ifade etti.
Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva da, ABD yönetiminin açıkladığı tarifelerin makroekonomik etkilerini değerlendirdiklerini, tarifelerin büyümenin yavaşladığı bir dönemde küresel ekonomik görünüm açısından önemli bir risk oluşturduğunu bildirdi.
Kurumsal tarafta ise tarife açıklamaları sonrasında küresel tedarik zincirlerine sahip şirketlerin hisselerindeki düşüş dikkati çekerken, Apple'ın hisseleri yüzde 9'un üzerinde, Nike'ın hisseleri yüzde 14'ten fazla değer kaybetti. Çoğunlukla ithal ürünlerin satışını gerçekleştiren perakendecilerden Five Below'un hisseleri yaklaşık yüzde 28 ve Dollar Tree'nin hisseleri ise yüzde 13 geriledi.
Söz konusu tarifelerin olası sonuçlarına ilişkin endişeler, yatırımcı kararları üzerinde etkili olurken, güvenli liman varlıklarından biri olan tahvillere olan talebin arttığı gözlendi. Dün ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi son işlem haftasında yaklaşık 40 baz puan gerileyerek Ekim 2024'ten bu yana en düşük seviyesi olan yüzde 3,98'e indi.
Küresel çaptaki belirsizler ve merkez bankalarının alımlarının etkisiyle 3 bin 168 dolara ulaşarak rekor kıran altının ons fiyatı da Trump'ın tarifeleri açıklamasının ardından geri çekildi. Dün yüzde 0,6 azalışla 3 bin 114 dolara gerileyen altının ons fiyatı şu sıralarda yüzde 0,3 düşüşle 3 bin 104 dolardan işlem görüyor.
Dün 101,3 seviyesine inerek Ekim 2024'ten bu tarafa en düşük seviyeye gerileyen dolar endeksi de, güne yüzde 0,4 azalışla 101,7'den başladı. Brent petrolün varili de önceki kapanışın yüzde 0,8 altında 69,1 dolardan satılıyor.
New York Borsası'nda dün, S&P 500 endeksi yüzde 4,84, Nasdaq endeksi yüzde 5,97 ve Dow Jones endeksi yüzde 3,98 değer kaybetti. ABD'de endeks vadeli kontratlar yeni güne ise düşüşle başladı.
Avrupa borsaları da dün negatif seyrederken, Trump tarifelerine ilişkin bölge genelinde haber akışı takip ediliyor.
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Özbekistan'ın başkenti Semerkant'ta düzenlenen ilk AB-Orta Asya zirvesi öncesinde açıklamalarda bulundu. Trump'ın açıkladığı tarifelere ilişkin açıklamalarda bulunan Von der Leyen, küresel ekonominin büyük ölçüde zarar göreceğini belirterek, "Belirsizlik artacak ve daha fazla korumacılığı tetikleyecek. Sonuçları korkunç olacak." dedi.
Analistler, AB'nin Orta Asya ülkeleriyle yakın diyaloğunun, en önemli müttefiki ABD'de Donald Trump'ın mesafeli yaklaşımının ardından daha büyük önem arz ettiğini kaydetti.
Öte yandan, tarifelerin resesyon endişelerini beslemesiyle Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) faiz indirimlerinde izleyeceği yol haritası yatırımcıların odağında bulunurken, para piyasalarındaki fiyatlamalarda Bankanın haziran ayındaki toplantısında faiz indirmesine kesin gözüyle bakılıyor.
Dün, Almanya'da DAX 40 yüzde 3,01, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 3,31, İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 1,55 ve İtalya'da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 3,6 düştü. Avrupa'da endeks vadeli kontratlar yeni güne negatif bir seyirle başladı.
Asya borsalarında da satış ağırlıklı bir seyir öne çıkarken, Trump tarifelerinin bölge piyasalarındaki etkileri izleniyor. Japonya Merkez Bankası (BoJ) Başkan Yardımcısı Shinichi Uchida, enflasyonun yüzde 2'lik hedefine ulaşma ihtimalinin artması halinde merkez bankasının faiz artırmaya devam edeceğini söyledi.
Uchida, "Her politika toplantısında, herhangi bir önyargı olmaksızın, para politikasına karar verirken (ekonomik ve fiyat) tahminlerimizin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini inceleyeceğiz." dedi.
Ülkede bugün açıklanan verilere göre, Japonya'da şubat ayında hanehalkı harcamaları yıllık bazda yüzde 0,5 azalarak beklentilerin üzerinde gerçekleşti.
Bölgede siyasi gelişmeler de takip edilirken, Güney Kore'de Anayasa Mahkemesi, Cumhurbaşkanı Yoon Suk Yeol'un azline karar verdi.
Bu gelişmelerle kapanışa yakın Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 4,1 ve Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 1,9 düşerken, Çin'de ve Hong Kong'ta piyasalar tatil sebebiyle bugün kapalı olacak.
Yurt içinde dün satış ağırlıklı bir seyir izleyen Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, günü yüzde 0,41 değer kaybederek 9.484,26 puandan tamamladı.
Öte yandan, dün Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) mart ayına ilişkin enflasyon verilerini açıkladı. Buna göre, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), martta aylık bazda yüzde 2,46, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 1,88 artış gösterdi. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 38,1, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 23,5 olarak kayıtlara geçti.
Dolar/TL, dün yatay seyirle 37,9400'dan kapanırken, bugün bankalararası piyasanın açılışında önceki kapanışının hemen üzerinde 37,9560 seviyesinden işlem görüyor.
Analistler, bugün yurt içinde reel efektif döviz kuru, yurt dışında ise Fed Başkanı Powell'ın açıklamaları, ABD'de açıklanacak istihdam raporundaki tarım dışı istihdam verisi ve Almanya'da fabrika siparişlerinin takip edileceğini dile getirerek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 9.400 ve 9.300 seviyelerinin destek, 9.600 ve 9.700 puanın direnç konumunda olduğunu kaydetti.
Piyasalarda bugün takip edilecek veriler şöyle:
09.00 Almanya, şubat ayı fabrika siparişleri
14.30 Türkiye, mart ayı Reel Efektif Döviz Kuru
15.30 ABD, mart ayı ortalama saatlik kazançlar
15.30 ABD, mart ayı tarım dışı istihdam