Beyrut
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), 18 Ağustos Pazartesi günü Fransa tarafından sunulan ve UNIFIL'in Lübnan’ın güneyindeki görev süresinin bir yıl daha uzatılmasını ve ardından kademeli olarak çekilmesini öngören karar tasarısını görüşmeye başladı.
Basında yer alan haberlere göre, Fransa'nın BMGK'ye sunduğu tasarı, 1978’den bu yana Lübnan-İsrail sınırında konuşlu bulunan UNIFIL'in görev süresinin uzatılmasına karşı çıkan ABD ve İsrail’in itirazıyla karşı karşıya bulunuyor.
Karar tasarısı, UNIFIL'in görev süresinin 31 Ağustos 2026’ya kadar uzatılmasını öngörüyor ve BMGK'nin, UNIFIL'in gelecekte Lübnan topraklarından çekilmesi için çalışacağı ve Lübnan hükümetinin bu durum gerçekleştiğinde "Lübnan’ın güneyinde güvenliğin tek garantörü" olacağıyla ilgili de bir madde içeriyor.
Lübnan ve İsrail’in UNIFIL tutumu
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, 19 Ağustos'ta ülkesinin Lübnan'daki Birleşmiş Milletler Geçici Barış Gücü'nü (UNIFIL) güneyde tutmaya kararlı olduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanı Avn, Lübnan'ın güneyinde görev yapan UNIFIL Misyonu Başkanı ve Komutanı Diodato Abagnara ile Beyrut’taki Baabda Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda yaptığı görüşmede, "Lübnan, 1701 sayılı kararın uygulanması için gereken süre boyunca güneyde uluslararası güçlerin kalması ve Lübnan ordusunun uluslararası sınırlara kadar konuşlanmasının tamamlanması konusunda kararlı." ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Avn, Lübnan'ın, UNIFIL’in görev süresinin uzatılmasını sağlamak amacıyla kardeş ve dost ülkelerle görüşmelere başladığını ve Lübnan’ın UNIFIL'in ülkenin güneyinde kalmasına ihtiyacı olduğunu söyledi.
Öte yandan, Israel Hayom gazetesinin haberine göre, İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar yine 19 Ağustos'ta, ABD'li mevkidaşı Marco Rubio'ya UNIFIL'in Lübnan'ın güneyindeki misyonunun sona erdirilmesini resmen talep eden mektup gönderdi.
Bakan Saar, mektupta en başından itibaren Lübnan'ın güneyine geçici olarak görevlendirilmesinin amaçlandığını söylediği UNIFIL'ın "temel misyonu olan Hizbullah'ın Litani Nehri'nin güneyine yerleşmesini engellemede başarısız olduğunu” öne sürdü.
BM Barış Gücü’nün Lübnan’daki misyonunun derhal sona erdirilmesini isteyen Saar, mektubunda, Lübnan ordusunun ülkenin güneyine yeniden konuşlanmasını ve UNIFIL’in mevzilerini düzenli şekilde tahliye etmesine imkan verilmesi için görev süresinin altı aydan bir yıla kadar geçici uzatılmasını alternatif olarak desteklediklerini de belirtti.
ABD şart uzatmadan yana tavır koyuyor
BMGK'nin, UNIFIL'in görev süresinin ay sonunda sona ermesinden önce, 25 Ağustos’ta tasarıyı oylaması planlanıyor. Oylama öncesi UNIFIL'in geleceğine yönelik senaryoları AA, Lübnanlı uzmanlarla konuştu.
Siyasi analist Yusuf Diyab, AA’ya yaptığı açıklamada, "UNIFIL'in görev süresinin uzatılması artık neredeyse kesinleşti. Uzatılma ABD onayıyla gerçekleşecek, ancak bu uzatma son kez olabilir." ifadelerini kullandı.
Lübnanlı analist Diyab, "Washington bu kez uzatma için açık şartlar ortaya koydu. Bunların başında UNIFIL unsurlarına yönelik saldırıların durdurulması, hareket serbestisinin garanti altına alınması, görevlerini engellenmeden yerine getirebilmesi ve herhangi bir saldırıya uğraması durumunda meşru müdafaa hakkının tanınması geliyor." dedi.
Diyab, "bu aşamanın sıkı bir gözetim altında olacağını, UNIFIL’in görevini yerine getirmesinin engellenmesi ya da herhangi bir saldırı gerçekleşmesi halinde ABD’nin tutumunu yeniden gözden geçirebileceğini" belirtti.
“UNIFIL'in görev süresinin uzatılmasının artık kaçınılmaz bir gerçeklik haline geldiğini, ancak bunun ABD'nin katı şartlarıyla olacağını” vurgulayan Diyab, "UNIFIL’e katılan ülkelerin Washington’un onayı olmadan tek başına bu görev süresi uzatma sorumluluğunu üstlenemeyeceğini" kaydetti.
Diyab, ABD'nin “UNIFIL'e güvenlik ve siyasi koruma sağladığını ve gerek İsrail gerekse Lübnan tarafından herhangi bir saldırıya uğramasını engellediğini" vurguladı.
Analist Diyab, şöyle devam etti:
"Siyasi ve askeri desteğin yanı sıra, ABD'nin UNIFIL üzerinde belirleyici olmasının ikinci sebebinin ise ülkenin UNIFIL’in en büyük finansörü olması. Washington bütçeye yaklaşık yarım milyar dolar katkıda bulunuyor."
- İsrail UNIFIL'in görev tanımının değişmesini istiyor
Emekli Tümgeneral ve askeri uzman Hişam Cabir ise, "UNIFIL’in görev süresi her yıl yenileniyor ancak İsrail, her uzatma döneminde şartlarını dayatmaya çalışıyor; ya itiraz ediyor ya da olumsuz bir tavır alıyor." dedi.
Cabir, "İsrail, UNIFIL’in görevlerini kendi çıkarlarına hizmet edecek şekilde değiştirmek istiyor. UNIFIL aracılığıyla Lübnan topraklarını içeriden denetlemek istiyor. Oysa Lübnan ise, UNIFIL'in görev tanımında herhangi bir değişiklik yapılmasını daima reddediyor." ifadelerini kullandı.
"Washington bugün UNIFIL kartını Lübnan’a baskı yapmak için kullanıyor." diye konuşan Cabir, bu kartı, "Lübnan’ı ABD ve dolayısıyla İsrail dayatmalarına boyun eğmeye zorlamayı amaçlayan bir dizi baskının parçası" olarak nitelendirdi.
Emekli Tümgeneral Cabir, ABD'nin baskıları arasında, Hizbullah'ın silahsızlandırılması ve diğer taleplerinin yer aldığını ve tüm bunları uzatmayı onaylaması karşılığında gündeme getirdiğini savundu.
"UNIFIL'in görev süresinin uzatılacağını" kaydeden Cabir, "Lübnan’ın tutumunun açık ve net olduğunu" vurgulayarak, "Lübnan, UNIFIL’in görev süresinin uzatılmasını memnuniyetle karşılıyor, ancak görevlerinde hiçbir değişiklik yapılmaması konusunda ısrarcı." dedi.
- UNIFIL güçleri geçmişte saldırı ve eleştirilere maruz kaldı
Geçtiğimiz onlarca yıl boyunca, BM gücü bir dizi kanlı saldırıya maruz kaldı. Bunların en öne çıkanı, 1996 yılında Lübnan'ın güneyinde yer alan Kana beldesindeki karargahına düzenlenen İsrail bombardımanı oldu. Saldırıda üsse sığınan 100’den fazla sivil hayatını kaybetti.
Ayrıca, 2007 ve 2011 yıllarında devriye yapan birimleri hedef alan patlamalar dahil olmak üzere çeşitli saldırılarda UNIFIL askerlerinden de yaşamını yitirenler oldu.
Son yıllarda, UNIFIL Lübnan'ın güneyinde bazı yerel halkla sahada gerilimler yaşadı. Bu durum devriyelerine saldırılması ve hareketliliğin engellenmesine varacak kadar ilerledi. BM, UNIFIL'e zarar verilmemesi konusunda uyarılarda bulundu.
Ayrıca İsrail, UNIFIL’i bölgede silah kaçakçılığını önleme konusunda "yetersiz" olmakla suçlarken, Lübnan görevlerinin yalnızca denetim ve destekle sınırlı olduğunu, doğrudan müdahaleyi kapsamadığını vurguluyor.
- UNIFIL'in kuruluşu ve 1701 sayılı karar
Lübnan'da iç savaşın başlamasının ardından İsrail, 1978'de Lübnan topraklarına girdi ve Güney Lübnan'ı işgal etti. Aynı yıl Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), İsrail'e kuvvetlerini Lübnan'dan çekmesi için çağrı yaptı.
BMGK, Lübnan'ın isteği üzerine İsrail kuvvetlerinin çekilmesini doğrulamak, barışı ve güvenliği yeniden sağlamak ve Lübnan hükümetinin ülkenin güneyi üzerindeki otoritesini yeniden tesis etmesine destek amacıyla 19 Mart 1978'de UNIFIL'i kurdu.
BMGK, Lübnan ile İsrail arasında 12 Temmuz 2006'da başlayan şiddetli savaşa son verilmesi çağrısında bulunan 1701 sayılı kararı 11 Ağustos 2006'da oybirliğiyle kabul etmişti.
BM Güvenlik Konseyi'nin 1701 sayılı kararı, İsrail'in Mavi Hat'tın gerisine çekilmesini ve bu hat ile Lübnan'daki Litani Nehri arasındaki bölgenin silahsızlandırılmasını, burada sadece Lübnan ordusu ve UNIFIL'e ait silah ve askeri araç-gerecin bulundurulmasını öngörüyor.
Kaynak: AA