Lebanon
Lübnan'da zaman zaman yaşanan çöp krizleri ve 2019'dan bu yana devam eden ekonomik kriz, gençleri yeni arayışlara iterken yeni fikirlerin doğmasının da yolunu açtı.
Başkent Beyrut'ta 2015 yılında patlak veren çöp krizi sırasında halk gösterilerine katılan Pierre Baaklini (31), bu gençlerden biri. Krize tepki göstermekle yetinmeyip çözüm için harekete geçen Baaklini, 2019'da bir geri dönüşüm şirketi kurdu.
Ancak Baaklini, yaklaşık bir hafta önce başlattığı "çöpünü paraya dönüştür" projesiyle geri dönüşüm şirketine farklı bir boyut kazandırdı. Bu proje kapsamında halkın çöplerini getirip karşılığında nakit para alacakları "Drive Throw" (araçla getir at) isimli bir merkez kurdu.
Baaklini'ye göre, Beyrut'un kuzeyindeki Dekvane bölgesinde bir akaryakıt istasyonu bünyesinde hizmet veren bu merkez, halka "çöplerden maddi olarak istifade etme ve çevreyi koruma" bilincini aşılıyor.
Krizlerden doğan proje
Lübnan'da ara ara yaşanan çöp krizlerinin en büyüğü 2015'de eski çöp toplama merkezinin kapatılmasıyla patlak verdi. Aylar süren kriz, hükümetin müdahalesi sonucu çözüldü ve çöp toplama ihalesi iki firmaya verildi.
Lübnan, 2017'ye kadar dünyada adı "çöp kriziyle" anılan ülkeler arasında yer alıyordu. Hükümetin konuya ilişkin bütçe ayırmasının ardından Beyrut'un çöp sorunu özel şirketlerin işi devralmasıyla çözüldü.
Ancak Lübnan'ın 2019'dan bu yana içinde bulunduğu derin ekonomik kriz nedeniyle yerel para biriminin dolar karşısındaki sert düşüşü, Merkez Bankasındaki rezervlerin erimesi ve devalüasyon, çöpleri toplayan şirketlerin masraflarının da ciddi şekilde artmasına yol açtı. Bundan sonra da 2021 ve 2022 yıllarında daha küçük çaplı olsa da çöp krizleri yaşandı.
Bu soruna bir çözüm bulma amacıyla yola çıkan Baaklini, krizlerden ilham alarak geliştirdiği "çöp getirip karşılığında para alma" projesinin Lübnan'da bir ilk olduğunu ifade etti.
Ülke ekonomisine katkı
Proje kapsamında geri dönüşüm merkezine getirilen maddelerin başında plastik, kağıt, pil, bitkisel atık yağ ve metal gibi geri dönüştürülebilir malzemeler yer alıyor.
Atıkların fiyatları birbirinden farklı olsa da ortalama kilogram fiyatı 0,15 doları buluyor.
Önce kendilerine ulaşan malzemeleri ayrıştırdıklarını, ardından bu projenin ana şirketi olan Lübnan Atık Yönetim Merkezi'ne aktardıklarını kaydeden Baaklini, bu malzemeleri yerel sanayide kullanılacak ya da yurt dışına ihraç edilecek ham maddelere dönüştürdüklerini söyledi.
"Bu sayede ülkeye döviz giriyor, ekonominin çarkı dönüyor, endüstri canlanıyor ve çevre korunuyor." diyen Baaklini, projeyi hayata geçirdiklerinden bu yana her gün 80-100 kişinin atıklarını merkeze getirdiğini, kimisinin karşılığında alacağı parayı yoksullara bağışladığını dile getirdi.
Projeyle atığa bakış değişiyor
Projesinin farkındalık oluşturma açısından da önemli olduğuna değinen Baaklini, "Bu aynı zamanda halkın, bu maddelerin ekonomik bir değeri olduğunu anlamaları ve atığa bakış açılarını değiştirmeleri için de bir fırsat." dedi.
Projenin, atıkların ayrıştırılarak geri dönüştürülmesini amaçladığını kaydeden Baaklini, başka yerlerde de şube açarak projeyi yaymak istediklerini söyledi.
Baaklini, bir ton geri dönüştürülebilir atığın fiyatının yaklaşık 150 dolar olduğunu, devletin ise her bir ton atığı toplayıp gömmek için 120 dolar harcama yapması gerektiğini böylece, gömmek yerine geri dönüştürülen her bir ton atıkta 270 dolar kazanç sağladıklarını kaydetti.
Baaklini, projenin ekonomik ve ekolojik faydalarının yanı sıra Lübnanlılara iş imkanı da sunduğunu sözlerine ekledi.