Mutfak yangınlarında basit önlemlerle facianın önüne geçilebilir

Bolu Kartalkaya'da 78 kişinin yaşamını yitirdiği Grand Kartal Otel'deki yangın, konut ve endüstriyel mutfakların yangın açısından ne kadar risk barındırdığıyla ilgili soruları akıllara getirdi.

Uluslararası bir dergide "Konutlardaki Mutfak Yangınları Üzerine Bir Değerlendirme" başlıklı makalesi yayımlanan Prof. Dr. Zehra Yıldız, mutfak yangınlarının nedenleri ve buna ilişkin alınması gereken önlemleri AA muhabirine anlattı.

Isıtma pişirme ekipmanları olmak üzere birçok elektrikli cihazın kullanıldığı yemek yapılan ya da yemek servisi sunan lokanta, hazır yemek firmaları, iş yeri veya konut mutfaklarında yangın yükü indeksinin fazla olduğunu belirten Yıldız, "Ülkemizdeki yangınların yaklaşık yüzde 45'i konutlarda ve konutlardaki yangınların da yüzde 40'ı mutfaklarda meydana gelmektedir. Ayrıca, her yıl restoranlar gibi endüstriyel mutfakların yüzde 20'sinde mutfak kaynaklı yangınlar yaşanmakta ve maddi kayıplara neden olmaktadır." dedi.

Yıldız, mutfak yangınlarının genellikle açık unutulan ocaktan gaz sızması, tüp gaz patlaması, kızartma esnasında tava ve tencerede yağ parlaması, aspiratör ve bacalarda biriken is ve kurumların tutuşması, sıcak veya tam söndürülmeden çöpe atılan bir maddenin tutuşması ile elektrik ve ısıtma-pişirme cihazları kaynaklı çıktığını ifade etti.

Prof. Dr. Yıldız, Türkiye'de ve dünyada mutfak yangınlarının büyük kısmının yemek pişirme ünitelerinden çıktığını belirterek, "Ocak ve pişirme ekipmanı, mutfak yangınlarının yaklaşık üçte ikisini oluşturmaktadır. Pişirme ekipmanı, yangından kaynaklı ölümlerin yüzde 14'üne neden olmaktadır." bilgisini paylaştı.

Ocak üstünde ya da fritöz kullanılarak yağla yapılan kızartmalar, diğer pişirme işlemleri ve fırınların yangın tehlikesine neden olduğunu vurgulayan Yıldız, mutfaklardaki yangınların çoğunun fazla ısıtılan yağdan kaynaklandığını ifade etti.

Yıldız, yağ kaynaklı yangınların nasıl çıktığına ilişkin "Fritözler gibi yüksek sıcaklıklarda çalışan cihazlarda daha fazla kızgın yağ buharı oluşur. Yağ buharı yoğuşarak yanıcı yağ tabakası oluşumuna ve buharın taşıdığı ısı ile hem bu tabakanın tutuşmasına hem de ortamdaki diğer maddelerin tutuşmasına neden olur. Özellikle yağın alev aldığı zamanki sıcaklığının 675 dereceye kadar ulaşması ve bu sıcaklıkta mutfaktaki birçok malzemenin tutuşabileceği bir ısıl ortam oluşması, mutfakta en önemli yangın sebebidir." bilgisini verdi.

Davlumbaz ve kanallar temizlenmediği için biriken yağ kalıntılarının da yangın tehlikesini beraberinde getirdiğine işaret eden Yıldız, şöyle devam etti:

"Pişirme ünitelerinden sıçrayan kıvılcım ve sıcak kurumlar parlamaya sebep olabilir. Bu parlamayla yükselen alevlerin de davlumbaz ve yağ filtrelerine teması uzun bir süre devam ederse davlumbaz ve kanallardaki tortu tutuşabilir. Yangın önce davlumbazın egzoz kanalı içinde, sonra kanallarda ve bacada ilerlemeye devam eder, eğer otomatik söndürme sistemi yoksa ya da çalışmamışsa kanallarda oluşan bu yangın yukarıya ve fana doğru hareket eder. Aynı zamanda kanalın metali ısınarak metal yüzeylerden temas yoluyla yayılan ısı enerjisiyle çevrede tutuşabilecek ahşap yapı malzemeleri, plastik ve benzeri bina elemanları yanarak yangının tüm binaya yayılmasına sebep olabilir."

Yangınları önlemenin her zaman söndürmekten daha kolay olduğunu dile getiren Yıldız, mutfaklarda yangınlara karşı alınması gereken önlemleri şu şekilde sıraladı:

"Özellikle iş yeri mutfakları, lokantalar ve yemek hizmeti veren mutfaklarda söndürme sistemi olmalıdır. Kızgın yağlarla işlem yapılan ocaklarda ve davlumbazlarda kimyasal söndürme sistemi olmalıdır. Mutfaklarda da otomatik ve manuel söndürme sistemi ve ekipmanları eksiksiz ve her an çalışabilir olmalı, kullanıcı bilgilendirilmeli ve denemeler yapmalıdır. Ayrıca, her mutfakta uygun bir yangın söndürücü tüp ile yangın battaniyesi bulunmalı, bunlara kolayca ulaşılabilmeli ancak yemek pişirme alanından uzağa konumlandırılmalıdır. Yangının mutfaktan diğer bölümlere yayılmaması için gerekli bölümlemeler olmalı ve yalıtılmalıdır. Özellikle iş yeri, hazır yemek sektörü mutfakları, binaların yangından korunması yönetmeliğine göre, en az 120 dakika yangına dayanıklı olarak bölümlendirilmeli ve buralarda duman sızdırmaz kapılar kullanılmalıdır."

Prof. Dr. Yıldız, mutfaklardaki elektrikli cihazların da yangın riskini artırdığına değinerek, bunun önüne geçmek için elektrik tesisatının uzman tarafından yapılması, eskiyen tesisatların yenilenmesi, kapasite üzerinde mutfak ekipmanı kullanılmaması, aynı prizden çok sayıda elektrikli cihazın beslenmemesi, elektrik prizlerinin topraklanması ve kullanılmayan ekipmanların fişlerinin çekilmesi, küçük ev aletlerinin lavabo ve sudan uzakta konumlandırılması gerektiğini belirtti.

Mutfaklarda ısıtma pişirme için ısı kaynağı olarak çoğunlukla LPG veya doğal gaz gibi yakıtların kullanıldığını aktaran Yıldız, gaz kullanılan mutfaklarda alınması gereken ilk önlemin havalandırma sistemi veya havalandırma boşluğu olduğunu söyledi.

Yıldız, iş yeri, hazır yemek sektörü ve lokantalarda yangını başladığı anda algılayan ve yayılımın önüne geçen aktif güvenlik sistemlerinin olması gerektiğini vurgulayarak, alev-duman algılama sistemleri, köpüklü-gazlı söndürme sistemleri, yangın kontrol paneli, alarmlar, sabit boru tesisatı, yangın dolapları ve yangın söndürme tüpünün alınabilecek önlemlerin başında geldiğini dile getirdi.

Otel, kafe, restoran ve fabrika gibi işletmelerin mutfaklarında güvenlik için yangın sprinkler sistemlerinin kullanılması gerektiğini belirten Yıldız, endüstriyel mutfaklarda ölü noktada kalmayacak şekilde, uygun tipte ve sayıda sesli, ışıklı veya görsel alarmlı yangın algılama sistemlerinin yerleştirilmesi gerektiğini kaydetti.

Prof. Dr. Yıldız, kontrol altına alınamayan yangınlardaki en büyük hatanın bilinçsiz müdahale olduğunu belirterek, "Mutfaklardaki yangınlar bilinçli olunduğu takdirde tamamen söndürülebilir. Özellikle yağ yangınları bilinçli müdahaleyle söndürülebilecekken yangına su ile müdahale olduğunda daha büyük bir yangına sebebiyet vermektedir. Yağ buharının sıcaklığı suyu buharlaştırarak genleşmesine, yangının büyümesine ve yayılmasına neden olur. Dolayısıyla sıvı yağ yangınlarını söndürmek için kesinlikle su kullanılmamalıdır." uyarısını yaptı.

Yıldız, kızartma esnasında yağ buharının parlaması veya alev almasını engellemek, ısı kaynağını ortadan kaldırmak için ocağın kapatılması, havayla temasın kesilmesi, kapağın üzerine kapatılması, kabın hareket ettirilmemesi ve soğuduğundan emin olmadıkça kapağın açılmaması gerektiğini anlattı.

Suyun, katı yangınlar olarak adlandırılan A sınıfı yangınların söndürülmesinde kullanıldığını belirten Yıldız, yağın yanı sıra gaz ve elektrik yangınlarına da kesinlikle su ile müdahale edilmemesinin önemini vurguladı.

Yıldız, mutfaklarda yangına karşı alınabilecek önlemleri şöyle sıraladı:

"Her zaman güvenilir bir markanın, test edilmiş ve onaylanmış pişirme ekipmanı kullanılmalıdır. Lavabo, bankonun üstü ve mutfak dolapları yanmaz bir kaplama ile kaplanabilir. Olası alev ya da kıvılcım sıçramalarına karşı ocağa veya fırına yakın kurutma bezleri, mutfak havlusu, peçete, kağıt havlu, fırın eldivenleri, örtü ve diğer yanıcı herhangi bir madde bulunmamalı veya en az 1 metre uzakta olmalıdır. Alet ve malzemeler sabit duracak bir yere yerleştirilmelidir. Özellikle konutlarda ocak yakınında bulunan perde ve güneşlikler, rüzgarla ocağın açık alevine yaklaşması nedeniyle tutuşabilir. Bu sebeple rüzgarda hareket etmeyecek stor perde ya da yanmaz kumaştan perde tercih edilebilir. Ayrıca, ateş kaynağı olabilecek ocak, fırın veya ızgara perdeye uzak bir konuma yerleştirilebilir."

Kaynak: AA