New York
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı'nın, New York Türkevi'nde düzenlediği "Uluslararası Sistemde Adalet Arayışı" başlıklı panelde konuşmacılar, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesinin (P5 ülkeleri) veto hakkını kullanma yönteminden dolayı tıkanan sistemin alternatiflerini ele aldı.
Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu Üyesi ve Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Akif Kireççi, Hudson Enstitüsü Orta Doğu Barış ve Güvenlik Merkezi Direktörü Michael Doran, Uluslararası Kriz Grubu BM Direktörü Richard Gowan ile Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Washington Koordinatörü Dr. Kadir Üstün'ün konuşmacı olarak yer aldığı panelin moderatörlüğünü, SETA'dan araştırmacı yazar Prof. Dr. Kılıç Buğra Kanat üstlendi.
Panelin başında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, BM Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) 5'li yapısını eleştiren "Dünya Beşten Büyüktür" mottosundan yola çıkılarak hazırlanan videoda, uluslararası sistemin yeniden düzenlenmesi gereğine vurgu yapıldı.
Programda, panelist ve katılımcılara yönelik video mesajı yayınlanan Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Burhanettin Duran, Türkiye'nin, kurucu üyeleri arasında yer aldığı BM'nin temsil ettiği değerlerin "güçlü bir destekçisi ve savunucusu olduğunu" vurguladı.
Tıkanan sistemde "Türkiye'nin adalet arayışı" vurgulandı...
Panelde ilk sözü alan Prof. Dr. Akif Kireççi, "Türkiye bir adalet arayışı içerisinde. Çünkü mevcut sistem ne Ukrayna'da ne Libya'da ne Suriye'de ne de Gazze'de başarılı olabildi. Özellikle Gazze'de yaşananlar, hem BM'nin kendi sistemi içinde kurguladığı adalet divanını ilgisiz hale getirdi." ifadelerini kullandı.
BMGK'nın 5 daimi üyesinin veto yetkisinin, "adaletin dağıtılması sistemini kilitlediğini" belirten Kireççi, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, "Dünya beşten büyüktür" sözleriyle motto haline getirdiği ifadenin, daha çok, "kimsesizlerin ve bu sistemde temsil edilmeyenlerin haklarını savunmaya dair bir adalet arayışı" içerdiği değerlendirmesinde bulundu.
Kireççi, uluslararası alanda sorunların artmasıyla, BM Güvenlik Konseyi ile Genel Kurulu arasında "daha aktif bir ilişki olabileceği" ve "veto hakkının kısıtlanabileceği" gibi tartışmaların ağırlık kazandığını söyledi.
Sorunun çözümüne dair konuşan Kireççi, Türkiye'nin tek başına değil, bir koalisyon oluşturmasıyla bir takım değişikliklerin hayata geçirilebileceğini kaydetti.
Uluslararası Kriz Grubu BM Direktörü Richard Gowan ise "BM'nin dünyayı değil, dünyanın BM'yi şekillendirdiğini" vurguladığı konuşmasında, "Tartıştığımız kurumlar ve tüm kurumsal reformlar, daha geniş ve değişen düzenin gerçekçi bir anlayışına oturtulmalı." dedi.
BM'de reform yapmanın "inanılmaz derecede zor" olduğunu söyleyen Gowan, mevcut ABD yönetiminin (Donald Trump yönetimi), bu konuda çok istekli olmadığını vurguladı.
Gowan, BM Güvenlik Konseyi'nin sistemi kilitlemesi nedeniyle uluslararası toplumun çözümü başka yerlerde aramaya başladığını ifade ederek, BM Genel Kurulu ve Uluslararası Adalet Divanı gibi kurumların bu nedenle daha aktif hale geldiği değerlendirmesinde bulundu.
"Türkiye'nin kaçınılmaz yükselişini göreceğimizi düşünüyorum"
Hudson Enstitüsü Orta Doğu Barış ve Güvenlik Merkezi Direktörü Michael Doran da ABD'nin Suriye ve Irak gibi Orta Doğu ülkelerindeki varlığını azaltmasının bir boşluk oluşturduğunu ve bu boşluğu dolduran ülkelerin başında Türkiye'nin geldiğini söyledi.
Türkiye'nin sadece Orta Doğu'da etkin olmadığını vurgulayan Doran, Ankara'nın aynı zamanda, Avrupa ve Orta Asya'nın da istikrara kavuşturulmasında "kesinlikle vazgeçilmez bir rol oynadığını" ifade etti.
Doran, "Çünkü Türkiye, Azerbaycan üzerinden Orta Asya'ya, Karadeniz üzerinden Avrupa'ya ve oradan da Orta Doğu'ya ulaşıyor. Türkiye'nin kaçınılmaz yükselişini göreceğimizi düşünüyorum." diye konuştu.
BM'nin resmi yapısının değişeceği konusunda pek iyimser olmadığına işaret eden Doran, önümüzdeki süreçte, bu yapının bölgesel sorunların çözümü için "daha az önemli hale geleceği" düşüncesini paylaştı.
SETA Washington Koordinatörü Kadir Üstün de BM Güvenlik Konseyi'nin mevcut yapısını eleştirdiği konuşmasında, "Dünya Güvenlik Konseyi'nin ötesine geçiyor ve Güvenlik Konseyi giderek daha önemsiz hale geliyor" dedi.
Üstün, ülkelerin ve uluslararası toplumun, "küresel sorunları daha kapsamlı bir şekilde ele alacak bir sistem kurmakla" gerçekten ilgilenip ilgilenmediğinin sorgulanması gerektiğini vurguladı.
Filistin ve diğer birçok sorunu çözemeyen mevcut sistem, "bir yol ayrımına" gelindiği değerlendirmesinde bulunan Üstün, uluslararası problemlerin ele alınışındaki "ilkesizliğe" işaret etti.
Üstün, "Bence, ABD'nin liderlik rolünü üstlenmek istememesi nedeniyle büyük ölçüde veya kısmen bir kriz yaşıyoruz." diye konuştu.