Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan enfeksiyon kontrol önlemleri kapsamında, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) hastalığının seyri ve bilimsel gelişmelere göre, organ ve kök hücre nakli yapılan merkezlerde alınması gereken tedbirler güncellendi.
"Donör değerlendirmesi", "Alıcının değerlendirilmesi", "Kök hücre ve organ ürün güvenliği" ve "Sağlık çalışanı" başlıklarında toplandı.
Donörlerle ilgili kriterler
Sağlık Bakanlığı, organ ve kök hücre alıcılarında Kovid-19 enfeksiyonu olgusunun henüz tanımlanmadığını, immunsüpresyon (bağışıklık sisteminin ilaç, virüs, diğer hastalıklar tarafından baskılanması) nedeni ile transplant (nakil) alıcılarında virüs atılımının uzayabileceği uyarısında bulundu.
Bu hastaların enfekte olma ve şiddetli hastalık geliştirme riskinin yüksek olduğunu kaydeden Bakanlık, bu nedenle acil olmayan nakillerin ertelenmesi gerektiğini kaydetti.
Bakanlık, donörler açısından alınması gereken tedbirleri şöyle sıraladı:
"Aktif Kovid-19 enfeksiyonu tespit edilen donör adayları dışlanmalı,
Kesin Kovid-19 enfeksiyonu tanısı almış donörlerde hücre toplama işlemi, iyileşmeden sonra mümkünse 3 ay ertelenmeli ve en az 24 saat ara ile ike PCR testinin negatif olduğu görülmeli."
Kök hücre ve organ bağışçısının son 28 gün içerisinde olası/kesin COVID-19 hastası ile yakın teması olup olmadığının sorgulanması gerektiği belirtilen tedbirler arasında, acil nakil durumunda ve alternatif donör yokluğunda, risk değerlendirmesi için son temas tarihinin, PCR testi sonucunun ve temasın ne derecede olduğunun dikkate alınması gerektiği vurgulandı.
Donörün, Kovid-19 enfeksiyonu tespit edilmiş kişiyle son temasından sonraki ya da seyahat ettiyse döndükten sonraki 28 gün boyunca naklin ertelenmesi gerektiği belirtildi.
Bakanlık, Kovid-19 hastasında, PCR pozitifliğinin, iyileşmeden sonra uzun süre saptanabileceğini belirterek, PCR pozitif olan donörün personele ve diğer donörlere hastalık bulaştırabileceğinin göz önüne alınması gerektiğini kaydetti.
Kesin Kovid-19 enfeksiyonu tanısı almış kadavra donörlerin organ bağışı için uygun olmadığına işaret edilen uyarılar arasında, "Kovid-19 semptomları olmayan bir kadavra donörden alınan organ olması durumunda, son 72 saat içinde alınan örneğinde Kovid-19 için PCR testinin negatif olması gerektiği" de yer aldı.
Nakil yapılacak kişilere ilişkin kriterler
Kök hücre ya da organ nakli yapılacak kişilere yönelik uyarılarda da güncellemeye gidildi. Nakil yapılacak kişinin, el hijyeni ve kalabalık yerlerde bulunmama, toplu taşıma kullanmama konusunda Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve yayımlanan materyaller ile uyumlu şekilde bilgilendirilmesi gerektiği belirtildi.
Tüm nakil alıcılarında "risk değerlendirmesi" yapılması gerektiği vurgulanarak, tedbirler şöyle sıralandı:
"Altta yatan hastalığın ilerleme riski dikkate alınarak tedavi planlarını geciktirmeye veya değiştirmeye karar verilmeli,
Nakil adaylarında, akut solunum yolu enfeksiyonu semptomları varsa, PCR ile Kovid-19 açısından test edilmeli,
Toplumda Kovid-19 sıklığının yüksek olduğu düşünülüyorsa tüm alıcılar en az 24 saat ara ile 2 PCR testi ile taranmalı,
Kovid-19 tanısı almış nakil alıcılarının kök hücre tedavileri, iyileştikten en az 3 ay sonra yapılmalı,
Kök hücre nakli alıcısı Kovid-19 ile enfekte olmuş bir hastaya temas etmiş ise kök hücre işlemi son temastan sonra en az 14 gün ve tercihen 21 gün sonrasına kadar ertelenmeli."
Nakilden sonra hastaların durumu Kovid-19 yönünden takip edilecek
Kök hücre ve organ ürün güvenliği kapsamında da kan, plazma, hücre ve dokuların taranmasında kullanılan halen lisanslı bir test bulunmadığı vurgulanan tedbirler kapsamında, yurt içinde yaşayan bir donörün, TÜRKÖK aracılığı ile kök hücre ürünü toplandıktan sonra en az 14 gün süre ile Kovid-19 belirtileri bakımından takip edilmesi, bu süre içerisinde merkezlerin ürünü dondurarak saklaması gerektiği vurgulandı.
Kök hücre naklinden sonra hastanın durumunun Kovid-19 enfeksiyonu yönünden yakından takip edilmesi gerektiğini belirten Bakanlık, nakilden en az 14 gün sonra 1 hafta ara ile 2 defa PCR testi yapılarak enfeksiyon olmadığının teyit edilmesi ve hastanın taburcu oluncaya kadar izolasyonda tutulması gerektiğine işaret etti.
Sağlık çalışanlarına yönelik tedbirler
Kök hücre ve organ nakli işlemlerini yürüten sağlık çalışanlarına yönelik tedbirler de güncellendi. Bu işlemlerin yapıldığı kliniklerde çalışan personelin başka birimlerde görevlendirilmemeleri, dönüşümlü sisteme geçilerek, tedavi ekiplerinin birbirinden ayrılmasının sağlanması istendi.
Sağlık çalışanlarının her gün Kovid-19 belirtileri ve temas öyküsü açısından sorgulanması gerektiğini belirten Bakanlık, kök hücre ve organ nakli hastalarının takip edildiği ünitelere personel dışında kimsenin alınmamasını, mümkünse çalışan personel sayısının kısıtlanması gerektiğini bildirdi.
Bakanlık, nakil hastalarına hizmet veren personelde Kovid-19 pozitifliği saptanması durumunda, hasta personel ile yakın temaslıların saptanarak İl Sağlık Müdürlüğünce takip edilmesinin sağlanmasını ve merkezin hastalara hizmet vermeye devam etmesini istedi.
Kaynak: AA