Pakistan'da genel seçimlerde 3 siyasi partinin ismi öne çıkıyor

En son Temmuz 2018’de genel seçimlerin yapıldığı Pakistan’da halk, ülkeyi 5 sene yönetecek hükümetin seçilmesi için yarın sandığa gidiyor.

Pakistan Ulusal Meclisinde 336 sandalye bulunuyor. Ancak bunların sadece 266'sı doğrudan halk tarafından seçiliyor. 70 sandalye ise kadınlar ve dini azınlıklara ayrılmış durumda.

Seçimde yüzde 5'in üzerinde oy alan siyasi partiler arasında söz konusu 70 sandalye nispi temsil yoluyla paylaştırılıyor.

Pakistan Müslüman Ligi-Navaz (PML-N) lideri eski Başbakan Navaz Şerif, bu seçimlerin en güçlü adaylarından biri.

İş dünyasından gelen ve daha önce 3 defa Başbakanlık yapan Navaz Şerif, Pakistan siyasetine yıllardır hakim olan 2 güçlü aileden birini temsil ediyor.

PML-N, 2007 ve 2013 seçimlerinde ezici zaferler kazansa da 74 yaşındaki Navaz Şerif, hiçbir zaman görev süresini tamamlayamadı.

Şerif, Pakistan'da 1990-1993, 1997-1999 ve 2013-2017 dönemlerinde toplamda 3 defa başbakanlık görevini üstlendi.

Cumhurbaşkanı Gulam İshak Han tarafından 1993'te Ulusal Meclisin feshedilmesi ve 1999'da dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Pervez Müşerref'in askeri darbesiyle görevinden düşürülen Şerif, 2017'de de yolsuzlukla ilgili suçlamalar nedeniyle Anayasa Mahkemesi kararıyla görevinden alındı.

Diğer Pakistanlı eski başbakanlar gibi Şerif hakkında da çok sayıda dava dosyası bulunuyor.

Kamuoyunda Avenfield olarak bilinen dava kapsamında, 2017'de Şerif ve ailesi, yolsuzluktan elde ettikleri paralarla Londra'da lüks daireler almakla suçlandı.

Şerif, Temmuz 2018'de sonuçlanan davada, 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı ancak 2 ay sonra adil yargılanmadığı ve delillerin yeterli olmadığı gerekçesiyle yeniden yargılanmak üzere serbest bırakıldı. Bu kararın ardından Kasım 2019'da tedavi için İngiltere'ye giden Şerif, Londra'ya yerleşti.

Kasım 2019'dan Ekim 2023'e kadar İngiltere'de bulunan Şerif, 21 Ekim 2023'te ülkesine döndü.

Hakkındaki mahkumiyet ve hapis cezaları mahkemelerce bozulan Şerif, özellikle Pencap eyaletinde büyük bir popülariteye sahip.

Şerif'in en büyük rakibi eski Başbakan İmran Han, cezaevinde. Şerif'in davalarla boğuştuğu ve İmran Han'ın Başbakan olduğu 2018'e kıyasla yarınki seçimlerde PML-N liderinin 4. defa Başbakan olmasına muhtemel gözüyle bakılıyor.

Pakistan Milli Kriket Takımı kaptanlığından siyasete geçiş yapan İmran Han, 1996'da kurduğu Pakistan Adalet Hareketi Partisi (PTI) ile 2018'de Başbakan oldu.

Han, 2018 seçimlerinde "Şerif ve Butto ailelerini kastederek alışılagelen siyasi düzene ve yolsuzluğa karşı" bir kampanya yürüttü. Görevde olduğu dönem, muhalif figürlere baskılar nedeniyle sorunlu geçti.

Uluslararası arenada ise Han, ABD'nin Afganistan'da "teröre karşı savaşına" Pakistan'ın destek vermesine rağmen Washington yönetimini İslamabad'a nankörlük etmekle suçladı.

Han, 23 Şubat 2022'de, 23 yılın ardından Rusya'ya başbakan düzeyinde ilk resmi ziyareti gerçekleştirdi. Rusya'nın Ukrayna'ya savaş başlattığı 24 Şubat 2022'de Han'ın Moskova'da olması, ABD dahil çeşitli Batılı ülkelerin de tepkisine yol açtı.

Nisan 2022'de parlamento tarafından görevden alınan Han, görevden düşürülmesinin arkasında ABD'nin ve Pakistan'daki muhaliflerin olduğunu iddia etti. Han, ülkenin çeşitli şehirlerinde protesto gösterileri düzenledi ve mücadelesini bu şekilde sürdürmeye çalıştı.

Ağustos 2023'ten bu yana cezaevinde bulunan 71 yaşındaki Han, "devlet sırlarını ifşa etmekten" 10 yıl, başbakanlığı döneminde aldığı hediyelerin ayrıntılarını açıklamadığı ve hediyeleri sattığı gerekçesiyle yargılandığı yolsuzluk davasından 14 yıl ve eşi Büşra Bibi ile yasa dışı evlilik yaptıkları gerekçesiyle 7 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Yasal mahkumiyetler sebebiyle Han'ın seçimlere katılması engellense de eski Başbakan'ın partisi PTI, seçimlere katılıyor.

9 Mayıs 2023'te PTI taraftarlarının protestolarının şiddet eylemlerine dönüşmesi sonrası, partiden çok sayıda üst düzey isim ayrıldı. PTI, söz konusu ayrılıkların baskılar sonucu yaşandığını iddia etti.

Yaşanan olayların ardından gözaltına alınan 103 sivilin askeri mahkemelerde yargılanması sürüyor.

Parti içi seçimlerin yapılmayarak seçim yasasının ihlal edilmesi dolayısıyla 8 Şubat seçimlerine PTI milletvekilleri, partinin "kriket sopası" sembolü olmadan bağımsız şekilde katılacak.

PTI’nın her milletvekili adayı farklı bir sembolle temsil edilecek. Okuma yazma oranının düşük olduğu kırsal bölgelerde seçmenler, oy vereceği adayı parti sembolü aracılığıyla tespit ediyor.

Bu sebeple PTI milletvekili adaylarının genel seçimlere "kriket sopası" sembolü olmadan katılmasının, partinin oy oranlarını etkileyeceği belirtiliyor.

Öte yandan, Ulusal Mecliste kadınlara ve dini azınlıklara ayrılan 70 sandalye, yüzde 5'in üzerinde oy alan siyasi partiler arasında paylaştırılacak.

Söz konusu durum eyalet meclislerinde benzer nitelikteki toplam 156 sandalye için de geçerli olacak. Sembolü olmadan seçimlere giren PTI ise Ulusal Meclis ve eyalet meclisleri dahil olmak üzere kadın ve dini azınlıklara ayrılan toplam 226 sandalyeden yararlanamayacak.

PTI Sözcüsü Rauf Hasan, 31 Ocak'ta yaptığı açıklamada, partiye yönelik sistematik bir baskı uygulandığını savundu.

İmran Han'ın cezaevinde olması sebebiyle PTI'ya liderlik eden Gohar Han, partiyi seçimlerde de temsil edecek.

Başbakanlık koltuğu için en genç aday, suikast sonucu öldürülen eski Başbakan Benazir Butto'nun oğlu ve ülkenin demokratik yollarla seçilen ilk Başbakanı Zülfikar Ali Butto'nun torunu olan 35 yaşındaki Bilaval Butto Zerdari.

Pakistan Halk Partisi (PPP) lideri Zerdari'nin hem annesi hem de dedesi, hala PPP taraftarları arasında büyük saygı görüyor. Genç lider Zerdari, ilk defa 2018'de milletvekili oldu. İmran Han hükümetinin görevden düşmesinin ardından da Şahbaz Şerif hükümeti döneminde Dışişleri Bakanlığı yaptı.

PPP, tarım ve ticaret merkezi Sind eyaletinde oldukça güçlü bir etkiye sahip. Fakat PPP'nin, Bilaval Butto Zerdari'nin Başbakan olabilmesi için gerekli oyu alma konusunda yeteri kadar güçlü olmadığı söylenebilir.

PPP, tıpkı Şahbaz Şerif hükümetinde olduğu gibi Navaz Şerif liderliğinde bir koalisyonun parçası olabilir.

Kaynak: AA