Ankara
“Batı Dışı Dünya” kitabının yazarı Mehmet Özkan, Afrika’nın küresel sistemdeki konumunu ve Batı dışı dünyanın yükselişini, değerlendirdi.
Güney Afrika’nın Filistin konusundaki tutumunun ve Afrika’nın stratejik öneminin altını çizen Prof. Dr. Özkan, “Güney Afrika’nın Filistin konusunda öne çıkmasının en temel sebebi, oradaki Afrika Ulusal Kongresi. Eski solcu iktidarın yani apartheidi bitiren partinin pozisyonudur. Afrika Ulusal Kongresi çok ciddi şekilde bastırdı bu davanın açılması için.” diye konuştu.
Mehmet Özkan, Güney Afrika’nın İsrail aleyhinde açtığı soykırım davasıyla öne çıkmasının nedenlerine ilişkin, “Aslında küresel anlamda Batı dışı dünyada batıya alternatif olabilecek 3-4 tane hareket var. Latin Amerika solu, Orta Doğu İslamcılığı, Afrika rönesansı ve Ubuntu felsefesi” dedi.
“Güney Afrika Batı dışının Filistin konusunda haklı temsilcisi konumuna geldi”
Prof. Dr. Özkan, Güney Afrika’nın Afrika rönesansının temsilcisi olduğunu belirterek “Güney Afrika özelinde bütün Afrika küresel anlamda kendisini yerine konumlandırma çabasında. Liberal düzenin çöktüğü bir süreçte bir değer üzerinden kendini konumlandırma çabası da son derece anlamlı. Güney Afrika Cumhuriyeti, bir anda bütün dünyada ilgiyi üzerine çekti ve bir nevi Batı dışının Filistin konusunda haklı temsilcisi konumuna geldi” dedi.
Güney Afrika solunun temel felsefesinin, dayanışma olduğunu ifade eden Özkan, şunları kaydetti:
“Güney Afrika, Afrika rönesansının temsilcisi olarak Filistin konusunda değer merkezli bir pozisyon aldı. Bu, aynı zamanda Batı’nın desteklediği apartheid geçmişine karşı bir alternatif arayışıdır ve Güney Afrika aynen Türkiye'nin yapmaya çalıştığı gibi stratejik önemini, stratejik otonomisini artırarak kendisine yeni bir anlaşma çabasında ve bunu da Afrika üzerinden yapmaya çalışıyor.”
“Afrika, Batı dışının motoru olacak”
Mehmet Özkan, Batı dışı dünya tanımında Afrika’nın kritik rolüne vurgu yaparak “Afrika’nın konumu son derece önemli. Bir milyardan fazla nüfustan bahsediyoruz. Afrika’nın yaş ortalaması 18. Çok genç ve dinamik bir nüfus var. Batı dışının en büyük dönüşüm motoru, önümüzdeki dönemde Afrika olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
Ancak kıtanın ortak bir vizyon oluşturmakta zorlandığını kaydeden Özkan, farklı sömürge miraslarının Afrika ülkelerinin birlikte hareket etmesini zorlaştırdığını ifade etti.
Prof. Dr. Özkan, ilerleyen süreçte “kendi kaderiyle diğerinin kaderini ortak görme ve bir tür beraber hareket etme isteği” olan Ubuntu felsefesinin yeniden öne çıkacağını belirterek “Afrika ülkeleri kendi kaderlerini kendi ellerine almak istiyor. Dışarıdan sömürgeci mantıkla gelen ilişkileri reddediyorlar.” dedi.
Küresel sistemde Afrika’nın ekonomik ve stratejik önemine değinen Özkan, “Afrika’nın ekonomik anlamda, pazar alanı, nüfus alanında ağırlığı çok net. Kritik mineral alanında da çok net ama siyasal anlamda etkisi çok değil. Libya sorununda veya Ukrayna sürecinde ortak bir Afrika pozisyonu göremedik.” diye konuştu.
“Sömürgeciler geçmişi unutturdular, geleceğe şekil verdiler”
Afrika ülkelerinin hala ikili ilişkileri tercih ettiğini ve kıtasal birlik sağlayamadığını dile getiren Prof. Dr. Mehmet Özkan, bunun Afrika’nın küresel ciddiyetini sınırladığının altını çizdi.
Özkan, Afrika’nın vizyon geliştirmesinin önündeki en büyük engelin, sömürge mirası olduğunu, zihinsel dönüşüme ihtiyaç duyulduğunu söyledi.
Sömürgecilerin Afrika’da eğitim sistemi ve mimari yapıyı değiştirdiğini belirten Özkan, “Mimari yapıyı değiştirerek geçmişi unutturdular, eğitim sistemini değiştirerek geleceğe şekil verdiler. Afrikalıların bu moddan çıkması lazım. Zihinsel bir güncellemeye ihtiyaç var. Ayrıca kıtada yeni ve cesur bir liderliğe ihtiyaç var.” ifadelerini kullandı.
Batı dışı dünyanın yükselişini ve Afrika’nın uzun vadeli potansiyelini değerlendiren Özkan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Artık Afrika’ya ‘bunu böyle yapmalısınız’ diyecek bir Batı yok. Batı, siyasal ve entelektüel anlamda sorun çözme tekelini kaybetti. Afrika kendi ilişkilerini kuracak ve yeniden şekillendirecek. Bu da kıtanın küresel anlamda alternatif bir aktör olarak konumlanmasını sağlayacak.”
Mehmet Özkan’ın, bu potansiyeli doğrultusunda Afrika kıtasına da yer verdiği, “Batı Dışı Dünya” kitabının üçüncü baskısı Kadim Yayınları tarafından okurlara sunuldu.