Samsun
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Eğitim Fakültesi Coğrafya Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Cevdet Yılmaz, bir süre önce Sinop'un Türkeli ve Kastamonu'nun Çatalzeytin ilçeleri arasından kalan Güllüsu Kayalıkları'nın çevresindeki denizin yaklaşık 5 metre çekilip 4 gün sonra eski halini almasını değerlendirdi.
Sinop'ta deniz çekilmesi havadan görüntülendi
Güllüsu Kayalıkları'nı çocukluğundan bu yana bildiğini, deniz gerilemesinin dikkatini çekmesiyle araştırma yaptığını belirten Yılmaz, "Öncelikle kıyılarımızda böyle bir hareketlilik görüldüğünde bunun sebebini birkaç şeye bağlarız. Denizin altında bir deprem olmuştur, bunun sonucu deniz seviyesi yükselmiş veya alçalmıştır. Atmosferik bir sebebi olabilir, deniz üzerinde oluşan alçak basınç alanı denizde çekilmeye neden olabilir, bu çekilme kıyılara yansıyabilir ama bütün kıyılarda bunu görmediğimiz için buraya bağlama şansımız fazla değil." dedi.
Yılmaz, fırtınalı havalarda deniz kıyılarında alçalma veya yükselmelere sebep olan olayların burada gözükmediğini, bu durumun yaşanabilmesi için rüzgarın karadan denize doğru kuvvetli esmesi gerektiğini söyledi.
Türkeli ile Çatalzeytin arasında daha önceleri dik falezler üzerinde yamaçtan geçirilmiş ve heyelan riski olan tehlikeli bir kara yolu bulunduğuna işaret eden Yılmaz, bu yolda araçların ceplere sığınarak ancak geçebildiğini dile getirdi.
Karadeniz Sahil Yolu'nun yapımı sırasında yamaçtaki yolun terk edildiğini ve denizin doldurulduğunu anlatan Yılmaz, şöyle devam etti:
"Burada dolgularla denize doğru ilerleme ve bu dolguların dalgalar tarafından parçalanmasıyla oluşan küçük kırıntılar, kum oluşumunu hızlandırdı. Karadeniz'deki kıyı akıntısının da batıdan doğuya doğru olması nedeniyle buradaki kırıntılar doğu yönde hareket etmekte, önlerine çıkan Güllüsu Kayalıkları mevkisinde yer alan küçük koyda birikmektedir.
Çekilme nedeniyle vaktiyle denizin içinde olan bu kayalık da karada kaldı. Diğer faktörlerin olması için denizin diğer kısımlarının da çekilmesi gerekir. Sadece yerel ölçekte bu özelliği görmemiz nedeniyle bu durumun kıyı dolgusu, kıyı akıntı deseninin bozulması ve Türkeli-Çatalzeytin yolunun denize uzantısından kaynaklandığını düşünüyorum."
"Uzun vadede koyun dolması yönünde bir gelişme olabilir"
Karadeniz kıyılarında akıntılar, dalga ve kıyı erozyonu gibi sebeplerle hem kıyı çizgisinde değişiklikler hem de deniz tabanında kum kaymalarının fazla olduğunu, bundan dolayı boğulma vakaların da görüldüğünün altını çizen Yılmaz, "Bu yüzden burada kayalıkları çerçeveleyen kum birikimleri de geçici olabilir. Kuvvetli bir fırtınada oradaki dolguyu alabilir fakat uzun vadede koyun dolması yönünde bir gelişme olması daha yüksek ihtimal olarak görülmektedir." dedi.
Prof. Dr. Yılmaz, insanın doğayı değiştirdiği "Antroposen Çağı"nda yaşanıldığını, Karadeniz sahillerinde liman, balıkçı barınağı, kıyı dolguları ve mahmuzlar gibi insan eliyle yapılan müdahalelerde doğal dengeyi bozmamaya gayret gösterilmesi gerektiğini vurguladı.
Samsun'daki Dereköy Balıkçı Barınağı'nda kıyı akıntı deseninin bozulmasının mendireklerin akıntılarla gelen kumun önünü keserek geniş bir plaj oluşmasına imkan verdiğini belirten Yılmaz, barınağın doğu kısmındaki kıyıların ise erozyon ile tahrip olduğunu anlattı.
Yılmaz, "Bir balıkçı barınağının doğusuyla batısını karşılaştırdığımızda farkı net olarak görebiliyoruz. Bütün bunların sebebi, bizim kıyılara müdahalemiz, akıntı desenine müdahalemiz, doğal olaylara insan müdahalesiyle ortaya çıkan sonuçlardır" dedi.