Rabat
Fransa Dışişleri Bakanı Stephane Sejourne'in 27 Şubat'ta Rabat'a yaptığı ziyaret de Akdeniz'in her iki yakasındaki iki ülke arasındaki görüş ayrılıklarının çözümüne yönelik bu adımın bir parçası olarak değerlendiriliyor.
Bakan düzeyinde yapılan son ziyaret eski Fransa Dışişleri Bakanı Catherine Colonna'nın Aralık 2022'de Fas'a yaptığı ziyaretti.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un eşi Brigitte Macron da 19 Şubat'ta Elysee Sarayı'nda düzenlenen öğle yemeğine Fas Kralı VI. Muhammed'in kız kardeşlerini davet etmişti.
İlişkilerde yeni bir sayfa...
Fransa Dışişleri Bakanı Sejourne, 27 Şubat'ta Faslı mevkidaşı Nasır Burita ile Rabat'ta düzenlediği basın toplantısında, Rabat ile Paris arasındaki ilişkilerde iki taraf arasında "yeni bir sayfa"nın açıldığını söyledi.
İki ülke arasındaki ilişkilere övgüde bulunan Burita da karşılıklı çıkarlara dayalı ilişkilerin yenilenme ve gelişme aşamasında olduğunu belirtti.
Faslı yazar ve siyasi analist Bilal et-Telidi, iki ülke arasındaki ilişkilerin seyrine dair açıklamada bulundu.
Fransa Dışişleri Bakanı'nın Rabat ziyaretinin, "sessiz gerginlik" döneminden sonra ilişkilerde gelişmeye işaret ettiğini kaydeden Telidi, 11 Ocak 2024'te göreve getirilen Fransa Dışişleri Bakanı'nın ilk yurt dışı ziyaretini Fas'a yaparak bunu ortaya koyduğunu savundu.
Telidi, "İki Bakan'ın (Rabat'taki basın toplantısında) kullandığı dil, hala çözülmemiş sorunlar olduğunu ve belki de gelecekteki ziyaretlerin bunları çözebileceğini gösteriyor." dedi.
Faslı analist, Rabat ve Paris arasındaki ilişkilerin normale dönmesinin karşılıklı atılacak adımlara bağlı olduğu ve bunun biraz zaman alacağı değerlendirmesinde bulundu.
Fransa bölgedeki nüfuzunun önemli bir kısmını yeniden tesis etmek istiyor...
Fransa Dışişleri Bakanı'nın Fas'a yenilenebilir enerji, eğitim ve modern sanayi sektörlerinin geliştirilmesini kapsayan 30 yıl sürecek bir ortaklık kurulması teklifine ilişkin de Telidi, Fransa'nın bölgede düşüşe tanık olan nüfuzunun önemli bir kısmını yeniden tesis etmek için ortaklığı bir araç haline getirmek istediği görüşünü dile getirdi.
Paris'in Nijer, Burkina Faso, Gine ve Mali'deki müttefiklerini deviren askeri darbeler sonucunda, son 4 yılda Afrika'nın Sahel bölgesindeki Fransız etkisinin azaldığı görülüyor.
Fransa ile Fas arasında gerilen ilişkiler...
Sömürge geçmişi olan iki ülke arasındaki ilişkiler son yıllarda bir dizi krizle sarsıldı.
Fransa hükümeti 28 Eylül 2021'de yaptığı açıklamada, Fas, Cezayir ve Tunus'un kendi vatandaşlarının ülkeye dönüşleriyle ilgili konsolosluk işlemlerini reddettiklerini gerekçe göstererek, söz konusu ülkelerin vatandaşları için vize şartlarının sıkılaştırıldığını duyurdu.
Ülkede 8 Eylül 2023'te meydana gelen deprem, Paris ile Rabat arasındaki gerginliği artırdı.
Fransa, binlerce kişinin yaşamına mal olan depremin ardından Fas'a arama-kurtarma ekibi gönderme teklifinde bulundu ancak Rabat yönetimi Katar, İngiltere, Birleşik Arap Emirlikleri ve İspanya dışında gelen yardım tekliflerini reddetti.
Avrupa Parlamentosunda (AP) Ocak 2023'te Fransa'nın etkisiyle Fas makamlarını ifade ve medya özgürlüğüne saygı duymaya ve tutuklu gazeteciler için adil yargılamaları garanti altına almaya çağıran kararın kabul edilmesi de Rabat yönetimini rahatsız etti.
Kararda ayrıca, Faslı yetkililerin Avrupalı parlamenterlere rüşvet vermiş olabileceği iddiaları da gündeme getirildi.
Ayrıca Fransa'nın, Fas'ın "egemenlik meselesi" olarak gördüğü Batı Sahra sorunundaki tutumu da ilişkilerin sarsılmasının ana nedenlerinden biri olarak öne çıkıyor.
İspanya, 2022'de eski sömürgesi olan Batı Sahra'daki sorunun çözümü için Fas'ın 2007'de önerdiği "özerklik" teklifini desteklediğini açıklarken Fransa, Batı Sahra meselesinde pozisyonunun değişmediğini ve bu konuda ateşkesi ve Birleşmiş Milletlerin (BM) arabuluculuğunu desteklediğini duyurmuştu.
Fransa hükümetinin 2021 yılında Fas vatandaşları için vize şartlarını sıkılaştırması, Fransız medya kuruluşlarının Fas'ı casus yazılım Pegasus'u kullanarak kendi vatandaşlarını dinlemekle suçlaması ilişkilerde gerginlik yaratmış ve Fas yönetimi, aylarca Paris'e büyükelçi atamamıştı.
İki ülke arasında ilişkilerin gerilmesinde Fransa'nın, Fas'ın 2021 yılında diplomatik ilişkilerini sonlandırdığı Cezayir ile yakınlaşması da önemli bir etken oluşturmuştu.
Ekim 2023'te Rabat, iki ülke arasındaki gerginlik nedeniyle yaklaşık bir yıldır boş olan Paris büyükelçiliğine Samira Sitail'i yeni büyükelçi olarak atamıştı.