İstanbul
Görme engelli bireylerin güvenli, hızlı ve bağımsız hareket etmesini sağlayan rehber köpekler, yavruyken sosyalleştirmeden görev tasmasına alışmaya, engel tanımadan yön bulmaya kadar 2 yılı aşan kapsamlı bir eğitim sürecinden geçerek göreve hazırlanıyor.
Rehber köpekler, görme engellilerin, bağımsız hareket etmesini, günlük yaşamda karşılaştıkları fiziksel engelleri güvenle aşmasını ve toplumsal hayata eşit koşullarda katılmasını sağlayan en önemli destekçileri arasında yer alıyor.
Kaldırım kenarlarını, merdivenleri, kapıları, engelleri ve yön değişimlerini algılayarak kullanıcıyı doğru tarafa yönlendiren bu özel köpekler, hem güvenlik hem de özgüven açısından kritik bir rol üstleniyor.
???? Rehber Köpekler Derneği de görme engelli bireylerin toplum içerisinde kendilerine olan güvenini artırarak daha özgür hareket etmelerine destek olmak için rehber köpek yetiştiriyor.
Bu göreve uygun adaylar, sağlık ve karakter kriterleri doğrultusunda küçük yaşta seçiliyor. Genellikle sosyal yönü güçlü, dikkat seviyesi yüksek, çevresel uyaranlara hızlı adapte olabilen ırklar tercih ediliyor.
Yavrular yaklaşık iki aylıkken programa dahil ediliyor ve ilk aşamada gönüllü bakıcı ailelere teslim edilerek temel eğitime başlıyor. Bu dönemde tuvalet alışkanlığı, ev içi uyum, insanlarla iletişim, toplu taşıma kullanımı, farklı zeminlere ve kalabalık ortamlara alışma gibi sosyal beceriler düzenli olarak geliştiriliyor.
Gönüllü aile sürecinin tamamlanmasının ardından köpekler profesyonel eğitime geçiyor. Bu aşamada yol takibi, engel algılama, merdiven ve kapı geçişleri, güvenli duruş-kalkış, trafik akışını fark etme, kullanıcıyı olası risklerden uzak tutma gibi görevler sistematik bir programla öğretiliyor.
Daha sonra köpeğin karakteri ile rehber köpek talep eden kişinin günlük yaşamı, hareketlilik düzeyi ve çevresel ihtiyaçları karşılaştırılarak en uygun eşleştirme yapılıyor.
Eşleştirmenin ardından hem kullanıcı hem de köpek birlikte eğitim sürecine alınıyor. İlk aşamada ikili, eğitmenle bir arada temel rotaları çalışıyor, ardından eğitim, görme engelli bireyin evine, işine ve günlük yaşam akışına taşınarak sahada devam ediyor.
Bu süreçte toplu taşıma kullanımı, trafik içinde güvenli hareket, engel algılama ve yönlendirme gibi görevlerin ikili olarak kusursuz biçimde uygulanması sağlanıyor.
Köpekler teslim edildikten sonra takip süreci kesintisiz devam ediyor. Belirli aralıklarla yapılan kontrollerde hem köpeğin hem de kullanıcının ihtiyaçları gözden geçiriliyor, gerekirse ek eğitim desteği sağlanıyor.
Rehber köpeklerin bakım, mama ve veteriner masraflarının program kapsamında karşılandığı, kullanıcıların köpek refahını korumakla sorumlu olduğu bir sistem yürütülüyor.
Görev süresini tamamlayan rehber köpekler belirli bir yaşa geldiklerinde emekliye ayrılarak, uygun bir aileyle yaşamaya devam ediyor.
Türkiye'de 11 rehber köpek bulunuyor
Kendisi de görme engelli olan ve rehber köpeği bulunan Rehber Köpekler Derneği Başkanı avukat Nurdeniz Tunçer, yaptığı açıklamada 9 yıldır aktif olarak sahada çalışmalar yürüttüklerini belirterek, Türkiye'de şu an 11 rehber köpeğin bulunduğunu söyledi.
Tunçer, derneğin, rehber köpeği Kara'nın ilk sahaya çıkmasıyla aktif olarak göreve başladığını anlatarak, "Toplu taşıma araçları, sinema, tiyatro, adliyeler, kamuya açık alanlara şu anda çok rahat girip çıkabiliyoruz. Farkındalık bir hayli arttı." dedi.
Bazı taksi sürücülerinin rehber köpeğini araca almak istemediğini belirten Tunçer, bu konuda daha fazla duyarlılık beklediklerini kaydetti.
Tunçer, günlük yaşamda Kara isimli köpeğinin, işe giderken, sosyalleşirken hayatının her anında kendisine destek verdiğini, ona rehberlik ettiğini belirtti.
"Patisi daima ayağımın üstünde, beni böyle kontrol ediyor"
Rehber köpeği sayesinde bağımsız hareket edebildiğini anlatan Tunçer, şöyle devam etti:
"Kendi başıma dışarıya çıkıp bakkala, ofisime, toplu taşımaya, alışverişime gidebiliyorum ki bu çok büyük bir lüks. Basamaktan çıkmak, bir kapıdan geçmek ve rehber köpeğin güvenliği, her an yanımda olması bizim için hayat kurtarıcı. Patisi daima ayağımın üstünde, beni böyle kontrol ediyor. Tasması takıldığında görev bilinci oluyor ve dışarıda sizi koruyor. Onlar bizim bir parçamız, benim gözüm, evladım, arkadaşım. Birlikte işe gidiyoruz, yolculuğa çıkıyoruz, dostluğu tartışılmaz. Bir köpek 2 yılda yetişiyor, farkındalık çalışması yapıyoruz ama sayıyı artırmak için bir okula ihtiyacımız var, eğitmen sayısının da artması gerekiyor"
"Bu tasmayı gördüğünüzde rehber köpeği sevmemeniz gerekiyor"
Toplumda artık rehber köpeklerin bilindiğini belirten Tunçer, "İnsanlar artık rehber köpeği tanıyor ve çocuklarına anlatıyor. Toplu taşımaya binebilmek, kafe ve restoranlara girebilmek çok önemli. Rehber köpek gördüğünüzde lütfen dokunmayın ve seslenmeyin. Bu köpekler dikkatlerini toplamak zorundalar. Bu tasmayı gördüğünüzde rehber köpeği sevmemeniz gerekiyor." diye konuştu.
Rehber köpek ve hareketlilik eğitmeni Burcu Bora da eğitim sürecinin doğumdan itibaren başladığını anlatarak, 8-10 haftalıkken bağış yoluyla gelen köpeklerin bir yıl gönüllü ailelerde kaldığını söyledi.
Bora, bu süreçte köpeklerin sosyalleşme, tuvalet alışkanlığı ve temel komutlar öğrendiğini, kalabalık ortamlara ve toplu taşıma araçlarına alıştırıldığını belirterek, "Köpeğimizle birlikte üç ila altı ay kalıyoruz. Bu süreçte rehber köpek eğitimi alıyor, hem görev tasmasına girme çalışmaları hem de engellerle başa çıkma çalışmaları yapıyoruz. Köpek mesleğini kendi seçiyor, rehber köpek veya terapi köpeği olabiliyor. Rehber köpekler 8-10 yıl görev yapıyor." ifadelerini kullandı.
"Yol gösterici ve arkadaş oluyor, her yere özgürce gitmelerine destek oluyor"
Eşleştirme sürecinin de titizlikle yürütüldüğünü dile getiren Bora, şunları anlattı:
"Her görme engelliye her köpek verilmez. Köpeğimizin fiziksel ve karakteristik özelliklerini inceliyoruz. Derneğimize başvuran görme engellilerle görüşmeler yapıyor ve ev ziyaretleri gerçekleştiriyoruz. Görme engelli eşleşeceği köpekle yaklaşık bir ay eğitime giriyor. Köpek, engellimizi seçiyor. Ev ziyaretlerine gidiyoruz köpeğimizle benim yanımda kalıyorsa bu genelde görme engelliye ısınma olmamış demek. Eğer köpek görme engellinin yanına giderse, 'Güzel bir uyum olabilir' diyerek eğitimlere başlıyoruz. İki hafta yanımda kalıyor görme engelli ve köpeğimiz. Ondan sonra da temel komutları öğrenmeye başlıyor. Sonraki iki hafta da köpek görme engellinin evine gidiyor ve engellinin sosyal hayatına göre bir eğitimden geçiyor. Temel komutlar ve sosyal hayat eğitimleri tamamlanıyor."
Mama ve sesle köpeğin ilgisini çekerek eğitimi daha işlevsel kıldıklarını anlatan Bora, "Rehber köpekler çevredeki engelleri minimize ediyor, görme engellilerin güvenli ve bağımsız şekilde hareket etmesini sağlıyor. Yol gösterici ve arkadaş oluyor, her yere özgürce gitmelerine destek oluyor." değerlendirmesinde bulundu.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com