Siirt
Siirt'te tiftikten battaniye dokumacılığı yapan ustalar, unutulmaya yüz tutan mesleklerini gelecek nesillere aktarmak istiyor.
Türk Patent ve Marka Kurumunca 19 yıl önce tescillenen Siirt battaniyesini ilmek ilmek dokuyan ve el becerisine dayanan işlerini icra eden ustalar, teknolojiye direnen mesleklerinin kaybolmaması için çalışıyor.
Tezgah sayısı 300'lerden 50'lere kadar düşen kentte "el emeği göz nuru" battaniyeleri dokuyan ustalar, kaybolmaya yüz tutan bu sanatın hak ettiği değere kavuşmasını istiyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Geleneksel El Sanatları Sanatçısı Vadullah İşçi, çocuk yaşta babasının yanında başladığı mesleği 54 yıldır sürdürdüğünü söyledi.
Battaniyenin tiftik keçisinin doğal renkli tüyünden imal edildiğini belirten İşçi, tiftiğin çok kaliteli ve sağlıklı bir ürün olduğunu anlattı.
Battaniyenin ömrünün en az 70 yıl olduğunu ifade eden İşçi, "Tamamı el dokumadır. İstediğiniz kadar kullanın, yıkayın, tarayın renkleri solmaz. Kışın çok sıcak tutuyor." dedi.
Tiftikten daha önce seccade ve battaniye üretildiğine değinen İşçi, şu anda çanta, yelek, heybe ve çeşitli süs eşyalarının da yapıldığını söyledi.
Battaniyeye nakış, yazı ve logoların da işlendiğine dikkati çeken İşçi, şöyle konuştu:
"Eskiden bunların hepsi elle yapılıyordu. Şu anda dijital makineler çıktı ve battaniyemiz de buna uyum sağlıyor. Elle dokuduğumuz parçaların üzerine yazı ve logo gibi çalışmaları makineyle işliyoruz. Battaniyemiz çok kıymetlidir ve kenti ziyaret eden devlet büyükleri ve diğer misafirlere battaniyemiz hediye ediliyor."
Mesleğini çok sevdiğini ve severek sürdürdüğünü anlatan İşçi, "Elimden geldiğince bu mesleği gelecek nesillere de aktarıyorum. Şu anda 5-6 çırak yetiştirdim ve bu mesleği onlara da öğrettim. Bu sanat terk edilmesin, gelecek kuşaklara da aktarılsın." ifadelerini kullandı.
"Bu mesleği şimdi öğretmek biraz zor"
Siirt battaniyesi alanında "sanatçı tanıtma kartı" sahibi Faraç İtil (52) de 8 yaşındayken tanıştığı baba mesleğinin çok emek isteyen bir meslek olduğunu dile getirdi.
Kentteki tezgah sayısının yeteri kadar olmadığını belirten İtil, şunları kaydetti:
"Siirt battaniyesinin tanıtılarak gelecek nesillere aktarılması için çalışmaların artması gerekiyor. Elimizden geldiğince tanıtıyoruz. Fuar ve etkinliklere katılıyoruz ama iş bizimle bitmiyor. Siirt battaniyesini yurt dışına tanıtmak lazım. Bu mesleği şimdiki nesle öğretmek biraz zor, rahata alışmışlar, insan bir şey öğrenecekse biraz zahmete katlanması lazım. Siirt ile özdeşleşen bu sanat büyük bir değer."
"Battaniyemiz çok sağlıklı, doğal ve renklerini kaybetmiyor"
Siirt Üniversitesi Siirt ve Yöresi El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi bünyesinde faaliyet gösteren atölyede battaniye dokuyan ustalardan Adnan Evin (48) ise yaklaşık 300 yıllık geçmişe sahip bu sanata ilginin her geçen gün daha da azaldığını anlattı.
"Babadan kalma mesleği sürdürüyorum. Bir süre ben de bu mesleği bıraktım ve başka bir iş yaptım. Bu sanatı sevdiğim için yeniden başladım. Daha da severek sanatımı yapıyorum." ifadelerini kullanan Evin, sanatın eski canlılığına kavuşmasını istediklerini dile getirdi.
Özgür Harman (42) da 7 yaşında masura sararak babasının yanında başladığı mesleği 35 yıldır sürdürdüğünü ve her geçen gün kendisini geliştirdiğini söyledi.
2008 yılından bu yana üniversite bünyesinde çalıştığını belirten Harman, şöyle konuştu:
"Bu sanatı biraz daha geliştirip farklı motiflerle süslemek istiyordum. Allah'a şükür üniversitemizin desteğiyle bunu gerçekleştirdim. Bunlardan biri Mevlana Hazretleri'nin tablosudur. Tarihte hiçbir zaman tiftikten bu şekilde elle dokunmamış. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Fatih Sultan Mehmet ile Osman Hamdi Bey'in Kaplumbağa Terbiyecisi tablosunu da tiftikle dokudum."
Harman, "Biz bu sanatı biraz daha geliştirip insanlara tanıtmak istiyoruz çünkü battaniyemiz çok sağlıklı, doğal ve renklerini kaybetmiyor." dedi.
Hüseyin Tekin (52) de komşularının sayesinde öğrendiği mesleği 14 yaşından bu yana sürdürdüğünü kaydetti.
"Bu meslek hak ettiği yerde değil. Tamamen insanın bilek gücü ve alın teriyle yapılan kültürel bir meslektir. Daha önce bu meslekle ailesinin geçimini sağlayan usta şimdi bunu yapamıyor. Bu mesleğin çağ atlaması ve gelecek kuşaklara aktarılması lazım." diyen Tekin, tezgah sayısının il genelinde artması için destek beklediklerini söyledi.
İl Milli Eğitim Müdürü Deniz Edip de bu yıl kurulan Siirt Olgunlaşma Enstitüsü'nde battaniye dokumacılığı başta olmak üzere kentte kaybolmaya yüz tutan mesleklerin yaşatılmasına yönelik kurslar düzenleyeceklerini söyledi.