Suriye'de Esed rejiminin çöküşüyle milyarlarca dolarlık captagon kaçakçılığı yeniden gündemde

Sosyal medya ve bazı haber kaynaklarında yer alan görüntülerde, Suriye'nin başkenti Şam yakınlarında bulunduğu belirtilen ve Esed'in kardeşi Mahir tarafından komuta edildiği söylenen bir askeri karargah deposunda bağımlılık yapan captagon dolu çok sayıda kutunun bulunduğu iddia edildi.

Videoda, deponun zemininde uyuşturucu yapımında kullanılan ekipmanlar ve hap yığınları yer aldı. Görüntüleri kayda alan kişi, söz konusu deponun, "captagon haplarının üretildiği en büyük tesislerden biri" olduğunu söyledi.

Görüntüler, Esed'in ortakları ve akrabaları tarafından kurulan milyarlarca dolarlık yasa dışı uyuşturucu endüstrisinin yeniden gündeme gelmesine vesile oldu.

1960'larda Almanya'da narkolepsi, depresyon ve dikkat eksikliği bozukluğunu tedavi etmek üzere üretilen bir ilaçken, 1986'da çoğu ülkede yasaklanan captagon, Bulgar suç çetelerince 1990'larda Lübnan'ın Bekaa Vadisi'nde üretilmeye başlandı.

Esed döneminde ülkeyi "narko devlet"e çeviren bu yasa dışı uyuşturucu, uluslararası yaptırımlar nedeniyle ekonomik zorluklarla karşı karşıya kalan rejimin başlıca gelir kaynaklarından biri haline geldi.

Suriye'de 2011'deki gelişmeler ile Lübnan'daki siyasi ve ekonomik düzenin çöküşü, captagon ticaretinin bölgede yayılmasına yol açtı. İç savaş ve uluslararası yaptırımların ortasında nakit sıkıntısı çeken rejim uyuşturucunun üretimi artırdı.

Uyuşturucu kaçakçılığından elde edilen para, gelirlerinin büyük kısmını İsrail'le savaşmak için silahlara harcayan İran destekli grupların finansmanında kolaylık sağladı.

Washington merkezli düşünce kuruluşu New Lines Institute, küresel captagon pazarının yaklaşık 5,7 milyar dolar değerinde olduğunu tahmin ediyor.

Arap dünyasındaki captagon ticaretini takip eden Observatory of Political and Economic Networks de 2020 ile 2022 yılları arasında Esed rejiminin, bu gelirden yıllık ortalama 2,4 milyar dolar elde ettiğini hesapladı.

Bu miktar Suriye'nin gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYİH) yaklaşık dörtte birine denk geliyordu.

Çoğunlukla Lübnan üzerinden kaçakçılığı yapılan uyuşturucudan sağlanan kazancın, Suriye'nin yasal ihracat gelirinin neredeyse iki katına ulaştığı öngörülüyordu.

ABD'nin Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisinin (OFAC) captagon üretiminde "küresel bir lider" olarak tanımladığı Suriye'de bu uyuşturucu maddenin yüzde 80'inin üretildiği ve devrik rejime büyük maddi destek sağladığı biliniyor.

ABD, captagon üretimi ve kullanımındaki artış nedeniyle çıkardığı "Captagon Yasası"nda, "güvenlik tehdidi" olarak tanımladığı bu uyuşturucu maddenin ticaretini Esed rejimiyle ilişkilendirdi.

ABD Hazine Bakanlığı da captagonun üretimi ve ihracatında rol oynadıkları gerekçesiyle, aralarında Esed'in 2 kuzeninin de bulunduğu 6 kişiyi yaptırım listesine eklenmişti.

Esed'in kuzenlerinden Samer Kamal Esed'in 4. Tümen ve Lübnan'daki bazı ortaklarıyla koordinasyon içinde rejimin kontrolündeki Lazkiye'deki önemli captagon üretim tesislerini yönetirken, diğer kuzeni Wassim Badi Esed'in de bölgesel uyuşturucu kaçakçılığı ağında önemli bir figürdü.

Yaptırım uygulananlar arasında, Mahir Esed'in yakın arkadaşı ve ülkedeki captagon üretiminin kilit ismi olarak tanımlanan Suriyeli iş insanı Khalid Qaddour da bulunuyordu.

İngiliz hükümetinin hesaplamalarda da rejimin yasa dışı captagon ihracatından yaklaşık 57 milyar dolar kazandığı belirtildi.

Bu miktar, Meksika uyuşturucu kartellerinin toplam ticaretinin yaklaşık üç katına eşdeğer.

Birleşmiş Milletler (BM) Uyuşturucu ve Suç Ofisinin raporunda, captagon sevkiyatlarının ana çıkış bölgelerinin Suriye ve Lübnan olduğu, Körfez Arap ülkelerine bu sevkiyatların ya doğrudan kara veya deniz yoluyla ya da diğer bölgeler üzerinden dolaylı olarak ulaştığı bildirildi.

Middle East Institute'un 2021 yılına ilişkin raporuna göre, yurt dışında yaklaşık 6 milyar dolar değerinde Suriye yapımı captagon ele geçirildi. Sadece Nisan 2022'de Suriye'ye komşu ülkelerde 500 milyon dolar değerinde 25 milyon captagon hapına el konuldu.

Suriye'de uyuşturucu maddenin tek bir hapının üretimi sadece birkaç sente mal olurken, captagon, Riyad gibi Orta Doğu'nun zengin şehirlerinde 25 dolara kadar satılabiliyor.

Komşu Arap ülkelerinde ciddi bir sosyal sorun haline gelen captagon kaçakçılığı, bu ülkeleri, uyuşturucu tedarikini durdurmak için rejimle müzakerelere zorladı.

Kaynak: AA