Kazakistan
Kazakistan Sağlık Bakanı Akmaral Alnazarova’nın ev sahipliğindeki toplantıya Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu, Azerbaycan Sağlık Bakanı Teymur Musayev, Kırgızistan Sağlık Bakanı Erkin Çeçeybayev, Özbekistan Sağlık Bakanı Asilbek Hudayarov’un yanı sıra Türkmenistan Sağlık ve Medikal Sanayi Bakanlığı Bulaşıcı Hastalık Merkezleri Genel Müdürü Annamırat Recepov, Macaristan İçişleri Devlet Sekreteri Yardımcısı Judit Bidlo ile TDT Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev, Türk Yatırım Fonu Başkanı Bagdat Amreyev, Dünya Sağlık Örgütü Bölge Direktörü Hans Kluge katıldı.
Toplantı, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’in toplantıya özel gönderdiği tebrik mesajının okunmasıyla başladı.
Kazak Bakan Alnazarova, yaptığı açılış konuşmasında TDT üyesi ülkelerin sağlık bakanlarını ülkesinde ağırlamaktan duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
Cumhurbaşkanı Tokayev’in Astana’da gerçekleştirilen TDT Devlet Başkanları 10. Zirvesi’nde sağlık sektöründe işbirliğini geliştirmenin önemini vurguladığını hatırlatan Alnazarova, sağlık sektöründe erişebilirlik, eşitlik ve sağlık sistemlerinin sürdürülebilirliğini sağlama konularında ortak bir adım atılması amacıyla 2025 yılını TDT ülkelerinde “birinci basamak sağlık hizmeti yılı” olarak ilan etmeyi önerdiklerini kaydetti.
Alnazarova, Kazakistan’ın sağlık sisteminin dijitalleştirilmesine öncelik verdiğini belirterek “Ülkemizde sağlık alanında 52 hizmet sunuluyor. Bunların yüzde 90’ından fazlası tamamen dijitalleştirilmiştir.” dedi.
Bu alandaki başarılarını TDT ülkeleriyle paylaşmaya hazır olduklarını aktaran Alnazarova, ayrıca TDT ülkeleri arasında organ nakli için ortak altyapı oluşturmaya yönelik girişimi desteklediklerini söyledi.
Alnazarova, “Kazakistan olarak Türk Devletleri Teşkilatı çerçevesinde sağlık alanında aktif bir işbirliğine hazırız.” diye konuştu.
“Türk Devletleri Teşkilatı çatısı altında, sağlık alanında ortak projeler geliştirmeyi Türkiye olarak çok önemsiyoruz”
Toplantıda konuşan Sağlık Bakanı Memişoğlu, TDT 5. Sağlık Bakanları Toplantısı’nda Türk devletlerinden mevkidaşlarıyla bir araya gelmekten büyük memnuniyet duyduğunu ve bu anlamlı buluşmaya ev sahipliği yapan Kazakistan hükümetine şükranlarını sunduğunu belirtti.
Memişoğlu, Türk dünyasının ortak tarih, kültür ve güçlü bağlarla birbirine kenetlenmiş büyük bir aile olduğunu vurgulayarak “Ülke olarak çeşitli platformlarda en yüksek düzeyde dillendirdiğimiz üzere Türk Devletleri Teşkilatı yalnızca bölgesel değil, küresel düzeyde etkin bir işbirliği platformudur. Teşkilatımız, siyasi ve ekonomik ilişkiler kadar sağlık ve insani alanlarda da ortak çözümler üretme kapasitesine sahiptir.” dedi.
Bugün birinci basamak sağlık hizmetleri düzeyinde insan kaynakları kapasitesini geliştirme ve küresel sağlık diplomasisini güçlendirme vizyonuyla bir araya geldiklerine dikkati çeken Memişoğlu, “Hepimizin malumu olduğu üzere, sağlık sistemlerinin sürdürülebilirliği, birinci basamak sağlık hizmetlerinin etkinliğine ve nitelikli sağlık personeline dayanır. Sağlık çalışanlarının eğitimi ve ülkelerimiz arasında tecrübe paylaşımı bölgesel sağlık dayanıklılığımızı güçlendirecektir.” ifadelerini kullandı.
Memişoğlu, Türkiye’nin yıllardır sürdürdüğü sağlık reformlarıyla birinci basamak sağlık hizmetlerinde önemli başarılar elde ettiğinin altını çizerek, şunları kaydetti:
“Aile hekimliği sistemimizin güçlendirilmesi, toplum temelli sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması, dijital sağlık çözümlerinin entegrasyonu ve yenilediğimiz modern hastane altyapımız sayesinde, vatandaşlarımıza daha erişilebilir ve etkin bir sağlık hizmeti sunmaktayız. Bu birikimimizi, TDT çatısı altındaki kardeş ülkelerimizle paylaşma gayreti içerisindeyiz.”
Memişoğlu, küresel sağlık diplomasisinin yalnızca ülkeler arası işbirliğini değil, aynı zamanda kriz anlarında ortak hareket edebilme kapasitesini de gerektirdiğini belirterek “KOVID-19 pandemisi ve son dönemde yaşadığımız doğal afetler, sağlık alanında dayanışmanın ne kadar hayati olduğunu bir kez daha göstermiştir.” diye konuştu.
Türkiye’nin insani ve teknik kapasitesiyle her zaman dost ve kardeş ülkelerin yanında olduğunu ve olmaya devam edeceğini aktaran Memişoğlu, “Türk Devletleri Teşkilatı çatısı altında, sağlık alanında ortak projeler geliştirmeye yönelik girişimlerin artırılmasını Türkiye olarak çok önemsiyor ve destekliyoruz.” ifadesini kullandı.
Özellikle sağlık personeli değişim programları, ortak eğitim inisiyatifleri ve kriz durumlarında koordineli müdahale mekanizmaları gibi konuların işbirliğini daha da ileriye taşıdığını belirten Memişoğlu, şöyle devam etti:
“Sağlık alanında yeni tematik alanları içeren ve üye ülkelerimize muhtelif sorumluluklar yükleyen sağlık eylem planımızın tüm üye ülkelerin daha yoğun gayretleri ve adanmasıyla etkisinin artacağına ve hedeflerimize ulaşacağımıza inanıyorum. Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın Türk Devletleri Teşkilatı üye ülkeleri için yapmış olduğu ‘birliğimiz gücümüzdür’ vurgusu ülkelerimiz arasındaki işbirliğinin, ülkelerimizin geleceğe daha güvenle bakabilmesi için bir çağrı niteliği taşımaktadır. Bu nedenle, TDT olarak ortak hareket etmeli, sağlıkta eşitliği sağlamak adına somut adımlar atmalıyız.”
Bakan Memişoğlu, bu bağlamda, sağlık alanında ortak üretim kapasitesini artırmak, tıbbi malzeme ve ilaç üretiminde işbirliğini güçlendirmek için birlikte çalışma çağrısı yaparak “Biz Türkiye olarak yakın dönemde “Üreten Sağlık Sistemi” vizyonu ile yeni bir süreç başlattık. Fikirden üretime, üretimden dağıtım ve paylaşıma giden bir temel üzerinde şekillenen bu sürecin önemli bir parçasının da Türk Dünyasının olması bizim en temel hedeflerimiz arasındadır.” ifadelerini kullandı.
Memişoğlu, hep beraber gönül ve ülkü birliği içerisinde çalışarak teşkilatı çok daha ileriye taşımayı hedeflediklerini kaydederek, “Bu vesile ile Kıbrıslı Türk kardeşlerimizin başta sağlık olmak üzere her alanda maruz kaldıkları izolasyona karşı Türk dünyası ailesi olarak göstereceğimiz dayanışmanın önemli olduğunu burada bir kez daha vurgulamak istiyorum. Türkiye olarak Kıbrıs Türkü kardeşlerimizin haklı davasını paylaşıyor, bir aile olarak gördüğümüz Türk Devletleri Teşkilatının ve siz kardeşlerimizin desteğini önemsiyoruz.” diye konuştu.
Azerbaycan Sağlık Bakanı Musayev, konuşmasına, geçen yıl Aktau kentinde Azerbaycan Havayolları’na ait uçağın düşmesi sonrası gösterdikleri profesyonellik ve yardımları için Kazak mevkidaşına ve sağlık çalışanlarına bir kez daha teşekkür ederek başladı.
TDT’nin üye ve gözlemci ülkeler arasında işbirliğinin geliştirilmesi için hızlı bir platform haline geldiğinin altını çizen Musayev, devlet başkanlarının himayesinde siyasi, ekonomi ve kültürel alanlarda ilişkilerin sadece teşkilat çerçevesinde değil aynı zamanda ikili ilişkilerde de öne çıktığına dikkati çekti.
Musayev, TDT Sağlık Toplantılarının ülkelerin sağlık çalışanları arasında temasları geliştirdiğini ve sayesinde tecrübe paylaşımına da önemli fırsatlar sunulduğunu belirtti.
Kırgızistan Sağlık Bakanı Çeçeybayev de TDT üyesi ülkelerin sağlık sektöründeki işbirliğinde bazı çözülmesi gereken engellerin olduğuna işaret ederek, “Karşılıklı etkileşim ile halklarımıza çok daha iyi sağlık hizmeti sunabileceğimize inanıyoruz.” dedi.
Özbek Bakan Hudayarov, TDT çerçevesinde sağlık sektöründe yapay zekanın kullanılması, sağlık personelinin mesleki becerilerinin geliştirilmesi, ortak eğitim programlarının düzenlenmesi gibi girişimleri desteklediklerini aktardı.
TDT Genel Sekreteri Ömüraliyev, bugünkü buluşmanın üye ülkeler arasındaki sıkı bir işbirliğinin kanıtı olduğunu vurguladı.
Ömüraliyev, halihazırda geleneksel tıptan sağlık sektöründeki dijitalleşmeye kadar üye ülkeler arasında 12 alt grubun çalışmalarının devam ettiğini söyledi.
Toplantı sonunda, üye ülkelerin sağlık bakanlıkları arasında "2025-2026 Eylem Planı"nı onaylayan bakanlar ayrıca TDT Sağlık Bakanları Ortak Deklarasyonu da imzalandı.
Bunun yanı sıra TDT üyesi ülkelerin sağlık bakanlıklarının yetkili kurumları arasında acil sağlık hizmetleri, bı̇yogüvenlı̇k, tıp eğı̇tı̇mı̇ ve bı̇lı̇mi, ilaç ve tıbbi cihaz alanında işbirliğine ilişkin mutabakat zaptlarına imza atıldı.