?>

Türk savunma sanayisinin öncülerinden Nuri Killigil'in vefatının 76. yılı -'Bakü Fatihi' Nuri Paşa-

Azerbaycan'ın başkenti Bakü'yü Ermeni çeteleri ve Bolşevik birliklerinden kurtaran Kafkas İslam Ordusu Komutanı Nuri Paşa'nın vefatının üzerinden 76 yıl geçti

Analiz/Röportaj/Dizi/Rapor - 5 ay önce

Bakü
Henüz 28 yaşındayken dönemin harbiye nazırı olan ağabeyi Enver Paşa'nın talimatıyla 12 bin kişilik Kafkas İslam Ordusu'nun başına geçerek Bakü'yü kurtaran, Cumhuriyet döneminde ise kurduğu fabrikalarla Türk savunma sanayisinin öncüleri arasında yer alan Nuri Paşa'nın (Killigil) anısı hem Azerbaycan'da hem de Türkiye'de yaşatılıyor.
Sütlüce'deki silah fabrikasında 2 Mart 1949'da meydana gelen büyük patlamada hayatını kaybeden Nuri Paşa'nın kazaya mı kurban gittiği yoksa suikaste mi uğradığı, bugüne kadar aydınlatılamadı.
Nuri Paşa, 1890'da Manastır'da doğdu, ilkokul ve lise eğitimini burada tamamladıktan sonra 1909'da Manastır Harbiyesi'nden üsteğmen rütbesiyle mezun oldu, Balkanlar'da çeşitli bölgelerde görev yaptı ve 1911'de Trablusgarp Savaşı'na katıldı.
Osmanlı Devleti'nin 1. Dünya Savaşı'na girmesinin ardından "padişah yaverliği" rütbesi verilen Nuri Paşa, 1917'ye kadar Trablusgarp ve Bingazi'de görev yaparken İngiliz, İtalyan ve Fransız kuvvetlerine karşı birçok savaşa girdi.
Harbiye Nazırı Enver Paşa, Azerbaycan ve Dağıstan'ın Osmanlı'dan yardım talep etmesi üzerine kurdurduğu Kafkas İslam Ordusu'nun kumandanlığına, kardeşi Nuri Paşa'yı getirdi.

Kafkas İslam Ordusu, 15 Eylül 1918'de Bakü'yü kurtardı...

12 bin askerden oluşan Kafkas İslam Ordusu, Azerbaycan harekatı kapsamında güzergahındaki Göyçay, Salyan, Ağsu ve Kürdemir'i de Bolşevik birlikleri ve Ermeni çetelerinden temizledi, 15 Eylül 1918'de ise Bakü'yü kurtardı. Kafkas İslam Ordusu, Bakü'nün kurtuluşu için 1130 şehit verdi.
"Bakü Fatihi" diye anılan Nuri Paşa, Azerbaycan'da gittiği her yerde saygı ve hürmetle karşılandı. Azerbaycanlılar, kurtarıcıları olan ordunun kumandanını evlerinde misafir etmek için birbiriyle yarıştı.
Bakü'de büyük coşkuyla karşılanan Nuri Paşa, Tezepir Camisi'nde minbere çıkarak halka hitap etti. Söz konusu minber, bugün hala "Nuri Paşa minberi" diye anılıyor ve camide korunuyor. Paşa'nın Gence'de konakladığı ev de müze olarak ziyarete açık.
Mondros Mütarekesi imzalandıktan sonra Kafkas İslam Ordusu, Bakü'yü terk etmek zorunda kalırken, Nuri Paşa, İngilizler tarafından Batum'da tutuklandı.
Nuri Paşa, 8 Ağustos 1919'da yargılanmak üzere götürülürken Kafkasyalıların yardımıyla hapisten kaçmayı başardı.

Türk savunma sanayisinin öncülerinden biri oldu...

1921'de Berlin'e giden Nuri Paşa, burada çiniciliği öğrenerek 1924'te İstanbul'a döndü ve Kütahya Çinicilik Anonim Şirketi'ni kurdu. Askerlik hayatı kahramanlıklarla geçen Nuri Paşa, bir süre sonra fabrikasını devrederek savaş sanayisine yöneldi.
Nuri Paşa, Sütlüce'de bulunan bir fabrikayı satın alarak ordu için silah ve cephane üretti, çeşitli silah tasarımları yaptı ve bunların patentini aldı. "Nuri tabancası" adını verdiği Türkiye'nin ilk 9 milimetre çapındaki silahının seri imalatını gerçekleştirdi.

Kurduğu fabrikada top, havan, uçaksavar mermi ve tapalarının yanı sıra uçak bombaları imal eden Nuri Paşa, özel sektör olarak yerli harp sanayisinin gelişmesine ve Türk ordusunun ateş gücünün artırılmasına katkı sağlayan ilk girişimcilerden biri oldu.

Filistin halkını destekledi...

Nuri Paşa, Arap-İsrail Savaşı'nda Arap ordularını ve Filistin halkını destekledi. İsrail'in kuruluşundan sonra da Arap direnişçiler için silah ve cephane üreten Nuri Paşa, Sütlüce'deki fabrikasında 2 Mart 1949'da meydana gelen büyük patlama sonucu hayata veda etti.
Patlama, kimileri tarafından "kaza" kimileri tarafından ise İsrail istihbaratı tarafından organize edilen suikast olarak değerlendirildi.

Kaynak: AA

.

dikGAZETE.com

Haftanın Öne Çıkanları

Gazze'de yerinden edilen Filistinliler, Ramazan'ı çadırlarda yağmur ve su baskınlarıyla karşıladı

2025-03-01 17:28 - İslam-Hayat - Safer 1447

Crocus Group, Rus Gayrimenkulünün Kralları listesinde 7. sırada

2025-03-02 00:26 - Özel Haber

15 Temmuz gazisi Mustafa Zorova vefat etti

2025-02-24 08:53 - Gündem

Almanya'da 19 Türk kökenli aday milletvekili seçildi

2025-02-24 09:47 - Dünya

Dünya Nadir Hastalıklar Günü: Albino olmak

2025-02-28 13:37 - Çevre-Hayat

Bakan Kacır: Havacılık ve uzay sektöründe 4,5 milyar dolarlık yatırımın önünü açtık

2025-02-25 14:57 - Teknoloji

Balıkesirli diorama sanatçısı Yasemin Kara, kişiye özel ev ve odaların modellerini yapıyor

2025-03-01 12:28 - Kültür Sanat

Rus heyeti, ABD'nin İstanbul Başkonsolosluğu rezidansına ulaştı

2025-02-27 10:12 - Gündem

Belçika'da "Daha Adil Bir Dünya Mümkün" paneli düzenlendi

2025-02-27 00:23 - Dünya

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz: Her tür bağımlılıkla mücadele ediyoruz

2025-02-26 22:32 - Siyaset

İlgili Haberler

Roketsan Genel Müdürü İkinci: TAYFUN geniş bir aile ve daha da genişleyecek

14:27 - Analiz/Röportaj/Dizi/Rapor

Afrikalı kadınlar ırkçılık ve ayrımcılıkla karşı karşıya

12:12 - Analiz/Röportaj/Dizi/Rapor

10 soruda 'Gayrimenkul Sertifikası' ile borsadan ev alma süreci

17:57 - Analiz/Röportaj/Dizi/Rapor

Gazze 'açlıktan' ölüyor

12:43 - Analiz/Röportaj/Dizi/Rapor

Berlin'de polis tarafından eylemlerde gözaltına alınan Filistin destekçileri: Gözümüzü korkutamayacaklar!

11:22 - Analiz/Röportaj/Dizi/Rapor

Günün Manşetleri

Bakan Yumaklı: 28'i ormanlık alanda, 48'i kırsal alanda olmak üzere 76 yangınla mücadele e

20:58 - Gündem

Yüksek sıcaklıklar Yunanistan'da yangınlara neden oldu

20:18 - Dünya

Trump, Kamboçya ve Tayland liderleriyle görüşerek çatışmaların durdurulmasını istiyor

19:57 - Dünya

İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırıları Stockholm'de protesto edildi

19:43 - Dünya

İngiltere ve Avustralya, nükleer denizaltı ittifakını güçlendirecek 50 yıllık anlaşma imzaladı

19:23 - Dünya