?>

Türk savunma sanayisinin öncülerinden Nuri Killigil'in vefatının 76. yılı -'Bakü Fatihi' Nuri Paşa-

Azerbaycan'ın başkenti Bakü'yü Ermeni çeteleri ve Bolşevik birliklerinden kurtaran Kafkas İslam Ordusu Komutanı Nuri Paşa'nın vefatının üzerinden 76 yıl geçti

Analiz/Röportaj/Dizi/Rapor - 5 ay önce

Bakü
Henüz 28 yaşındayken dönemin harbiye nazırı olan ağabeyi Enver Paşa'nın talimatıyla 12 bin kişilik Kafkas İslam Ordusu'nun başına geçerek Bakü'yü kurtaran, Cumhuriyet döneminde ise kurduğu fabrikalarla Türk savunma sanayisinin öncüleri arasında yer alan Nuri Paşa'nın (Killigil) anısı hem Azerbaycan'da hem de Türkiye'de yaşatılıyor.
Sütlüce'deki silah fabrikasında 2 Mart 1949'da meydana gelen büyük patlamada hayatını kaybeden Nuri Paşa'nın kazaya mı kurban gittiği yoksa suikaste mi uğradığı, bugüne kadar aydınlatılamadı.
Nuri Paşa, 1890'da Manastır'da doğdu, ilkokul ve lise eğitimini burada tamamladıktan sonra 1909'da Manastır Harbiyesi'nden üsteğmen rütbesiyle mezun oldu, Balkanlar'da çeşitli bölgelerde görev yaptı ve 1911'de Trablusgarp Savaşı'na katıldı.
Osmanlı Devleti'nin 1. Dünya Savaşı'na girmesinin ardından "padişah yaverliği" rütbesi verilen Nuri Paşa, 1917'ye kadar Trablusgarp ve Bingazi'de görev yaparken İngiliz, İtalyan ve Fransız kuvvetlerine karşı birçok savaşa girdi.
Harbiye Nazırı Enver Paşa, Azerbaycan ve Dağıstan'ın Osmanlı'dan yardım talep etmesi üzerine kurdurduğu Kafkas İslam Ordusu'nun kumandanlığına, kardeşi Nuri Paşa'yı getirdi.

Kafkas İslam Ordusu, 15 Eylül 1918'de Bakü'yü kurtardı...

12 bin askerden oluşan Kafkas İslam Ordusu, Azerbaycan harekatı kapsamında güzergahındaki Göyçay, Salyan, Ağsu ve Kürdemir'i de Bolşevik birlikleri ve Ermeni çetelerinden temizledi, 15 Eylül 1918'de ise Bakü'yü kurtardı. Kafkas İslam Ordusu, Bakü'nün kurtuluşu için 1130 şehit verdi.
"Bakü Fatihi" diye anılan Nuri Paşa, Azerbaycan'da gittiği her yerde saygı ve hürmetle karşılandı. Azerbaycanlılar, kurtarıcıları olan ordunun kumandanını evlerinde misafir etmek için birbiriyle yarıştı.
Bakü'de büyük coşkuyla karşılanan Nuri Paşa, Tezepir Camisi'nde minbere çıkarak halka hitap etti. Söz konusu minber, bugün hala "Nuri Paşa minberi" diye anılıyor ve camide korunuyor. Paşa'nın Gence'de konakladığı ev de müze olarak ziyarete açık.
Mondros Mütarekesi imzalandıktan sonra Kafkas İslam Ordusu, Bakü'yü terk etmek zorunda kalırken, Nuri Paşa, İngilizler tarafından Batum'da tutuklandı.
Nuri Paşa, 8 Ağustos 1919'da yargılanmak üzere götürülürken Kafkasyalıların yardımıyla hapisten kaçmayı başardı.

Türk savunma sanayisinin öncülerinden biri oldu...

1921'de Berlin'e giden Nuri Paşa, burada çiniciliği öğrenerek 1924'te İstanbul'a döndü ve Kütahya Çinicilik Anonim Şirketi'ni kurdu. Askerlik hayatı kahramanlıklarla geçen Nuri Paşa, bir süre sonra fabrikasını devrederek savaş sanayisine yöneldi.
Nuri Paşa, Sütlüce'de bulunan bir fabrikayı satın alarak ordu için silah ve cephane üretti, çeşitli silah tasarımları yaptı ve bunların patentini aldı. "Nuri tabancası" adını verdiği Türkiye'nin ilk 9 milimetre çapındaki silahının seri imalatını gerçekleştirdi.

Kurduğu fabrikada top, havan, uçaksavar mermi ve tapalarının yanı sıra uçak bombaları imal eden Nuri Paşa, özel sektör olarak yerli harp sanayisinin gelişmesine ve Türk ordusunun ateş gücünün artırılmasına katkı sağlayan ilk girişimcilerden biri oldu.

Filistin halkını destekledi...

Nuri Paşa, Arap-İsrail Savaşı'nda Arap ordularını ve Filistin halkını destekledi. İsrail'in kuruluşundan sonra da Arap direnişçiler için silah ve cephane üreten Nuri Paşa, Sütlüce'deki fabrikasında 2 Mart 1949'da meydana gelen büyük patlama sonucu hayata veda etti.
Patlama, kimileri tarafından "kaza" kimileri tarafından ise İsrail istihbaratı tarafından organize edilen suikast olarak değerlendirildi.

Kaynak: AA

.

dikGAZETE.com

Haftanın Öne Çıkanları

Gazze'de yerinden edilen Filistinliler, Ramazan'ı çadırlarda yağmur ve su baskınlarıyla karşıladı

2025-03-01 17:28 - İslam-Hayat - Safer 1447

15 Temmuz gazisi Mustafa Zorova vefat etti

2025-02-24 08:53 - Gündem

Crocus Group, Rus Gayrimenkulünün Kralları listesinde 7. sırada

2025-03-02 00:26 - Özel Haber

Doğal gaz ithalatı geçen yıl aralıkta yüzde 21,5 arttı

2025-03-01 10:53 - Ekonomi

Rus heyeti, ABD'nin İstanbul Başkonsolosluğu rezidansına ulaştı

2025-02-27 10:12 - Gündem

Fenerbahçe teknik direktörü Mourinho: Bence derbi galibiyeti almadan şampiyon olmak mümkün

2025-02-24 23:43 - Spor

Dünya Nadir Hastalıklar Günü: Albino olmak

2025-02-28 13:37 - Çevre-Hayat

İsrail'in serbest bıraktığı Filistinli esirler, Ramallah'ta coşkuyla karşılandı

2025-02-27 08:12 - Dünya

Belçika'da "Daha Adil Bir Dünya Mümkün" paneli düzenlendi

2025-02-27 00:23 - Dünya

Antalya'da üreticiler zirai don nöbeti tutuyor

2025-02-23 23:12 - Gündem

İlgili Haberler

Roketsan Genel Müdürü İkinci: TAYFUN geniş bir aile ve daha da genişleyecek

14:27 - Analiz/Röportaj/Dizi/Rapor

"Gökyüzünün Ferrari'si" IDEF 2025'te sergilendi

11:52 - Analiz/Röportaj/Dizi/Rapor

Afrikalı kadınlar ırkçılık ve ayrımcılıkla karşı karşıya

12:12 - Analiz/Röportaj/Dizi/Rapor

10 soruda 'Gayrimenkul Sertifikası' ile borsadan ev alma süreci

17:57 - Analiz/Röportaj/Dizi/Rapor

Gazze 'açlıktan' ölüyor

12:43 - Analiz/Röportaj/Dizi/Rapor

Günün Manşetleri

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Göktaş, IDEF 2025'i ziyaret etti

18:33 - Gündem

Baykar Yönetim Kurulu Başkanı Bayraktar, TercihFest 2025'te üniversite adaylarıyla buluştu

17:58 - Gündem

Beşiktaş'ın Shakhtar Donetsk maçı bilet fiyatları belli oldu

17:12 - Spor

Cumhurbaşkanı Erdoğan şehit ailelerine başsağlığı diledi

16:53 - Gündem

Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün, Vakıf Mağaza'yı ziyaret etti

16:38 - Gündem