UAEA Yönetim Kurulunda İran'ın eleştirildiği karar tasarısı kabul edildi

ABD, Fransa, İngiltere ve Almanya tarafından sunulan karar tasarısı, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Yönetim Kurulunda oylandı.

Tasarı, Yönetim Kuruluna üye ülkelerin 19'unun "evet" oyuyla kabul edilirken, Rusya, Burkina Faso ve Çin "hayır" oyu verdi. Oylamada, 11 çekimser oy kullanıldı.

İran'ın nükleer faaliyetlerine yönelik ağır eleştiri ve tepkilerin yer aldığı kararda, Ajans tarafından birçok kez yapılan işbirliği çağrısına karşı Tahran yönetiminin gerekli yaklaşımı sergilemediği ifade edildi.

Kararda, 2019'dan bu yana İran'ın Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme (NPT) Anlaşması kapsamında kabul ettiği yükümlülükler arasında yer alan "nükleer materyalin, silah veya diğer patlayıcı cihazlara yönlendirilmemesi"nin doğrulanması konusunda Ajansın zorluk yaşadığı, Yönetim Kurulunun çağrılarına rağmen İran'ın Güvence Denetimi Anlaşması kapsamında UAEA ile tam bir işbirliği yapmamasının üzüntü verici olduğu kaydedildi.

Yönetim Kurulunda son paylaşılan rapor doğrultusunda, 2019'dan bu yana İran'ın bu konudaki yaklaşımının açıkça belirtildiği aktarılan kararda, "Birden fazla bildirilmemiş yerde beyan edilmemiş nükleer malzeme ve faaliyetler konusunda Ajansa tam ve zamanında işbirliği sağlama yükümlülüklerini yerine getirmemesi, Ajansın 12.C maddesi kapsamındaki Güvenlik Anlaşması yükümlülüklerine uymadığı anlamına gelmektedir." ifadesi kullanıldı.

Kararda, Kapsamlı Güvence Denetimi Anlaşması'nın 19. maddesi uyarınca, Ajansın, anlaşma kapsamında koruma altına alınması gereken nükleer malzemenin, nükleer silahlara veya diğer nükleer patlayıcı cihazlara yönlendirilmediğini doğrulayamadığı belirtildi.

UAEA Başkanı Rafael Mariano Grossi'nin, İran'ın nükleer programının tamamen barışçıl olduğuna dair güvence verememesinin yol açtığı kaygıya işaret edilen kararda, konunun uluslararası barış ve güvenliğin sağlanmasından başlıca sorumlu organ olan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) yetki alanına girdiğine değinilerek, bu husustaki derin endişe vurgulandı.

Kararda, nükleer malzemenin silah ve benzeri patlayıcı unsurlara yönlendirilmediğinin doğrulanmasını sağlamak için İran'ın yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi ve bekleyen tüm güvenlik sorunlarını netleştirmek amacıyla acilen şu adımları atması gerektiği kaydedildi:

"İran'da iki beyan edilmemiş yerde tespit edilen insan kaynaklı uranyum parçacıklarının varlığına ilişkin teknik olarak inandırıcı açıklamalar sunması, söz konusu nükleer malzemenin veya nükleer bulaşmış ekipmanların mevcut konumlarını Ajansa bildirmesi, UAEA'nın bu amaçla talep ettiği tüm bilgi, belge ve cevapları sağlaması, kurumun gerekli gördüğü yer ve malzemelere erişim sağlaması, ayrıca Ajansın uygun göreceği örneklerin alınmasına izin vermesi."

Öte yandan, İran devlet televizyonuna göre, İran Dışişleri Bakanlığı ve Atom Enerjisi Kurumu, yaptıkları ortak açıklamayla, UAEA Yönetim Kurulunda İran aleyhinde alınan kararı kınadı.

ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya öncülüğünde alınan kararın, teknik ve hukuki dayanaktan yoksun olduğu ve UAEA Yönetim Kurulu'nun "siyasi amaçlara dayalı bir araç olarak" kullanıldığı ifade edildi.

Karara tepki olarak, İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed İslami'nin talimatıyla güvenli bir yerde yeni bir zenginleştirme merkezinin açılacağı belirtildi.

Bununla birlikte Fordo'daki uranyum zenginleştirme tesisinde eski nesil santrifüjlerin uranyumu daha hızlı zenginleştirecek altıncı nesil santrifüjlerle değiştirileceği bilgisi verildi.

Karara karşılık atılacak diğer adımların daha sonra duyurulacağı aktarıldı.

Kaynak: AA