Uzmanlar, Trump ile Netanyahu arasındaki dinamiklerin değişebileceğini düşünüyor

AA'ya konuşan Uluslararası Kriz Grubu'ndan kıdemli analist Mairav Zonszein, Netanyahu'nun siyasi konumunun Trump'la son görüşmesinden bu yana önemli ölçüde zayıfladığına dikkati çekti.

Netanyahu'nun ABD'ye, İsrail'deki popülaritesini büyük ölçüde kaybettikten sonra "daha zayıf bir lider" olarak geldiğini belirten Zonszein, "Hamas'ı yok etme sözü veren Netanyahu'nun Trump tarafından hedeflerine ulaşamadan bir ateşkes anlaşmasına zorlandığını görüyoruz." dedi.

Zonszein, bugün Netanyahu ve Trump arasında yapılacak görüşmenin kritik bir zamanda yapıldığını vurgulayarak, "Netanyahu'nun yerine getiremeyeceği vaatlerde bulunarak kırılgan koalisyonunu bir arada tutmaya çalışması Trump ile görüşmelerinde gerginlik yaratabilir." ifadesini kullandı.

Trump'ın "Gazze konusunu bitirip diğer konulara yönelmek istediğini" belirten Zonszein, bu düzeyde gerginliklerin mümkün olduğunu ve ikilinin Gazze, İran ve diğer konularda nasıl ilerleyecekleri konusunda farklı fikirlere sahip olduklarını söyledi.

Zonszein ayrıca, Netanyahu'nun "Trump'ın önceliklerine mümkün olduğunca uyum sağlamaya çalışacağını" düşündüğünü ekledi.

Siyaset bilimci ve eski İsrail askeri Ahron Bregman, görüşmenin dışarıdan "dostane ancak perde arkasında gergin" geçeceğini beklediğini aktardı.

Washington'daki görüşmede "bol bol gülümseme ve el sıkışma" görüleceğini ancak perde arkasının "acımasız" olacağını dile getiren Bregman, "Netanyahu Biden'a asla güvenmedi ama Trump'a karşı temkinli çünkü başkan öngörülemez biri. Aynı fikirde değiller. Netanyahu Gazze'deki saldırıların devam etmesini isterken Trump Suudi Arabistan'la bir anlaşma istiyor. Suudilerle anlaşmak için Trump'ın Gazze'deki saldırıları bitirmesi gerekiyor." şeklinde konuştu.

Uzmanlar, Trump'ın Netanyahu'ya ateşkes sürecini ilerletmesi için ağır baskı uygulayacağını, bunun da daha fazla İsrailli esirin serbest bırakılmasına, İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesine ve saldırıların sona ermesine yol açacağını düşünüyor.

Trump'ın Gazze'deki saldırıları geride bırakıp "İsrail-Suudi Arabistan normalleşmesi" de dahil olmak üzere diğer bölgesel ve iç meselelere odaklanmaya istekli olduğunu yineleyen kıdemli analist Zonszein, "Trump ateşkes anlaşmasının arkasına çok fazla siyasi sermaye koydu, bu yüzden açıkça bunun gerçekleşmesini istiyor." dedi.

Zonszein, Trump'ın Filistinlilerin Gazze'nin dışına gönderilmesi gibi tartışmalı fikirler de önerdiğine ve bunun İsrail'deki aşırı sağın hedefleriyle örtüştüğüne dikkati çekerek, "Yani Trump'ın istediği saldırıları sona erdirmek ve Hamas'ı iktidardan uzaklaştırmak." ifadelerini kullandı.

"Eğer Hamas'ı Gazze'de iktidardan uzaklaştırmanın bir yolu varsa ki bence bu pek gerçekçi değil, Netanyahu bu durumu kabul edebilir." ifadelerini kullanan Zonszein, Netanyahu'nun Trump'ın baskısına rağmen aktif olarak ateşkese karşı çıktığını çünkü siyasetteki yerini kaybetmemesinin Gazze'deki saldırıların devam etmesine bağlı olduğunu söyledi.

Zonszein, "Asıl soru, Trump'ın onu ne kadar zorlayacağı ve koalisyon üyelerine, özellikle de maliye bakanına (İsrail'in aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich) ne getirebileceği." diye ekledi.

Trump ve Netanyahu'nun "kapalı kapılar arkasında" konuşacağı bir diğer önemli konunun Batı Şeria'da Filistinlilerin topraklarını gasbeden İsrailli yerleşimciler olması öngörülüyor.

Konunun toplantı esnasında ele alınacağını düşünen Zonszein, "Batı Şeria'daki İsrailli yerleşimciler" meselesinin ikili arasındaki istişare konularının merkezinde olmayacağını da belirtti.

Zonszein, "İsrail, Gazze'deki ateşkes yürürlüğe girdiğinden beri Batı Şeria'daki şiddetini oldukça arttırdı. İsrail hükümetinin, Batı Şeria'yı ilhak etmek gibi açık bir gündemi var." dedi.

Trump yönetimindeki ABD'nin Tel Aviv Büyükelçisi adayı Mike Huckabee ile Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi adayı Elise Stefanik gibi bazı kilit isimlerin Batı Şeria'da Filistin topraklarının gasbedilmesini desteklediğine işaret eden Zonszein, "Asıl soru bu tür bir desteğin, Trump'ın Suudi normalleşmesiyle ilgili daha büyük planında ne kadar rol oynayacağı. Çünkü Trump'ın İsrail'e Batı Şeria'yı verirken Suudi Arabistan'la normalleşmeye devam etmesi mümkün değil." ifadelerini kullandı.

Oval Ofis'te gazetecilerin sorularını yanıtlayan Trump, İsrail'in Batı Şeria'da daha fazla toprak ilhak etme ihtimaline ilişkin "açık kapı" bırakarak, " Bu konu hakkında konuşmayacağım. (İsrail) Toprak bakımından küçük bir ülke." sözlerini kullanmıştı.

Siyaset bilimci ve eski İsrail askeri Bregman, Netanyahu'nun öncelikli kaygısının siyasetteki yerini korumak olduğunu savundu.

Netanyahu'nun koalisyonunu korumak için Gazze'deki çatışmaların devam etmesine ihtiyacı olduğunu, aşırı sağcı koalisyon ortaklarının da bu konuda ısrar ettiğini kaydeden Bregman, "Netanyahu'nun aklında olan şey siyasi olarak hayatta kalmak. Onun önceliği bu." dedi.

Başbakan Netanyahu, 1 Kasım 2022'deki seçimlerin ardından kurduğu, aşırı sağcı ve Ultra Ortodoksların parçası olduğu koalisyon hükümetini ayakta tutmakta güçlük çekiyor.

Aşırı sağcılar 19 Ocak'ta yürürlüğe giren Gazze'de ateşkes ve esir takası anlaşmasına karşı çıkarak, hükümeti devirmekle tehdit etmişti. Aşırı sağcı eski Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, liderliğini yaptığı Yahudi Gücü Partisi'ni ateşkes ve esir takası anlaşmasının yürürlüğe girmesinin ardından hükümetten çekmişti.

Trump ile Netanyahu görüşmesinde ayrıca, ikilinin Gazze'nin gelecekteki yönetimini ele alması bekleniyor.

Bregman, iki liderin de Hamas'ın iktidardan uzaklaştırılması gerektiğini vurgulayacağını, ancak stratejilerinde farklılıklar olduğunu kaydetti.

Ahron Bregman, “Trump, Hamas'ın doğrudan savaş yoluyla değil, Gazzelileri Gazze Şeridi'nden başka yerlere nakletme fikrini destekleyerek devrilmesini isteyecektir ki bu asla işe yaramayacak. Trump ayrıca Filistin yönetiminden unsurların Gazze Şeridi'ne getirilmesini önerecek ki Netanyahu bunu kabul etmese de zaten uyguluyor. Ebu Mazen'in (Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas) adamlarının Refah Sınır Kapısını işletmesini kabul etti." diye konuştu.

Zonszein ise Netanyahu'nun Gazze'nin geleceğine dair net bir planı olmadığını belirterek, "İsrail tarafında gerçek bir plan yok."dedi.

Hamas'ın Gazze'de varlığını sürdürdüğünü ve yönetim için net bir alternatif bırakmadığını vurgulayan Zonszein, Trump'ın birçok fikir ortaya attığını, ancak asıl planın hala belirsizliğini koruduğunu aktardı.

Zonszein, İsrail'in ise oluşturduğu tampon bölge üzerinde kontrolü hala elinde tutmak ve Gazze'deki fiili güvenlik gücü olarak kalmak istediğini kaydetti.

Kaynak: AA