Afganistan'ın başkenti Kabil'de 26 Ağustos'ta meydana gelen terör saldırısının ardından ABD'nin isteği üzerine bir gün ertelemeyle 27 Ağustos'ta gerçekleşen görüşmede, Bennett ile Biden'ın "bazı konularda" başarılı gelişmeler kaydedilmesi konusunda istekli oldukları belirtiliyor.
Ancak görüşmede karşılıklı sarf edilen samimi ifadeler bir yana ABD Başkanı'nın Demir Kubbe füzesavar sistemini yeniden şarj etmek için askeri yardım sözü dışında herhangi bir pratik sonuca ulaşılmadığı kaydediliyor.
İsrail'in beklediği yaklaşık 1 milyar dolarlık askeri yardım da Savunma Bakanı Lloyd Austin ve Başkan Biden tarafından onaylanmasına rağmen henüz ABD Kongresi'nden geçmedi.
Bennett'in konumu
İsrail konusunda uzman Vedi Ebu Nassar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Washington yönetiminin kişisel açıdan eski Başbakan Binyamin Netanyahu yerine Bennett'i ya da başka herhangi birini tercih ettiğini söyledi.
Bennett'in gelişinin hoş karşılanmasının ona yönelik teveccühten ziyade Netanyahu'ya duyulan antipatiyi ifade ettiğini kaydeden Ebu Nassar, 50 dakikalık bir toplantıda gelişen "güçlü dostluk" konusunda şaşkınlığını belirtti.
Ebu Nassar, toplantının planlanandan 24 saat sonraya ertelenmesini hatırlatarak, "Bu durum, İsrail'in mevcut ABD yönetiminin öncelikler listesinde olmadığının bir göstergesidir. Kesinlikle öncelikleri arasındadır, ancak öncelikler listesinin başında da değildir." değerlendirmesinde bulundu.
Görüşmedeki gündem maddelerinden İran konusuna da değinen Ebu Nassar, "Biden, İran dosyasında Bennett'e istediğini vermedi. Siyasi sürece ilişkin takvimden bahsetmedi. Diğer seçeneklere değindi ancak askeri seçenekten bahsetmedi." dedi.
"Bin yaralı ölüm stratejisi"
Bağımsız İsrail Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsünden araştırmacılar Eldad Shavit ve Sima Shine ise ortak kaleme aldıkları makalede, ABD Başkanı'nın görüşmeye dair açıklamasında önemli olan kısmın, "Washington'un diplomatik bir çözüme yani yeniden nükleer anlaşmaya dönülmesine ilişkin tercihi ve bu yolun başarısız olması durumunda ABD'nin diğer seçeneklere hazır olması" olduğunu belirtti.
Biden'ın "seçeneklerine" ilişkin ayrıntı vermediği ifade edilen makalede, İran dosyasının, İsrail'in toplantıda gündeme getirmeyi hedeflediği meseleler arasında yer aldığı hatırlatıldı.
Biden'ın Washington yönetiminin İran'ın nükleer programının ilerlemesini durdurmak için nükleer anlaşmaya geri dönmeyi tercih edeceğine dair hiçbir şüpheye yer bırakmadığına işaret edilen makalede, bununla birlikte, ABD Başkanı'nın açıklamalarında Washington yönetiminin gelecek aylarda İran'a yönelik izleyeceği politikasına ilişkin bazı soruların da olduğuna vurgu yapıldı.
İsrail Başbakanı'na eşlik eden bir yetkilinin, Bennett'in ABD Başkanı'na İran konusunda "bin yaralı ölüm" başlığıyla bir strateji sunduğuna dikkati çeken araştırmacılar, bununla kapsamlı tek bir askeri saldırıya alternatif olarak çeşitli seviyeler ve yöntemlerle bir dizi uzun küçük operasyonların kastedildiğini belirtti.
İsrail'in İran'a yönelik tutumunun ABD ilişkisine yansıması
İsrail'in Haaretz gazetesi görüşmeden sonraki başyazısında İsrail'in İran'daki hedeflere yönelik saldırılarının devam etmesinin, ABD-İsrail dostluğunu bile sekteye uğratabileceği konusunda uyardı.
Yazıda, ABD yönetiminin diplomatik yöntemlere bağlı kaldığı sürece, İsrail'in bağımsız faaliyetlerinin Biden-Bennett arasında gelişen bu yakın dostluğu baltalayabileceği ve İsrail'i uluslararası toplumla çatışma yoluna sokabileceği aktarıldı.
ABD vizesinin kaldırılması
Görüşmeye ilişkin ayrıca Bennett'in İsraillilere yakında ABD'ye giriş vizesinden muafiyet müjdesini vermek için çaba sarf ettiği belirtiliyor.
Bennett, vize muafiyetine ilişkin, "Birçok İsrailliyi ilgilendiren ABD'ye giriş için vize muafiyeti konusunda da ilerleme kaydettik. Duyduğunuz gibi Başkan Biden ilk kez bu dosyanın en kısa sürede sonlandırılması konusunda adım atılması için talimat verdi." ifadelerini kullandı.
Beyaz Saray ise ABD'li ve İsrailli heyetlerin vize muafiyeti konusu üzerinde çalışacağını, İsrail'in programın gereksinimlerini karşılamak üzere çalışırken iki toplumun ekipleri arasındaki istişarelerin güçlendirilmesi talimatı verildiğini kaydetti.
Beyaz Saray'ın İsrail'in programın gerekliliklerini karşılamaya çalışılmasına atıfta bulunmasını vize muafiyetinin yakında gerçekleşmesinin pek mümkün görünmediği şeklinde yorumlayanlar da oldu.
Bununla birlikte ne İsrail hükümeti ne de Beyaz Saray söz konusu gerekliliklere ilişkin bilgi verdi. İsrail haber sitesi "Walla" ise bu durumun büyük ölçüde İsrailli yetkililerin, geçişler sırasında Filistin kökenli ABD vatandaşlarına yönelik baskılarıyla ilgili olduğu görüşünü aktardı.
Filistin dosyası
İsrail Başbakanı Bennett'in Biden ile görüşmesinde ve sonrasında Filistin-İsrail ilişkileri konusuna hiç değinmemesi dikkati çekti.
Buna karşın Beyaz Saray, Biden'ın görüşmede Filistinlilerin yaşamlarının iyileştirilmesi, daha fazla ekonomik fırsatlarla desteklenmeleri için adımlar atılmasının yanı sıra gerilimi tırmandıracak, adaletsizlik hissini artıracak ve güven oluşturma çabalarını sekteye uğratacak eylemlerden kaçınmanın önemine de dikkat çektiğini belirtti.
ABD Başkanı'nın "müzakere edilen iki devletli çözümün, İsrail-Filistin anlaşmazlığında kalıcı bir çözüme ulaşmanın tek geçerli yolu olduğu" görüşünü yinelediği aktarıldı.
Şeyh Cerrah tahliyesi ve ABD konsolosluğu meseleleri
İsrailli yetkililer, işgal altındaki Doğu Kudüs’ün Şeyh Cerrah Mahallesi sakini Filistinlilerin zorunlu göçe tabi tutulması ve ABD konsolosluğunun Doğu Kudüs'te açılması konularına değinilmediğini ifade etse de ABD'li yetkili bu durumu yalanladı.
İsrail'in "Times of Israel" haber sitesine göre, ABD Ulusal Güvenlik Konseyi'nin Orta Doğu İşleri Departmanı Direktörü Barbara Leaf, Amerikalı Yahudi liderlerle yaptığı telefon görüşmesinde, toplantıda her iki konunun da gündeme getirildiğinin söylendiğini belirtti.
Leaf, Biden'ın, eski Başkan Donald Trump'ın 2019'da kapattığı ABD'nin Kudüs'teki Filistin diplomatik temsilciliğini yeniden açmayı planladığını belirttiğini söyledi.
ABD'li yetkili ayrıca Biden'ın Şeyh Cerrah'taki Filistinlilerin tahliyesine açık şekilde muhalefetini dile getirdiğini ve Bennett'e bu konuda "ailelerin evlerinde kalmalarına izin verecek bir çözümü görmek istediğini" söylediğini kaydetti.
Kaynak: AA