İstanbul
Yaklaşık 10 yıldır süren iç savaş ve uygulanan ekonomik ablukanın insani ve ekonomik bir felakete yol açtığı Yemen'de halkın büyük bir bölümü, yaklaşan Kurban Bayramı için kurbanlık alacak ve hazırlık yapacak ekonomik güce sahip değil.
Birleşmiş Milletlere (BM) göre Yemen nüfusunun yaklaşık yüzde 80’i insani yardıma muhtaç durumda. Ülkedeki devlet memurlarının önemli bir bölümü, 2016’dan bu yana maaş alamıyor.
Başkent Sana dahil olmak üzere İran destekli Husilerin kontrolündeki bölgelerde çalışan yüz binlerce öğretmen, sağlık çalışanı ve memur, ayakta kalmak için hayır kurumlarının yardımına veya düşük gelirli ek işlere muhtaç hale geldi.
Savaşın başından bu yana Yemen riyali büyük değer kaybı yaşadı. Öyle ki, 2014’te bir dolar 215 Yemen riyali iken, bugün ülkenin güneyinde 2 bin 500 riyali, kuzeyinde ise 600 riyali aşmış durumda. Bu dramatik devalüasyon, ithalata bağımlı ülkede temel tüketim ürünlerinin fiyatlarının katlanmasına yol açtı.
Bayram öncesi gıda ve giyim fiyatlarındaki artış, ailelerin büyük bölümünü temel ihtiyaçlarını dahi karşılayamaz hale getirdi.
Kurbanlık fiyatlarındaki artış nedeniyle çoğu aile bayramları "sadece izliyor"
Kurban Bayramında kurban kesme ibadeti de Yemen’de birçok aile için artık yalnızca bir hatıra haline geldi.
Hükümetin kontrolündeki bölgelerde ortalama bir küçükbaş hayvan 100 dolara, Husilerin kontrolündeki alanlarda ise 200 dolara kadar satılıyor.
Süregelen maaşsızlık, yoksulluk ve ekonomik belirsizlik içinde yaşayan halk için bu rakamlar erişilemez seviyelere ulaşmış durumda.
Bayram yaklaşırken, şehir merkezlerine yakın kırsal bölgelerden gelen satıcılarla dolup taşan halk pazarlarında yoğunluk dikkat çekiyor. Özellikle Taiz’in batısındaki Dubab bölgesi ile İbb iline bağlı Yerim’deki kurbanlık pazarlarında yaşanan alışılmadık kalabalıklar, sosyal medyada paylaşılan görüntülere de yansıdı. Ancak bu kalabalık, çoğu zaman alışverişe değil, sadece fiyatlara bakmakla sınırlı kalıyor.
Geçmişte uygun fiyatlarıyla halkın tercih ettiği bu pazarlar, özellikle son üç yılda ve bayram öncesinde kur fiyatlarındaki sert yükseliş nedeniyle alıcılar açısından cazibesini yitirdi.
Kurbanlık arzında herhangi bir sıkıntı bulunmasa da Yemen riyalinin ABD doları karşısında hızla değer kaybetmesi fiyatların iki katına çıkmasına yol açtı.
Bayram sevinci yerini kaygıya bıraktı...
Yemen’in merkezi İbb gibi kalabalık şehirlerde bile bayram alışverişinin neredeyse durma noktasına geldiği bildiriliyor.
Yerel kaynaklara göre, bayram öncesi canlanması beklenen çarşı ve pazarlar bu yıl sessiz.
Tekstil, gıda ve oyuncak satışı yapan esnaf, ciddi bir durgunluk yaşandığını ve müşteri sayısının her yıl daha da azaldığını belirtiyor.
BM’nin yanı sıra Dünya Gıda Programı (WFP) ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) gibi kuruluşlar, Yemen'deki ekonomik çöküşün halkı açlık sınırına sürüklediğine dikkati çekiyor.
Bu yıl da milyonlarca Yemenli için bayram, bir sevinç değil, açlıkla mücadelenin bir başka durağı olarak yaşanıyor.
Barış umudu zayıf, halk çözüm bekliyor...
Ülkede 2022’den bu yana nispi bir ateşkes ortamı bulunsa da siyasi çözüme ulaşılamaması, ekonomik toparlanmayı engelliyor.
Uzmanlara göre, Yemen’deki ekonomik kriz sadece insani yardımlarla çözülemezken, kalıcı bir barış ve kapsamlı bir ekonomik planlama olmaksızın, halkın bayramlarını gerçekten bayram gibi yaşaması mümkün görünmüyor.
Yemen'deki iç savaş...
Yemen'deki İran destekli Husiler, Eylül 2014'ten bu yana başkent Sana ve bazı bölgelerin denetimini elinde bulunduruyor.
Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015'ten itibaren Husilere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.
BM Mülteciler Yüksek Komiserliği raporlarına göre, iç savaştan dolayı Yemen halkının yüzde 73'ü (yaklaşık 23,4 milyon) insani yardıma muhtaç hale geldi; 4,3 milyon kişi yerinden edildi.
Ülkede 13 binden fazlası sivil 377 bin kişi, çatışmalar sebebiyle canından oldui.