İstanbul
Bilimsel ilerlemelerle şekillenen teknoloji, evrenin sırlarından günlük yaşama kadar pek çok alanda imkansız denileni mümkün kılmaya devam ediyor.
Bu kapsamda, Haziran ayında öne çıkan bilimsel gelişme ve keşifleri derledi.
Kanada, Japonya ve Moğolistan'dan araştırmacılar, T-rex'in de içinde yer aldığı tiranozor ailesinin bilinen "en yakın atası" olarak nitelendirilen 86 milyon yıllık yeni dinozor türünü keşfetti.
Moğolistan'da bulunan fosil kalıntılarına dayanılarak bu türe "Moğolistan'ın Ejderha Prensi" anlamına gelen "Khankhuuluu Mongoliensis" adı verildi.
Araştırmacılar, bu dinozorun yaklaşık 750 kilogram, yetişkin T-rexlerin ise bunun yaklaşık 8 katı ağırlıkta olduğunun düşünüldüğünü belirtti.
Bilim insanları, keşfedilen yeni dinozor türünün "tiranozoroid" diye nitelendirilen ilk atalarından T-rexlerin bulunduğu tiranozor ailesine geçiş dönemine ait olabileceğini ifade etti.
Grönland'daki buz tabakası, mayısta ortalamanın 17 katı hızla eridi...
Dünyanın en büyük adası Grönland'daki buz tabakası, mayıstaki sıcak hava dalgasında ortalamanın 17 katı hızla eridi.
Meteoroloji olaylarını inceleyen akademik işbirliği kuruluşu World Weather Attribution (WWA) tarafından yayımlanan araştırmada, İzlanda genelindeki hava istasyonlarının yüzde 84'ünün mayısta "rekor sıcaklıklar" kaydettiği bildirildi.
Araştırmada, bu sıcaklığın 1991-2020 yıllarındaki en yüksek mayıs ayı ortalamasından 13 santigrat daha yüksek olduğu belirtildi.
Grönland'daki buz tabakasının, geçen mayıstaki sıcak hava dalgasında ortalamanın 17 katı daha hızlı eridiği yinelenen araştırmada, İzlanda ve Grönland'da benzer sıcaklıkların yalnızca 100 yılda bir tekrar kaydedilebileceğine işaret edildi.
Araştırmada, İzlanda ve Grönland gibi soğuğa adapte bölgelerde sıcak hava dalgasının benzersiz etkilerinin olabileceği uyarısında bulunuldu.
Demans riski, yaşanılan bölgeye göre değişebiliyor...
ABD'de yapılan araştırmada demans (bunama) riskinin yaşanılan coğrafi bölgeye bağlı değişebileceği tespit edildi.
Veteranlar Sağlık İdaresinin (VHA) sistemine kayıtlı ABD'deki 1 milyon 268 bin 599 yaşlı bireyin verilerini inceleyen bilim insanları, araştırmayı ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinin (CDC) ülkeyi 10 bölgeye ayıran sınıflandırmasına göre gerçekleştirdi.
Yaş, ırk, kalp sağlığı ve kırsal/kentsel yerleşim farkı gibi etkenlerin dikkate alındığı araştırmada, Pennsylvania, Maryland ve çevresi gibi orta Atlantik bölgesi, en düşük demans oranına sahipken güneydoğu bölgesi ise bu hastalığın en sık görüldüğü yer olarak öne çıktı.
Bu bulguların, yaşanılan bölgelerin demans riskini artırabildiğine işaret eden araştırmacılar, çalışmanın bölgesel sağlık planlamalarının önemini ortaya koyduğunu ve her bölgenin ihtiyaçlarına göre özel halk sağlığı politikalarının geliştirilmesi gerektiğini vurguladı.
Aşırı avlanma, morina balıklarının boylarında yarı yarıya küçülmeye yol açtı...
Baltık Denizi'ndeki morina balığı popülasyonunda aşırı avlanma nedeniyle sert düşüş yaşandığı ve artan balıkçılık faaliyetlerinin balıkların boylarında yaklaşık 20 santimetrelik kısalmaya yol açtığı tespit edildi.
Almanya'daki Geomar Helmholtz Okyanus Araştırmaları Merkezinden bilim insanları, 1996 ile 2019 yılları arasında Danimarka'daki Bornholm Havzası'nda yakalanan 152 morina balığının otolit (işitme taşı) örneklerini inceledi.
Tıpkı ağaç halkaları gibi yıllık büyümeyi kaydeden otolitler aracılığıyla türün son 23 yıldaki gelişimini, boyutlarını ve genetik yapısını analiz eden araştırmacılar, türün 1996'da 40 santimetre olan ortalama uzunluğunun 2019'da 20 santimetreye düştüğünü tespit etti.
Araştırmada, balıkların boylarındaki kısalmanın genetik temelli olduğu ve insan kaynaklı aşırı avlanmanın hem morina balığının DNA'sı üzerinde kalıcı etki bıraktığı hem de popülasyonda keskin düşüşe yol açtığı belirtildi.
Antarktika'nın bir bölgesindeki imparator penguen nüfusu, 15 yılda yüzde 22 azaldı...
Antarktika Yarımadası, Weddell ve Bellingshausen denizlerini kapsayan bölgedeki imparator penguenlerin nüfusu, 15 yılda yüzde 22 azaldı.
Bölgeye ait uydu görüntülerini analiz eden araştırmacılar, 2009-2024 yıllarında burada yaşayan imparator penguen kolonisini inceledi.
Araştırmacılar, imparator penguen popülasyonunun belirlenen tarihler arasında yüzde 22 azaldığını ve bu kaybın deniz buzlarının erimesinden kaynaklandığını bildirdi.
Verileri analiz eden araştırmacı Peter Fretwell, "Deniz buzu, penguenler için çok önemli çünkü deniz buzu üzerinde ürüyorlar ve deniz buzu üzerinde besleniyorlar." görüşünü paylaştı.
Küresel ısınmanın bu şekilde sürmesi halinde araştırmacılar, penguenlerin 2100 yılına kadar yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalacağını öngördü.