YÖK Başkanı Saraç, Tanıma ve Denklik İşlemleri Online Başvuru Sistemi Tanıtım Toplantısında yaptığı konuşmada, yurt dışından alınan diplomaların tanınması ve denklik işlemlerinde başvuranların maliyetlerini düşürmek, işlem sürelerini kısaltmak, tersine beyin göçünü hızlandırmak amacıyla Yükseköğretim Kurulu tanıma ve denklik hizmetlerini yeniden yapılandırdıklarını kaydederek, yurt dışında alınan ön lisans, lisans ve yüksek lisans düzeyindeki diplomaların tanıma ve denklik işlemlerinin daha önce “Denklik Birimi” adı altında yürütülürken, birimin faaliyet alanlarının genişlemesi, denklik taleplerinin artması nedeniyle 2017 yılının sonunda bu birimi daire başkanlığı olarak yapılandırdıklarını ve Yükseköğretim ile ilgili Avrupa Ulusal Bilgi Merkezlerini (ENIC-NARIC) de bu başkanlığın bünyesine aldıklarını aktardı.
Saraç, Yükseköğretim sisteminde daha önce sadece “Denklik” belgesi varken 2016 yılında ilk defa “Tanıma” belgesini de ihdas ettiklerini bildirdi.
2014 yılı ve öncesinde denklik ile ilgili yeterli olmayan mevzuatın, küresel gelişme ve değişimler de dikkate alınarak geliştirildiğini, sadeleştirildiğini, Aralık 2017’de yeni “Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği”nin çıkarıldığını aktaran Saraç, yeni tamamlanmış yazılımla E-Devlet üzerinden başvuru sahiplerinin bilgilerini kontrol etme ve başvuruları hakkındaki gelişmeleri yakından izleme imkanı sağlandığını bildirdi.
“Savaş dönemi veya olağanüstü durum ile sınırlı kalmak üzere denklik işlemlerinin yürütülmesi sürecinde kolaylıklar sağlandı”
2017 yılında, ülkelerinde savaş, işgal veya ilhak koşulları bulunan Suriye, Irak, Libya, Yemen ve Kırım gibi ülkelerden Kurula ibraz etmeleri gerekli olan belgeleri ibraz edemeyen ya da diploma teyitleri yapılamayan başvuru sahipleri ile ilgili olarak savaş dönemi veya olağanüstü durum ile sınırlı kalmak üzere denklik işlemlerinin yürütülmesi sürecinde kolaylıklar sağlanmak adına birtakım esasların belirlendiğini ve yürürlüğe konulduğunu kaydeden Saraç, bu uygulamanın Avrupa’daki pek çok ülke için örnek teşkil ettiğini vurguladı. Saraç, Yükseköğretim Kurulu bünyesinde denklik işlemlerinin nasıl yapıldığı, hangi süreçlerden geçildiğinin bilgisini vermek amacıyla Türkçe, İngilizce ve Arapça açıklayıcı ve yönlendirici broşürlerin ilk defa hazırlandığına dikkat çekti.
2015 yılından beri yoğun denklik talepleri aldıklarını söyleyen Saraç, “Rusya, Almanya, Somali, İsviçre, İsveç gibi ülkelerin temsilcileri ile Balkan ülkelerinde faaliyet gösteren yükseköğretim kurumları temsilcileri yükseköğretim sistemimizin işleyişini öğrenmek ve kendi yükseköğretim kurumlarının ülkemizde tanınması talebiyle ziyarette bulunmuşlardır” ifadelerini kullandı.
“Bugünden itibaren denklik başvuruları e-Devlet sistemi üzerinden online yapılacaktır”
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı olarak sayısı her geçen gün artan ve 2017 yılı itibarıyla 14 bini bulan tanıma ve denklik başvurusunu değerlendirirken başvuru sahiplerinin mağdur olmaması için çaba sarf edildiğini belirten Saraç, şunları kaydetti:
“Bu cihetle daha az zamanda kaliteden ödün vermeden, akademik değerlendirme nasıl yapılabilir, denklik süreci daha kısa zamanda nasıl sonuçlandırılabilir, bu soruların çözümü için çalışmalar yaptık. Bu doğrultuda küresel gelişme ve değişimler de dikkate alınarak, Tanıma ve Denklik Hizmetleri Daire Başkanlığının web sitesi yenilenmiş, 2018 Ocak ayı itibarıyla e-Devlet sistemi ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı web sayfası üzerinden online denklik başvuru hizmetine yönelik test çalışmaları tamamlanmıştır. Bugünden itibaren denklik başvuruları e-Devlet sistemi üzerinden online yapılacaktır. E-devlet şifresi olmayan yabancılar için ayrı bir başvuru portalı oluşturulmuş, yabancılar bu portaldan aynı şekilde online başvuracaklardır. 16 Şubat 2018 tarihinden sonra elden başvuru kabul edilmeyecektir. Sadece ülkelerinde savaş, işgal veya ilhak koşulları bulunan kişilere yönelik denklik başvurusu kurumumuzda elden kabul edilecektir.”
Denklik işlemlerinin uzun süre aldığı ve denklik almanın niçin bu kadar zor olduğu konusunda bazı kesimlerden şikayetler aldıklarını kaydeden Saraç, “Kendi diplomalarımızın ve iş gücü piyasamızın kalitesini korumak adına, sizler de takdir edersiniz ki gelen her başvuruya denklik veremeyiz. Diplomanın zorunlu kazanımlarının kazanılıp kazanılmadığını, mezun olunan bölümün asgari kalite standartlarını taşıyıp taşımadığı konusunda nesnel olarak mutmain olmak zorundayız. Denkliğin uzun süre almasında etkili olan teknik ve idari sorunları kaldırmaya yönelik önemli iyileştirmeler yaptık, ancak bizim dışımızdan kaynaklanan nedenleri de var. Denklik süresinin uzamasında etkili olan iki ana faktör: akademik seviye yeterlilik düzeyini tespit etme sürecidir, bu süreci üniversiteler, ÖSYM, Bilim Alanı Danışma komisyonları marifetiyle yürütüyoruz. Bu süreci kısaltmaya yönelik yenilikler getirdik. Süreci uzatan diğer önemli husus ise diplomanın alındığı ülkeden ve üniversiteden teyit alma sürecidir. Yükseköğretim altyapısı güçlü ülkelerden kısa sürede teyitleri almaktayız. Ancak altyapısı zayıf veya savaş koşulları bulunan ülkelerden teyit almak uzun süre almakta ya da teyit hiç gelmemektedir. Teyidi gelmeyen başvuru sahiplerinin denkliği bu nedenle uzun süre almaktadır. Bu alanda da iyileştirmeler yapmak için Dışişleri Bakanlığımız ile birlikte çalışmalarımız devam etmektedir.”
2017’de en çok denklik verilen alan tıp doktorluğu
Son yıllarla ilgili bazı denklik rakamlarını paylaşan Saraç, son üç yılda denklik ile sonuçlanan yıl içi ortalamasının yüzde 72 olduğunu, 2017 yılında sayısı 200 üzerinde olan bazı meslek alanlarına göre verilen denklik sayısının ise tıp doktorluğunda bin 5, mühendislikte 820, mimarlıkta 209, hukukta 241 olduğunu kaydetti.
2017’de verilen denklik sayısının dağılımına ilişkin Saraç, yüzde 31.4 Batı Avrupa ve Amerika’daki üniversitelerden mezun olanlar, yüzde 68.6 ise dünyanın diğer ülkelerinden mezun olanlara verildiğini ifade etti.
Saraç, “Ülkemize artık tersine bir beyin göçü olduğunu söyleyebiliriz. 2017 yılında 2 bin 215 yabancı uyruklu denklik başvurusu yapılmış, yıl içerisinde bin 491 yabancıya denklik verilmiştir” dedi.