Erzincan
EBYÜ Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ali Kandemir'in yürütücülüğünü yaptığı ve İl Milli Eğitim Müdürlüğünden bir araştırmacı ile İstanbul Üniversitesinden bir danışmanın bulunduğu 8 kişilik ekip, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) projesi kapsamında sıraca otu bitki grubu üzerinde çalışma başlattı.
???? Bu kapsamda Munzur Dağları ve bölgede belirlenen 8 sıraca otu üzerinde araştırma yapan ekip, bitkilerin arılara özelleştiğini ve sinek, kelebek gibi istenmeyen (nektar ve polen hırsızı) böcekleri salgıladıkları kimyasallarla kendilerinden uzaklaştırdıklarını belirledi.
Böceklerin uzak tutulmasında nektar ve koku kimyası arasında nasıl bir ilişki olduğunu araştıran bilim insanları, projenin sonunda sıraca otunun zararlı böcekler için doğal böcek kovucu potansiyeli olup olmayacağını tespit edecek.
"Bitkiler kimyasal maddeler üretir ve kendisini yemeye karşı korumuş olur"
Proje yürütücüsü Prof. Dr. Ali Kandemir, AA muhabirine, bazı bitki türlerinin kendilerine zarar veren böceklere karşı strateji geliştirdiklerini söyledi.
Yapısal ve fiziksel stratejilerin yanı sıra bazı bitkilerin salgıladıkları kimyasallarla savunma mekanizması oluşturduğunu ifade eden Kandemir, şöyle konuştu:
"Böcekler dahil bitkilerin hayvanlar tarafından yenilmesine ‘otçulluk’ deniyor. Bitkiler de otçulluğa karşı diğer bir ifade ile kendisinin yenmesine karşı bazı stratejiler geliştirmiştir. Bu stratejilerden bir tanesi yapısal veya fiziksel stratejilerden bir tanesi. Bitkilerin dikenli olma veya tüylü olma durumları gibi ya da koparılması ile sindirilmesi güç kabuk oluşturma gibi stratejilerdir. Diğer bir strateji ise yenmeye karşı kimyasal stratejilerdir. Bitkiler metabolitler adını verdiğimiz kimyasal maddeler üretir ve bu kimyasal maddeler aracılığıyla kendisini yemeye karşı korumuş olur."
Kandemir, bitkilerin korunma mekanizmaları içerisinde en önemlisinin kimyasal savunma mekanizması olduğunu belirterek, bu mekanizması iyi olan bitki gruplarının, aynı zamanda besin değeri açısından düşük ve fakir olduğunu dile getirdi.
Bu gruplardan birisinin sıraca otu dedikleri bitki cinsi ve onun türleri olduğunu anlatan Kandemir, "Sıraca otunun Türkiye’de 66 türü var. Daha önce TÜBİTAK projesi aracılığıyla 'Erzincan ve çevresinde hangi bitkiler hangi böcekler tarafından tozlaştırılır?' diye proje gerçekleştirdik. O esnada, sıraca otu türleri arılara özelleşmiş ve tozlaşma sırasında arının dışında diğer böcek gruplarını kendisine yaklaştırmadığını fark ettik." dedi.
"Bitkilerde nektar ve koku kimyasının bileşenlerini ortaya çıkaracağız"
Araştırmalar neticesinde TÜBİTAK’a yeni bir proje sunduklarını aktaran Kandemir, şunları kaydetti:
"Bazı bitkilerin, arılar dışında diğer böcek gruplarını kendisine yaklaştırmayan kimyasal bileşikleri neler olabilir? Doğaya zarar vermeyecek bir böcek kovucu üretmek mümkün olabilir mi? şeklindeki bir düşünceden yola çıktık. Bu bakımdan arkadaşlarımız ile kimyacıların da içinde olduğu bir ekiple, Erzincan ve çevresinde bulunan sıraca otu türlerinden 8 adedini seçtik. Bunların nektar ve koku kimyasının bileşenlerini ortaya çıkaracağız. Tabii bu tek başına yeterli değil, bir taraftan da Erzincan ve çevresinde bulunan diğer böcek gruplarının ziyaret edebildiği, polen veya nektar alabildiği, diğer seçtiğimiz bitkilerin de nektar ve kokusunu analiz edip mukayeseli bir çalışma yapacağız."
Kandemir, "Arıların özelleşmesinde etkili olan, arılar dışında diğer böceklerin bitkiden uzak durmasını sağlayan bileşiklerin neler olduğunu anlamaya çalışacağız." ifadesini kullandı.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com