ABD'nin güvenlik şemsiyesini kaldırmakla tehdit ettiği Avrupa'daki askeri varlığı mercek a

Ankara

ABD'de Başkan Donald Trump yönetiminin, Avrupa'ya NATO ve diğer araçlarla sağladığı güvenlik şemsiyesinde Avrupa ülkelerini mali yükü paylaşmamakla suçlaması ve kıtayı bu imkandan mahrum bırakabileceği yönündeki sert mesajlarıyla başlayan tartışmalar sürüyor.

ABD, 2. Dünya Savaşı'ndan itibaren Avrupa'ya kuvvet konuşlandırmaya başladı. NATO'nun kuruluşundan itibaren de başta Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) olmak üzere Doğu Bloku ülkelerine karşı Avrupa'daki mevcudiyetini devam ettirdi. Şubat 2022'de patlak veren Rusya-Ukrayna Savaşı sonrasında da birlik, asker ve silahlarının sayısını artırmaya başladı.

ABD'nin Avrupa'daki askeri gücünü yüzde 20 azaltacağı ve Avrupa'dan 20 bin askerini geri çekebileceği yönündeki haberler, kıtadaki ABD askeri gücünün niteliğini gündeme getirdi.

AA muhabiri, açık kaynaklardan, ABD'nin Avrupa'daki NATO üyesi ülkelerde konuşlu ABD üslerine, konvansiyonel ve nükleer silahlarına yönelik bilgileri derledi.

ABD'nin 80 ülkede 750'ye yakın üssü var

ABD'nin halihazırda dünya çapında 80 ülkede yaklaşık 750 değişik çapta askeri garnizonu ya da üssünün bulunduğu, silahlı kuvvetlerinin yaklaşık 3'te 2'sinin ülke dışında faaliyet gösterdiği biliniyor.

ABD'nin en fazla üssünün bulunduğu ülke 122 üsle Almanya, bunu 98 üsle Japonya, 80 üsle Güney Kore ve 47 üsle İtalya izliyor.

Jeopolitik gelişmeler nedeniyle üslerdeki asker ve silahların sayısı ile kapsamında değişiklikler olabiliyor.

Avrupa'daki en fazla ABD askeri Almanya'da

ABD'nin Avrupa'da NATO üyesi İngiltere, Almanya, Belçika, İtalya, İspanya, Yunanistan, Hollanda, Bulgaristan, Polonya, Danimarka, İtalya, Estonya, Litvanya, Romanya, Portekiz ve Arnavutluk'ta müşterek, kara, deniz ve hava üsleri mevcut.

Ayrıca, Grönland, Kosova ve Bosna Hersek'te de garnizonları bulunuyor. Bu üslerdeki ABD menşeli tüm silahları Amerikan askerleri kullanıyor.

Aralık 2023'te iki ülke arasında imzalanan anlaşma ile ABD, Finlandiya'da da 15 askeri üsse erişim hakkı elde etti.

Yunanistan, Macaristan, İsveç, Norveç, Danimarka'nın da dahil olduğu 11 NATO ülkesi, ABD ile benzer anlaşmalar imzaladı.

Temmuz 2024'te yayımlanan ABD menşeli raporda, ABD'nin Avrupa genelinde 31 kalıcı üs ve 19 geçici askeri tesisinin, Mart 2024 itibarıyla yarısından fazlası Almanya'da (35 binden fazla) olmak üzere 67 bin aktif askerinin bulunduğu bilgisi yer aldı.

2025 verilerine göre de ABD'nin, Almanya'da 38 bin 700, Polonya'da 14 bin, İtalya'da 12 bin 600, İngiltere'de 10 bin, İspanya'da 3 bin 500, Romanya'da 2 bin 150, Belçika'da 1150, Norveç'te 1100, Litvanya'da 1000, Estonya'da 700, Yunanistan'da 600, Kosova'da 598 ve Portekiz'de 250 askeri bulunuyor. Grönland, İzlanda, Macaristan, Slovakya ve Bulgaristan'da ise toplam 600 asker mevcut.

Akdeniz'den sorumlu ABD 6'ncı Filo'da 4 bin 500 denizci asker görev yapıyor.

Öte yandan, ABD'nin toplamda Avrupa'da kaç tank, zırhlı personel taşıyıcı (ZPT), top veya uçağının bulunduğu bilgisi açık kaynaklarda yer almıyor.

Avrupa ülkelerinde konuşlu kara kuvvetleri birlikleri

Avrupa'da ABD'ye ait çeşitli büyüklüklerde garnizonlar mevcut.

ABD'nin "ABD Avrupa ve Afrika Kara Kuvvetleri" bünyesinde, Almanya (Ansbah, Bavaria, Rheinland-Pfalz, Stuttgart, Wiesbaden), Belçika (Hainaut, Chievres Hava Üssü), İtalya (Vicenza), Polonya (Poznan), Bulgaristan (Novo Selo) ve Romanya'da (Köstence Mihail Kogalniceanu Hava Üssü) konuşlu birlikleri var. Polonya'daki ABD garnizonu Mart 2023'te göreve başladı.

Bu üslerde Amerikan askeri tarafından kullanılan, ABD Kara Kuvvetleri envanterinde yer alan M1 Abrams tankları, Stryker ve M2-M3 Bradley zırhlı muharebe araçları, M270A1 ve M270A2 çok namlulu roket sistemleri, M109 Paladin ve K9 kundağı motorlu obüsler, MIM-104 Patriot hava savunma sistemi, UH-60 Black Hawk genel maksat ve AH-64A Apache taarruz helikopterleri gibi silahları bulunuyor.

ABD Avrupa ve Afrika Kara Kuvvetleri muharip birliklerini, Avrupa'nın söz konusu ülkelerinde konuşlu muhabere, istihkam, istihbarat, sıhhiye ve askeri polis birlikleri destekliyor.

ABD'nin Avrupa'daki hava gücü

ABD Hava Kuvvetlerinin İngiltere (Suffolk/Lakenheath), Almanya (Ramstein ve Spangdahlem) ve İtalya'da (Aviano) kalıcı birlikleri mevcut.

ABD Hava Kuvvetlerinin envanterinde İngiltere'de 2 McDonnell Douglas F-15E Strike Eagle, 2 Lockheed Martin F-35 Lightning II savaş uçağı filosu, 1 Boeing KC-135 Stratotanker havadan ikmal uçağı filosu ve destek birlikleri bulunuyor.

Almanya'da da General Dynamics F-16 Fighting Falcon (F-16CJ/DJ, Block 50) filoları, mühimmat destek filoları, Lockheed Martin C-130J Super Hercules askeri nakliye uçak filosu, envanterinde Bombardier Aerospace C-21A ve C-37A Gulfstream V uçakları barındıran bir filo ile yer destek birlikleri mevcut.

İtalya'daki üste de Afrika bölgesine de destek veren General Atomics MQ-9 Reaper silahlı insansız hava aracı (SİHA) filosu ile Sikorsky MH-60/HH-60 Pave Hawk helikopterlerini barındıran arama kurtarma filosu bulunuyor.

Bunların dışında İngiltere'de konuşlu ve gerektiğinde kullanılan Boeing RC-135 (RC-135V/W) keşif filosu, özel kuvvet operasyonlarında kullanılan Bell Boeing V-22 Osprey ve Lockheed MC-130 filoları var.

ABD Deniz Kuvvetlerinin Avrupa'daki üsleri

Avrupa'da ABD Deniz Kuvvetlerinin İtalya (Napoli Deniz Destek Üssü ve Sigonella Deniz Hava Üssü), İspanya (Rota Deniz Üssü), Yunanistan (Girit'teki Suda Deniz Üssü), İzlanda (Keflavik Deniz Hava Üssü), Romanya (Deveselu Deniz Destek Üssü) ve Polonya'da (Redzikowo Deniz Destek Üssü) üsleri bulunuyor.

Bu üslerde ABD savaş filolarına ait, değişimli görevlendirilen savaş gemileri ve deniz havacılık uçakları yer alıyor.

ABD'nin Avrupa ve Afrika'daki deniz görevlerinin icrasından sorumlu 6. Filo karargahı ve bazı unsurları İtalya'nın Napoli şehrinde konuşlu.

Ayrıca 6'ncı Filo'ya mensup muharip unsurlar, İspanya'nın Rota Deniz Üssü'nde liman yapıyor.

ABD Deniz Kuvvetlerinin Avrupa'da konuşlanan görev güçlerinde çeşitli sınıflardaki uçak gemileri, kruvazörler, muhripler, fırkateynler ve korvetler gibi su üstü muharip gemileri, denizaltılar ve lojistik destek gemileri bulunuyor.

Ayrıca su üstü, su altı muharebe, deniz karakol ve istihbarat görevleri kapsamında Lockheed EP-3 keşif ve istihbarat, Boeing EA-18G Growler elektronik harp, Boeing P-8 Poseidon deniz devriye ve keşif uçakları, MH-60S Seahawk arama kurtarma ve su üstü muharebe, MH-60R Seahawk denizaltı avcı helikopterleri, İtalya, İspanya, Yunanistan, İzlanda ve Almanya'daki üstlerde konuşlandırılmış durumda.

Almanya'nın Baden-Württemberg bölgesinde bulunan Böblingen şehrindeki Kamp Panzer Kaserne'de ABD'de ayrı bir kuvvet olan ABD Deniz Piyade Kolordusu birlikleri konuşlu durumda.

Öte yandan ABD, Ukrayna Savaşı'nın başlamasıyla Fransa ve İspanya gibi NATO ülkeleriyle, Yunanistan'la yaptığı özel anlaşmalarla Dedeağaç Limanı'nı, Romanya ve Bulgaristan üzerinden Doğu Avrupa'ya askeri teçhizat sevkiyatında kullanmaya başladı.

Gelecekte bu limanın kalıcı ABD üssü haline dönüşmesi ihtimal dışı değil.

Yunanistan ile Ekim 2021'de imzalanan anlaşmayla ABD ordusunun, bu ülkenin orta kesimindeki Volos ili Georgula Kışlası, Litochoro Eğitim Sahası ve Dedeağaç'taki kara birlik kışlasını da kullanması planlanıyor.

Rusya-Ukrayna Savaşı'yla sayı ve silahların yerleri değişti

Rusya-Ukrayna Savaşı'nın Şubat 2022'de başlamasıyla ABD'nin Almanya'daki taarruz uçağı filolarından bazıları Litvanya'ya, İtalya'daki hava indirme piyade birliklerinden biri Letonya'ya, Almanya'daki mekanize tugay birlikleri de Romanya, Bulgaristan ve Macaristan'a kaydırıldı.

İngiltere'de bulunan F-15'lerden bir kısmı ise Polonya'da konuşlandırıldı.

Şubat 2022'de Avrupa'daki Amerikan askeri sayısı 65 bin civarındayken bu sayı aynı yılın yaz aylarında 100 bine yaklaştı.

İlerleyen dönemlerde ilave askerlerin bir bölümü ABD'ye geri döndü.

ABD menşeli B61 tipi güdümsüz nükleer bombalar, Avrupa'da 4 ülkede bulunuyor

ABD'nin ilk olarak 1954'te İngiltere'ye serbest düşümlü (yer çekimi) güdümsüz nükleer bombalarını konuşlandırmasıyla başlayan Avrupa'daki nükleer silah mevcudiyeti, zamanla diğer Avrupa ülkelerine (Almanya, İtalya, Fransa, Hollanda, Yunanistan ve Belçika) aktarılması ve sayılarının artırılmasıyla genişledi.

ABD'nin Avrupa'daki nükleer bombalarının sayısı 1971'de 7 bin 300'e ulaştı.

İngiltere ve daha sonra Fransa'ya konuşlu nükleer bombalar, söz konusu ülkelerin kendi nükleer silahlarını geliştirmesi sonrasında, Yunanistan'ın da 1990'ların sonunda nükleer bomba taşıyabilen A-7E savaş uçaklarını kullanımdan kaldırması ve nükleer yetenekli yeni uçak almaması nedeniyle 2000'li yılların başında geri çekildi.

Halihazırda ABD'nin Avrupa'daki nükleer silahları, "B61-3, B61-4" güdümsüz (yer çekimi) bombalarından oluşuyor.

Basında, 4 Avrupalı NATO üyesi ülkede konuşlu, "Taktik nükleer silahlar" sınıfına giren bombaların sayısının 2022 itibarıyla yaklaşık 80 olduğu bilgisi yer alıyor.

Belçika'da ve Almanya'da 15'er, İtalya'da 35 ve Hollanda'da 15 nükleer bombanın bulunduğu biliniyor.

"B61-3" ve "B61-4"ler, Belçika'daki Kleine Brogel, Almanya'daki Büchel Hava Üssü, İtalya'daki Aviano ve Ghedi hava üsleri ile Hollanda'daki Volkel Hava Üssü'nde depolanıyor.

Macaristan ve Polonya da ülkelerine ABD menşeli nükleer bombaların konuşlandırılmasına istek gösteriyor.

Bombalar, uçaklara monteli değil bulunduğu ülkenin milli hava üslerindeki korunaklı depolarda saklanıyor ancak kullanımı için gerekli olan şifreli kodlar ABD'nin elinde.

Avrupa ülkelerinin envanterinde bulunan F-16, F-15E, F-35A, F-18 Super Hornet, Eurofighter Typhoon ve PA-200 Tornado gibi uçaklardan "B61-3 ve 4" tipi nükleer bomba atılabiliyor.

Öte yandan, Almanya'da pazar günü yapılacak genel seçimlerinden birinci çıkması beklenen ana muhalefetteki Hristiyan Demokrat Birlik Partisinin (CDU) Genel Başkanı ve Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partilerinin başbakan adayı Friedrich Merz, Trump yönetiminin güvenlik şemsiyesini kaldırabileceği yönündeki mesajlar üzerine şimdiden harekete geçti.

Merz, Fransa ve İngiltere ile ülkesi için nükleer korumaya ilişkin görüşmeler yapılmasını istiyor.

Hristiyan Demokrat lidere göre, ABD Başkanı Donald Trump'ın, NATO anlaşmasındaki karşılıklı destek taahhüdünü kayıtsız şartsız geçerli saymaması durumuna hazırlıklı olunması gerekiyor.

Avrupa'daki B61 tipi nükleer bombalardan en güçlüsü 170 kilotonluk

"B61" ya da "Mk-61" adı verilen güdümsüz nükleer bombalar, ABD ordusunda 1968'den bu yana hizmette.

Los Alamos National Laboratory tarafından geliştirilen ve Pantex nükleer silah montaj ve söküm tesisinde yaklaşık 3 bin 155 adet üretilen B61 nükleer bombaların Mod-3, Mod-4 ve Mod-10 gibi 13 çeşidi bulunuyor.

Uçaklardan atılabilen bombanın baz modeli "B61-0", 324 kilogram ağırlığında, 3,60 metre uzunluğunda ve 34 santimetre çapında. Bombaların ağırlığı modellerine göre değişebiliyor.

Mevcut modeller, 0,3 ila 400 kilotonluk tahrip gücüne sahip.

B61-3'ün gücü, yapılan ayarlamayla 0.3, 1.5, 5, 10, 45, 60, 80 veya 170 arasında değişebilirken B61-4'ün azami tesiri 50 kiloton.

Mevcut bombalar modernize sonrası Avrupa'da da konuşlandırılıyor

Ulusal Nükleer Güvenlik İdaresi (NNSA) tarafından 2013'te başlatılan, "B61-12 Kullanım Ömrü Uzatma Programı (LEP)" Projesi'yle mevcut bombaların verimliliği ve hassasiyeti artırıldı.

Programla "B61-3, 4, 7 ve 10" modeli eski bombaların elden geçirilerek ömrünün yaklaşık 20 yıl uzatılması, yeni bir kuyruk kitiyle güdümlü hale getirilerek hedefi 30 metre doğrulukta vurabilecek yeteneğe kavuşturulması hedeflendi.

Güdümlü hale getirilerek vuruş hassasiyetinin artırılmasıyla, patlama gücünün 50 kilotona kadar düşürülerek patlama sonrası oluşan radyoaktif serpinti alanının ve zararlı etkilerin azaltılması hedefleniyor.

B61-4 model bombalardan nükleer başlığın, diğer modellerden de kullanılabilecek parçaların alınmasıyla modernize edilen bombalar "B61-12" adını taşıyor.

İlk "B61-12" 2021'de üretildi. Üzerinde yapılan ayarlamalarla (0.3, 1.5, 10, 50 kiloton) hem taktik hem de stratejik nükleer bomba olarak kullanılabiliyor. Uzunluğu 3,65 metre, ağırlığı ise yaklaşık 320 kilogram.

Halihazırda sadece F-15E ve F-35A savaş uçakları, "B61-12" tipi nükleer bombaları taşıyabiliyor.

F-15E'nin taşıma ve atış testleri Haziran 2020'de, F-35A'ların testleri ise Mart 2024'te tamamlandı.

Bombanın F-16 ve diğer uçaklarla kullanımına yönelik testler devam ediyor.

Basında, "B61-12"lerin Avrupa'ya Aralık 2022'den itibaren gönderildiğine dair bilgiler yer alıyor ancak konunun gizliliği sebebiyle kaç adet bombanın nerelerde konuşlandırıldığı bilinmiyor.

Avrupa'da "B61-12"nin bir NATO F-16 Viper uçağı üzerinde test edildiğine dair ilk görsel, Aralık 2023'te yayımlandı.

"B61-12"ler, ağırlığınca altından daha pahalı

ABD'de "B61-12"lerin maliyeti konusunda tartışmalar yaşanıyor.

Mevcut 4 tip bombanın yeniden kullanılabilecek parçalarıyla 400 adet üretilmesi planlanan bombaların, mevcut savaş uçaklarında kullanılabilmesini sağlayacak entegrasyon programları dahil toplam maliyeti yaklaşık 11,2 milyar dolar.

Yapılan hesaplamalar, yaklaşık 320 kilogram ağırlığındaki her bir bombanın, ağırlığınca som altından daha pahalıya mal olduğunu gösteriyor. Bu da projeyi tarihteki "en pahalı bomba projesi" yapıyor.

ABD, ayrıca "B61-13" adı verilen B61 ailesi nükleer bombaların yeni modeli üzerinde çalışmalar yürütüyor.

Kaynak: AA