Rusya'nın en büyük petrol sahasında imzası olan Azerbaycan Türkü: Farman Salmanov

Surgut

Rusya Federasyonu'na bağlı Hantı-Mansi Özerk Bölgesindeki Surgut şehrinde Salmanov'un petrol aramaları sırasında yaşadığı ev müze olarak hizmet veriyor. Salmanov'un 1957-1961 yıllarında bölgede petrol arama çalışmaları yaparken yaşadığı bu ev, aynı zamanda Batı Sibirya'daki petrolün ilk defa nasıl bulunduğunun hikayesini de aktarıyor.

Azerbaycan'ın Şemkir bölgesindeki Morul köyünde 1931'de doğan Salmanov, yaşadığı köyün etrafındaki dağlardan da etkilenerek küçük yaşta jeolojiyle ilgilenmeye başladı. Rus Çarlığı döneminde Sibirya'ya sürgüne gönderilen dedesinin bu bölgeyle ilgili hikayelerini dinleyerek büyüyen Salmanov, bölgenin güzelliğinden ve sırlarından çok etkilendi. Salmanov, küçük yaşlardan itibaren Sibirya ile ilgilenir oldu.

Azerbaycan'da Sanayi Enstitüsünü jeolog ve maden mühendisi olarak bitiren Salmanov, Sovyetler Birliği'nin Sibirya bölgesinde çalışmak istedi. Mezun olduktan sonra 1954'te Kuzbass bölgesine jeolog olarak petrol arama çalışmalarına gönderilen Salmanov, bu bölgede arama çalışması yapmanın faydasız olduğu kanaatine vardı.

O dönemde bilim insanları Batı Sibirya'daki petrol ve doğal gaz arama çalışmalarının kuzeye doğru kaydırılması yönündeki çıkarımlarda bulunuyordu.

Batı Sibirya'nın kuzeyinde keşif yapmada ısrar etti

Zaman zaman incelemelerde bulunmak üzere gizlice kuzeye giderek buralarda keşif çalışmaları yapan Salmanov, ormancılık ve balıkçılık yapılan Surgut civarında keşif yapılmasını önerdi. Uzun süre üst yönetimi ikna edemeyen Salmanov, buradaki çalışmaları nedeniyle hakkında soruşturma bile açıldı. Salmanov, ısrarlı girişimlerinin ardından Surgut'a petrol arama çalışmalarının yöneticisi olarak atandı.

1958'den itibaren resmen arama çalışmalarına başlayan Salmanov, bölgede petrol çıkmayacağına yönelik pek çok karşı eleştirilere rağmen ısrarla çabalarını sürdürdü. İlk yıllardaki aramaları sonuçsuz kalmasına ve kendisini görevden alma teşebbüslerine rağmen Salmanov buradaki sondaj çalışmalarına ara vermeden devam etti.

Sibirya'daki ilk petrolü buldu

Orta Obi bölgesinde Megion petrol arama sahasında Salmanov'un çalışması sonucunda 21 Mart 1961'de Sibirya'daki ilk petrol bulundu. Salmanov bu başarısını, "zafer kazandık" nidasıyla ekip arkadaşlarını kucaklayarak kayıtlara geçirdi.

İlk keşiften birkaç ay sonra Ust-Balık sahasındaki kuyudan da petrol çıkarmayı başaran Salmanov, dönemin Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) Devlet Başkanı Nikita Kruşçev'e cesur bir telgraf çekerek, "Petrolü buldum. İşte bu, Salmanov" ifadelerini kulandı. Böylece Salmanov, Batı Sibirya bölgesinde bulunan en büyük petrol ve doğal gaz havzasını keşfetmiş oldu.

"Sibirya'nın Bakü'sü" manşetleri atıldı

Surgut şehri, 1965'te petrol sanayisinin merkezi oldu. Şehirde petrol çıkarmak için sondaj boruları ve saha çalışmalarında kullanılan diğer malzemeler de burada üretilmeye başlandı.

Dönemin gazetelerinde bölge ile ilgili olarak "Sibirya'nın Bakü'sü olacak" şeklinde başlıklar atıldı. Sovyetler Birliği’nin o zamana kadar petrol ihtiyacının büyük kısmı Azerbaycan’ın başkenti Bakü'den karşılanıyordu.

Bugün Rusya'nın en büyük petrol şirketleri, Rus petrolünün büyük bir kısmının çıkarıldığı bu havzada faaliyetlerini sürdürüyor.

Salmanov, Batı Sibirya'da hayatı boyunca 150'den fazla petrol ve doğal gaz arama çalışmaları gerçekleştirdi.

SSCB'de Jeoloji Bakan Yardımcılığı görevi de yapan Salmanov, hayatı boyunca petrol alanında pek çok çalışmaya imza attı.

Azerbaycanlı Jeolog Farman Salmanov, 31 Mart 2007'de Moskova'da hayatını kaybetti.

Surgut havaalanının ismi Farman Salmanov adına

Dünya genelinde farklı ödüllere layık görülen Salmanov'un adı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in kararıyla 2019'da Surgut'taki havalimanına verilerek burada yaşatılmaya başlandı.

Ayrıca Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Farman Salmanov'un anısını yaşatmak amacıyla, Azerbaycan Devlet Petrol ve Sanayi Üniversitesi’nde "Farman Salmanov Bursu" verilmesi, Şemkir'de Farman Salmanov anıtının dikilmesi ve eğitim gördüğü okula isminin verilmesini öngören bir kararname imzaladı.

Salmanov'un o dönem yaşadığı ev bugün müze olarak ziyaretçilere açık. Surgut Yerel Müzesi Rehberi Aslan Magaramov, 2007 yılından bu yana müzenin açık olduğunu belirtti.

Salmanov'un bölgede önemli bir rol oynadığını kaydeden Magaramov, petrolün bulunması sayesinde daha önce ormancılıkla geçimini sağlayan şehrin geliştiğini ve nüfus bakımından Yugra'nın (Hanti-Mansi bölgesi) en gelişmiş kenti haline dönüştüğünü dile getirdi.

Kaynak: AA