Trump'ın hedefindeki Panama Kanalı'nda gemi trafiğinde toparlanma görülüyor

Londra

Atlas ve Pasifik okyanusları arasındaki en dar noktada bulunan Panama Kanalı'nda son yıllarda iklim değişikliği sonucu yoğunlaşan kuraklık koşulları nedeniyle günlük ticari gemi geçişleri sınırlandırılmıştı.

ABD Başkanı Trump'ın "Çin'in kontrol ettiği" iddiasıyla geri almak istediği Panama Kanalı'nda, kuraklık koşullarının kısmen hafiflemesi ve ticaret rotalarındaki değişimler sonrasında, ticari gemi geçişlerinde önemli ölçüde iyileşme görüldü.

AA muhabirinin veri takip şirketi MarineTraffic verilerinden derlediği bilgilere göre, Ocak 2024'te kanaldan konteyner, Ro-Ro, yaş ve kuru yük, karışık kuru yük, LPG ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) olmak üzere 632 ticari gemi geçti.

Ticari gemi geçişleri Ocak 2024'ün ardından aylık bazda kademeli olarak artış gösterirken, Ocak 2025'te kanalı kullanan toplam gemi sayısı 948'e yükseldi. Böylece, Panama Kanalı'ndaki ticari gemi trafiği Ocak 2025'te geçen yılın aynı ayına göre yaklaşık yüzde 50 arttı.

Ocak 2024- Ocak 2025 döneminde ise kanaldan toplamda 9 bin 377 ticari gemi geçti.

Kuru ve yaş yük gemi trafiği katlandı, LNG ticareti hala durma noktasında

Küresel deniz ticaretinin yaklaşık yüzde 5'inin yapıldığı Panama Kanalı'nda konteyner gemi trafiği son bir yılda yüzde 15 yükselirken, yaş ve kuru yük gemi geçişleri keskin şekilde arttı.

Ocak 2024'te kanalı kullanan yaş yük gemi sayısı 147'den, Ocak 2025'te yüzde 50 artışla 221'e çıktı.

Kuru yük gemi geçişleri ise bu dönemde yüzde 205 yükselerek 53'ten 162'ye ulaştı.

Ro-Ro, LPG ve karışık kuru yük geçişlerinde de önemli bir artış görülmesine rağmen, Panama Kanalı'nda LNG gemi geçişleri oldukça sınırlı seyretti.

Geçen yıl ocakta kanaldan 11 LNG gemisi geçerken, bu rakam yıl içinde sürekli düşüş göstererek Ocak 2025'te 2'ye kadar düştü.

Rusya-Ukrayna Savaşı sonrasında Avrupa'nın ABD’den daha fazla LNG almaya başlaması ve yaşanan kuraklık nedeniyle Panama Kanalı’ndaki bekleme sürelerinin çok uzamasının ardından, kanal LNG trafiğinin yaklaşık üçte ikisini kaybetti.

Bununla birlikte kanaldaki ticari gemi trafiği son bir yıldır iyileşme gösterse de 2019-2022 ortalamasının altında seyrediyor.

Panama Kanalı'nın en büyük kullanıcısı ABD

Panama Kanal İdaresi verilerine göre, örneğin ABD'nin doğu kıyısından Japonya’ya Panama Kanalı üzerinden giden kömür yüklü bir gemi, en kısa alternatif su yolu ile kıyaslandığında yaklaşık 4 bin 800 kilometre tasarruf sağlıyor.

Yılda 10 bin ve üzeri gemi geçişi görülen Panama Kanalı'ndaki trafiğin büyük çoğunluğu ABD'nin doğu kıyısı ile Uzak Doğu arasında gerçekleşirken, Avrupa ile ABD'nin batı kıyısı ve Kanada arasındaki trafik de buradaki ikinci büyük ticaret rotasını oluşturuyor.

Panama Kanalı üzerinden 2024'te geçen gemilerin yüzde 52'sini ABD'deki limanlardan gelen veya bu limanlara giden gemiler oluşturdu. Ayrıca, kanal üzerinden geçen yükün yüzde 75'i ABD başlangıç veya varış noktası olarak kullanan gemilerde taşınıyor.

Kanalın en büyük kullanıcısı olan ABD'yi Çin, Şili, Japonya ve Güney Kore takip ediyor.

Panama Kanalı'ndan geçen Çin bağlantılı yük miktarı ABD'nin yük miktarının yaklaşık dörtte biri oranında bulunuyor.

Trump, kanalı geri almak istiyor

ABD, 1903'te Başkan Theodore Roosevelt döneminde Panama Kanalı'nın inşası ve işletilmesi için hak elde ederken, kanalın açılışı 1914'te gerçekleşti.

ABD 1977'ye kadar Panama Kanalı'nı işletti, bu tarihte imzalanan bir anlaşmayla ABD ve Panama ortaklaşa bir idare yürüttü. Kanalın tam idaresi ise 1999'ye Panama'ya verildi.

Trump, göreve gelmesinin ardından düzenlediği bir basın toplantısında, ABD'nin Panama Kanalı'nı çok büyük masraflarla ve binlerce kişinin hayatını kaybettiği büyük bir inşa projesiyle yaptığını ve sonra bir anlaşmayla Panama'ya verdiğini söylemişti.

Panama'nın kanalı Çin'e adeta teslim ettiğini savunan Trump, "Biz kanalı Çin'e vermedik, Panama'ya verdik. Panama şimdi tüm Çince tabelaları söküyor. Bunun için çok çalışıyorlar ama tabelaların yaklaşık yüzde 70'i halen Çince. Bizim anlaşmamız böyle değildi. Bu yüzden geri alacağız. Zaten birçok şey yapmayı teklif ettiler, ancak geri almamızın uygun olacağını düşünüyoruz." ifadelerini kullanmıştı.

Kaynak: AA