Trump'ın tarife politikaları ticarette gerilimi tırmandırıyor

Washington

ABD yönetiminin düzensiz göçmen ve fentanil akışını gerekçe göstererek Kanada ve Meksika'dan ithal edilen mallara getirdiği yüzde 25 oranındaki gümrük vergileri 4 Mart itibarıyla yürürlüğe girerken, Çin mallarına uygulanan mevcut tarifeler de 2 katına çıkarılarak yüzde 10'dan yüzde 20'ye yükseltildi.

Tarifelerle karşı karşıya kalan 3 ülke Trump'ın tarifelerine misilleme önlemlerle karşılık vereceklerini açıklarken, bu durum küresel piyasalarda ticaret savaşına ilişkin endişeleri artırdı.

Trump yönetimi yetkilileri Kanada ve Meksika'ya yönelik yürürlüğe giren tariflerin bir ticaret savaşından ziyade "uyuşturucu savaşının" parçası olduğunu belirterek, ticaret politikasıyla ilgili diğer tarifeler için 2 Nisan'a işaret etti.

Ayrıca ABD Başkanı Trump, birçok kez, ülkelerin tarifelere misillemeyle karşılık vermesi durumunda gümrük vergilerini daha da artıracağını belirtti.

ABD, toplam ticaretinin yüzde 40'ından fazlasını Kanada, Meksika ve Çin ile yapıyor

ABD'nin en büyük ticaret partnerlerinden Kanada, Meksika ve Çin'e uyguladığı tarifeler ve ardından atılan misilleme adımları ABD'nin bu ülkelerle yaptığı yaklaşık 2,2 trilyon dolarlık mal ticaretini tehlikeye attı.

ABD Ticaret Bakanlığı verilerine göre, ülkenin Meksika ile mal ticareti hacmi, 2024'te yaklaşık 506 milyar doları ithalat ve 334 milyar doları ihracat olmak üzere 840 milyar doları buldu. Meksika'ya verilen mal ticareti açığı, 172 milyar dolara yaklaştı.

Kanada'dan yapılan ithalat geçen yıl yaklaşık 413 milyar dolar, bu ülkeye ihracat da 349 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. ABD'nin Kanada ile ticaret hacmi 762 milyar doları geçerken, bu ülkeye verdiği mal ticareti açığı 63 milyar dolar oldu.

ABD'nin 2024'te söz konusu 3 ülke arasında en düşük mal ticareti hacmine sahip olduğu ülke 582 milyar dolarla Çin olmasına rağmen, Çin'e verilen açık 295 milyar doları aştı. ABD'nin Çin'e ihracatı yaklaşık 144 milyar dolar olarak hesaplanırken, bu ülkeden 439 milyar dolara yakın mal ithalatı yapıldı.

Böylelikle ABD'nin toplam ticaretinin yüzde 40'ından fazlasını gerçekleştirdiği Kanada, Meksika ve Çin'e verdiği mal ticareti açığı, yaklaşık 531 milyar dolar olarak hesaplandı.

Trump'ın hamleleri yakından izleniyor

Kanada, Çin ve Meksika'ya yönelik tariflerin yanı sıra Trump'ın gündeminde ABD'nin ithal ettiği otomobil, ilaç ve çiplere tarife uygulamak, Avrupa Birliğine (AB) yüzde 25 gümrük vergisi getirmek, doların yerini alacak bir para birimi oluşturmaya çalışmaları durumunda BRICS ülkelerine yüzde 100 tarife başlatmak gibi konular da yer alıyor.

Trump'ın ticaret politikasıyla ilgili gelişmeler ve atacağı adımlar yakından takip edilirken, ekonomistler, agresif ticaret hamlelerinin, küresel olarak enflasyonu tetiklemek dahil olumsuz sonuçlara neden olabileceği konusunda uyarılarda bulunuyor.

Peterson Uluslararası Ekonomi Enstitüsü'nün (PIIE) analize göre, Trump'ın Kanada, Meksika ve Çin'e uyguladığı tarifelerin ortalama bir ABD hanehalkına yılda 1.200 dolardan fazla maliyete yol açacağı öngörülüyor.

"Enflasyon beklentilerinde artışlar olabilir"

American Enterprise Institute (AEI) kıdemli uzmanı Steven Kamin, tarifelerin hem enflasyona hem de daralmaya neden olabileceğini belirtti.

Enflasyonun üç ülkeden yapılan nihai ürün ve ara girdi ithalatının daha yüksek maliyetli olmasından kaynaklanacağını anlatan Kamin, reel hanehalkı gelirindeki azalma, daha yüksek üretim maliyetleri, tedarik zincirlerinin bozulması ve gelecekteki tarifelere ilişkin daha büyük belirsizliğin de daralmaya neden olacağını kaydetti.

Kamin, tarifelerin enflasyon üzerindeki doğrudan etkisine ilişkin tahminlerin bir ya da iki yıla yayılmış olarak 0,50 ila 0,75 puan civarında olduğunu ifade ederek, "Ancak son dönemde enflasyonda yaşanan artış, işletmeleri ve çalışanları fiyatlara karşı geçmişte olduğundan daha duyarlı hale getirirse, enflasyon beklentilerinde artışlar olabilir ve bu da daha yüksek enflasyonun daha uzun sürmesine neden olabilir." diye konuştu.

Steven Kamin, ticari gerilimlerdeki bu tırmanışın tedarik zincirinin yeniden düzenlenmesi veya yeni ticari ittifaklar gibi daha geniş jeopolitik veya ekonomik değişimlere yol açabileceğini söyledi.

Gümrük tarifelerinin ABD-Meksika-Kanada anlaşmasının feshine işaret ettiğini dile getiren Kamin, "Bu da üç Kuzey Amerika ülkesi arasında bir dizi ekonomik ve siyasi konuda iş birliğinin azalmasına yol açıyor. Benim beklentim, bu gümrük vergilerinin yarattığı kaosun, en azından otomobiller için, Meksika ve Kanada'ya uygulanan gümrük vergilerinin hafifletilmesine yol açacağı yönünde." ifadelerini kullandı.

Bu arada, AA muhabirlerinin derlediği bilgilere göre, ABD Başkanı Trump'ın fitilini ateşlediği küresel ticaret geriliminde 20 Ocak'tan bu yana yaşanan önemli gelişmeler şöyle:

20 OCAK

- Beyaz Saray, ticaret politikası önceliklerinin ana hatlarının belirlendiği "Önce Amerika Ticaret Politikası Genelgesi"ni yayımladı ve federal kurumlara 1 Nisan'a kadar haksız ticaret uygulamalarını inceleme talimatı verildi.

1 ŞUBAT

- ABD Başkanı Donald Trump, Kanada ve Meksika'dan ithal edilen mallara yüzde 25, Çin'den yapılan ithalata yüzde 10 oranında ek gümrük vergisi getirilmesine yönelik kararnameyi imzaladı. Kanada'dan ithal edilen enerji kaynaklarına yüzde 10'luk daha düşük bir tarife uygulanırken, söz konusu tarifelerin 4 Şubat'ta yürürlüğe gireceği bildirildi. Kararnamede, söz konusu ülkelerin misilleme yapmayı seçmesi halinde tarifelerin artırılabileceği aktarıldı.

- Kanada Başbakanı Justin Trudeau, ABD Başkanı Trump'ın uygulama kararı aldığı ek gümrük tarifelerine misilleme olarak, ABD'den yapılan 155 milyar Kanada doları değerindeki ithalata yüzde 25 gümrük vergisi koyacaklarını açıkladı. Trudeau, uygulamanın alkollü içki, meyve suyu, sebze, parfüm, giyim, ayakkabı, ev aletleri, mobilya, spor malzemeleri, kereste, plastik gibi ürünleri kapsayacağını kaydetti.

- Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum, ABD yönetiminin Meksika'dan ithal edilen mallara yüzde 25 ek gümrük vergisi getirme kararı karşısında, Ekonomi Bakanı'na Meksika'nın çıkarlarını korumak amacıyla, tarife ve diğer ekonomik önlemleri içeren "B planının" uygulanması için talimat verdi.

2 ŞUBAT

- Çin yönetimi, Trump'ın Çin'den ithal tüm ürünlere yüzde 10 ilave gümrük vergisi getirme kararına karşı tedbirler alacağını ve Dünya Ticaret Örgütüne (DTÖ) şikayette bulunacağını bildirdi.

3 ŞUBAT

- ABD Başkanı Trump, Meksika'nın sınır güvenliğini artırması karşılığında bu ülkeye getirilen yüzde 25'lik gümrük vergisini 1 ay durdurduğunu açıkladı.

- Trump, Kanada'ya yönelik açıkladığı gümrük vergilerinin de sınır güvenliğini artırmaya yönelik alacakları önlemler karşısında 30 gün süreyle durdurulacağını bildirdi.

4 ŞUBAT

- ABD'nin 1 Şubat'ta açıkladığı Çin'den ithal edilen ürünlere yönelik yüzde 10 oranındaki gümrük vergisi yürürlüğe girdi.

- Çin yönetimi, Trump'ın Çin'den ithal tüm ürünlere yüzde 10 ilave gümrük vergisi getirme kararına karşı, bu ülkeden ithal bazı ürünlere ek gümrük vergisi getireceğini açıkladı. Ülkenin, ABD'den ithal edilen aralarında ham petrol, tarım ekipmanları, yüksek emisyonlu taşıtlar ve kamyonetlerin olduğu ürünlere yüzde 10, kömür ve doğal gaz ithalatına da yüzde 15 ek gümrük vergisi getirileceği bildirildi.

Çin Ticaret Bakanlığı da tungsten, tellür, bizmut ve molibdenin olduğu kritik madenlerin ABD'ye ihracatının kontrol altına alınacağını duyurdu.

ABD'li hazır giyim grubu PHV ve biyoteknoloji şirketi Illumina, "Çin şirketlerine yönelik ayrımcı uygulamaları" nedeniyle "güvenilmez varlık" listesine alındı.

Çin Devlet Piyasa Düzenleme İdaresi de ABD'li internet şirketi Google hakkında, tekelleşme karşıtı düzenlemeleri ihlal ettiği gerekçesiyle soruşturma başlatıldığını açıkladı.

10 ŞUBAT

- ABD Başkanı Trump, çelik ve alüminyum ithalatına yüzde 25 gümrük vergisi uygulanmasına yönelik kararnameleri imzaladı. ABD'nin tüm ülkelerden yaptığı çelik ve alüminyum ithalatına istisnasız uygulanacak tarifelerin 12 Mart'ta yürürlüğe gireceği bildirildi.

13 ŞUBAT

- ABD Başkanı Trump, ülkelere mütekabiliyet esasına dayalı gümrük vergileri uygulama planına ilişkin bir başkanlık kararını imzaladı.

Ticarette adaleti sağlamak amacıyla karşılıklı tarife uygulamaya karar verdiğini belirten Trump, "Ülkeler ABD'ye ne uygularsa onu uygulayacağız." dedi. Trump, KDV'nin bir tarife olarak değerlendirileceğini ifade ederek, ülkeler tarafından sağlanan sübvansiyonlara da bakılacağını kaydetti.

14 ŞUBAT

- Avrupa Birliği (AB), ABD'nin mütekabiliyet esasına dayalı gümrük vergileri uygulaması halinde buna derhal karşılık verileceğini bildirdi.

21 ŞUBAT

- ABD Başkanı Trump, Amerikan şirketlerine uygulanan dijital hizmet vergileri gibi yabancı hükümetler tarafından getirilen vergilere karşı tarifeler dahil olmak üzere karşılık verici adımların değerlendirilmesine yönelik bir karara imza attı.

- Trump, Çin'in ABD'nin teknoloji, kritik altyapı, sağlık, tarım, enerji, ham madde ve diğer stratejik sektörlerine yatırım yapmasını kısıtlamaya yönelik bir kararı da imzaladı.

25 ŞUBAT

- ABD Başkanı Trump, Ticaret Bakanlığına bakır ithalatına yönelik soruşturma başlatma talimatı veren bir kararname imzaladı.

1 MART

- Trump, Ticaret Bakanlığına kereste ithalatının ABD ulusal güvenliğine tehdit oluşturup oluşturmadığına ilişkin bir soruşturma yürütmesi talimatını veren kararname imzaladı.

4 MART

- ABD'nin Kanada ve Meksika'dan ithal edilen mallara yönelik bir ay süreyle askıya alınan yüzde 25 oranındaki gümrük vergileri yürürlüğe girdi.

- Çin'e mevcut tarifelere ek yüzde 10 gümrük vergisi getiren kararnamede yapılan değişiklikle de bu ülkeye yönelik ek tarife oranı yüzde 20'ye çıkarıldı.

- Çin yönetimi, ABD'nin Çin'den ithal tüm ürünlere yönelik gümrük tarifesi oranını yüzde 20'ye çıkarma kararına karşı, bu ülkeden ithal belirli tarım ve gıda ürünlerine ek gümrük vergisi getirirken ABD'li şirketlere yaptırımlar açıkladı.

ABD'den kanatlı hayvan ile arpa, mısır ve pamuk gibi tarım ürünlerinin ithalatına yüzde 15, soya fasulyesi, domuz eti, dana eti, meyve, sebze ve süt ürünleri ithalatına ise yüzde 10 ek gümrük vergisi getirileceği bildirildi. Yeni gümrük tarifelerinin 10 Mart'tan itibaren yürürlüğe gireceği kaydedildi.

Çin ayrıca aralarında savunma ve güvenlik alanında faaliyet gösteren şirketlerin de olduğu ABD'li 15 firmayı "ihracat kontrol listesine" ekledi. 10 ABD firması da Çin'in egemenlik ihtilafı içinde olduğu Tayvan'a silah satışı ve askeri işbirliği rolü olduğu gerekçesiyle "güvenilmez varlık listesine" alındı. Söz konusu firmaların Çin'de yatırım yapması ve Çinli şirketlerle her türlü alışverişi yasaklandı.

Öte yandan şubatta varlık listesine alınan ABD'li biyoteknoloji firması Illumina'nın geliştirdiği genetik dizileme araçlarının Çin'e ihracatı yasaklandı.

- Kanada Başbakanı Justin Trudeau, ABD'nin Kanada'ya karşı bir ticaret savaşı başlattığını belirterek, ülkenin uyguladığı yüzde 25'lik gümrük vergilerine karşılık Kanada'nın 155 milyar dolar değerindeki ABD mallarına aynı oranda karşılık vereceğini açıkladı.

Trudeau, bu vergilerin 30 milyar dolar değerindeki mallara hemen, geri kalan 125 milyar dolar değerindeki ürünlere ise 21 gün içinde uygulanacağını belirtti.

- Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum ise ABD'nin gümrük vergilerine, tarife ve tarife dışı tedbirlerle karşılık vereceklerini, söz konusu tedbirleri pazar günü açıklayacağını aktardı.

Kaynak: AA