İran’ın Kürt Kökenli Türkçü Milletvekilinin, Türkiye’deki seçimlere denk gelen özerklik isteği!
İran’ın Kürt Kökenli Türkçü Milletvekilinin, Türkiye’deki seçimlere denk gelen özerklik isteği!
"Türkiye Başkanı seçti İran’ın Kürt Kökenli Türkçü Milletvekili özerklik istedi!"
:
"Bütün dünya Türkiye’deki seçim sonuçlarına kilitlendi" ifadesi paranoya sayılmaz.
Çünkü enerji kaynaklarının merkezi Ortadoğu’daki güçler dengesi Ankara’nın hem Atlantik hem de Avrasya nezdinde stratejik önemini yakından ilgilendiriyor.
Bir de buna ABD’nin İran takıntısını eklerseniz, hiç şüpheniz olmasın ki Tahran yönetimi sabaha kadar seçim sonuçlarını takip etmiştir.
Seçim sonuçları, Alman ve Avrupalı siyasilerin de gündemindeydi.
Amerikan Washington Post gazetesi seçim sonucunu "Erdoğan resmi olmayan sonuçların zafere işaret ettiğini söylüyor, muhalefet partisi ‘Manipülasyon var’ diyor" başlığıyla duyurdu.
Rus parlamentosunun alt kanadı Duma’nın Uluslararası İlişkiler Komitesi Başkanı Leonid Slutskiy, Türkiye’deki erken cumhurbaşkanlığı seçimlerinin resmi olmayan sonuçlarına göre Recep Tayyip Erdoğan’ın oyların yüzde 52.5’ini alarak yeniden Cumhurbaşkanı seçilmesinin, Rus-Türk ilişkileri için öngörülebilirlik anlamına geldiğini söyledi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye’deki erken seçimlerin resmi olmayan sonuçlarına göre oyların yüzde 52.5’ini alarak yeniden cumhurbaşkanı seçilen Recep Tayyip Erdoğan’ı tebrik etti. (1)
Sağ popülist Almanya için Alternatif (AfD) Partisi Meclis Grup Başkanı Alice Weidel; Türkiye’de demokrasinin tehlike altında olduğunu söyledi.
Avrupa Parlamentosu (AP) Türkiye Raportörü Kati Piri, HDP’nin barajı aşarak meclise girmesini de “kayda değer bir başarı” olarak niteledi.(2)
Cumhurbaşkanı Erdoğan, AK Parti Genel Merkezi’nde geleneksel balkon konuşmasında, "Milletimizin sandıkta partimize verdiği mesajı aldık. Milletimizin karşısına bu eksiklerimizi tamamlayarak çıkacağımızdan emin olun” dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın seçim zaferi İngiliz gazetelerinin birinci sayfalarında yer buldu.
Seçimin en sürpriz partisi MHP oldu.
Devlet Bahçeli’nin seçim sonuçlarının netleşmesinin ardından “Türk milleti, milliyetçi hareketi TBMM’nin hem kilit partisi yapmış hem de denge görevi vererek önemli bir sorumluluk yüklemiştir.” açıklaması, MHP’nin yeni yol haritasının ipuçlarını barındırıyor. (3)
Anlaşılan MHP önderliği seçim sonuçlarını millet iradesinin kendisine denetim ve denge misyonu yüklediği şeklinde okuyor.
İran Cumhurbaşkanı Ruhani de Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı kutlayanlar arasında.
Erdoğan’ı yeniden Cumhurbaşkanı seçilmesi dolayısıyla kutlayan Hasan Ruhani, mesajında yeni dönemde iki ülke arasındaki dostane ve kardeşçe ilişkilerin daha da güçlenmesini ve birlikte bölgenin ve İslam dünyasının sorunlarının çözümünde ve barış ve istikrarın takviye edilmesinde ve refah düzeyinin geliştirilmesinde işbirliğini geliştirmeyi umut ettiğini belirtti,
Türkiye milleti ve devletine de saadet ve onur dileğinde bulundu. (4)
İran ekonomik krizin tetiklediği ve büyüttüğü siyasi kaosun tam ortasında.
Geçtiğimiz yıl İran’ın resmi para birimi, Bakanlar Kurulu tarafından alınan kararla Riyal yerine Tümen olarak değiştirildi.
Bir Tümen 10 riyale eşit şekilde ayarlanmıştı.
İranlı yetkililer Riyal’in günlük kullanımda gözden düşmesinde enflasyonun da etkisi olduğunu belirtirken, Tümen geçişiyle Amerikan Doları karşısında da paranın güçlenmesini umuyordu. (5)
İranlıların umduğu dağlara kar yağdı. Uma uma döndüler sarı muma. Ama umulan olmadı.
Tümen, Dolar karşısında değer kaybetmeyi sürdürdü.
Bugün itibariyle bir Dolar; 8 bin 700 Tümen üzerinden işlem gördü.
Birkaç gün önce Tebriz milletvekili ve İran meclis başkan yardımcısı Mesut Pezeşkiyan ülkede olağanüstü halin ilan edilmesi ve ekonomideki krizin bu şekilde yoluna sokulması ve aynı zamanda ülkenin federal sistemine gitmesi gerektiğini gündeme taşıdı.
Mesut Pezeşkiyan ilginç bir isim.
Doğum yerinden hareketle Kürt kökenli olduğu ifade ediliyor. (6)
Ancak resmi biyografisinde 29 Eylül 1954’te İran’ın Mahabad (Soğukbulak) kentinde Azeri Türkü bir aileden doğduğu bilgisi yer alıyor. (7)
İran yönetimi ve Kürtlerin aksine Güney Azerbaycan Türkleri bu şehrin gerçek adının Soğukbulak olduğunu belirtiyor.
Mesut Pezeşkiyan Kürt kökenli olduğu doğru.
Neden mi?
Çünkü Kürtlerin Azerbaycan’da yerleştiği bölgeler Urmu Gölü’nün batısında Soğukbulak (Mahabat) bölgesi ve 20 km. bir şerit eninde dağlık arazileri kapsamakta.
Bu bölgede nüfusun çoğunluğunu Azerbaycan Türkleri oluşturmasına rağmen, az sayıda Kürt köyleri ve Kürt ahali yaşıyor.
Azerbaycan’da yaşayan Kürtlerin çoğu göçebe ve yarı göçebe aşiretlerden müteşekkil.
Mahabat ve Bokan kentlerinde yaşayan Kürtlerin toplumsal ilişkileri kan bağı ve aşiret düzeni üzerinden gerçekleşiyor.
Kürtlerin siyasi hareketinin geçmişi, Mahabat Cumhuriyetine uzanıyor.
Bölgedeki siyasi, tarihi şartlar sonucu özellikle Pehlevi döneminden başlayarak Azerbaycan’da Kürtlerin yaşadığı bölgeler Kürtçü hareketlerin merkezine dönüştü.
Güney Azerbaycan’daki Kürtlerin siyasileşmesinin sebepleri arasında mezhep farklılığı, dil farklılığı, Birinci Dünya savaşında Asurilerin bölgede bağımsız harekâtına girişmeleri ve Kuzey Irak‘ta Kürt teşkilatlarının etkisi sayılabilir. (8)
Kürt kökenli Türkçü (!) Mesut Pezeşkiyan, İran Parlamentosunda Tebriz, Osku ve Azarshahr seçim bölgesini temsil eden ve Birinci Başkan Yardımcısı olarak görev yapan İranlı bir reformcu politikacı.
İran Tıp Bilimleri Üniversitesinden mezun. Kalp cerrahı.
Aynı üniversitede 7 yıldır Tıp Bilimleri Bölümü üyesi.
2001-2005 yılları arasında Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi’nin kabinesinde Sağlık Bakanıydı.
İran parlamentosunda 30 Haziran 2009’da İran cumhurbaşkanlığı seçimlerine hile karıştırılmasını protesto edenlere karşı orantısız şiddet kullanılmasını kınayan bir konuşma yapmıştı.
2010’da meclis başkan yardımcısı adaylığını kaybetmişti.
30 Mayıs 2018 Çarşamba günü İran Meclisinde mevcut Meclis Başkanı Ali Laricani yeniden seçilmiş, yardımcısı olarak Mesut Pezeşkiyan 157 oyla birinci başkan vekili olmuştu. (9)
Ayrıca İran Meclisinin 12 kişi başkanlık divanı heyetinden 2 kişi, Batı Azerbaycan Eyaleti Kürt kökenli ve aşırı Kürt Milliyetçi söylemleriyle bilinen Muhammet Kesim Osmani ve Abdülkerim Hüseyinzade oldu.
Mesut Pezeşkiyan, İran Meclisinde İran-Türkiye Dostluk Grubunun da bir üyesi.
Kürt kökenli Pezeshkian; İran okullarında Azeri Türkçesinin öğretilmesini destekliyor.
İran Meclisinde Türk Nüfuslu Bölgeler Fraksiyonu (Türk Bölgələr Fraksiyası- فراکسیون مناطق ترک نشین ) bulunuyor.
İran İslam Konseyi Meclisinde (İslam Şurası Meclisi) 2016 Ekim ayının sonunda 100 Azerbaycanlı ve başka İranlı Türk dilli milletvekilleri imzası ile kurulup ve resmileşen İran parlamentosunda iç fraksiyondur.
25 milletvekili bu fraksiyonun merkez konseyi üyesi.
Fraksiyon başkalığı, bir görüş birliği oylar ile Mesut Pezeşkiyan (Tebriz milletvekili), ilk başkan yardımcısı Nadir Kazipur (Urmu milletvekili), ikinci başkan yardımcısı Riza Kerimi (Erdebil milletvekili) seçildi.
Muhemmed Hesennijad (Merend milletvekili) ve Şahabeddin Bimiktar (Tebriz milletvekili) fraksiyon sekreterleri ve Zehra Sayı (Tebriz milletvekili) konuşmacı seçilmişti.
İran İslam Cumhuriyeti’nin tarihinde ilk kez mecliste kurulan Türki Bölgeler Fraksiyonu’nun 290 sandalyelik mecliste 100 üyeye sahip olması da başka bir garabet örneği; çünkü İran Meclisinde o sayıda Türk kökenli milletvekili bulunmuyor.
Fraksiyonu’nun öncüsü sayılan isim, kuzeybatıdaki Tebriz kentini temsil eden ve 2001-2005 yıllarında Reformcu Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde sağlık bakanlığı yapan Mesud Pezeşkiyan.
Grup, kuruluşundan bu yana tartışma konusu.
Bunun ilk nedeni üye sayısıyla ilgili.
İran’daki seçim kanununa göre, her eyaletin milletvekili sayısı nüfusu oranında belirleniyor.
Bu bağlamda Türk dillerinin konuşulduğu başlıca eyaletler şöyle:
12 vekile sahip Batı Azerbaycan, 19 vekile sahip Doğu Azerbaycan, 7 vekile sahip Erdebil ve 5 vekile sahip Zencan.
Çaharmahal-Bahtiyari, Gilan ve Fars eyaletlerinde de Türk dilli topluluklar var ancak bunların köken ve tarihi kuzeybatıda yaşayan nüfustan çok farklı.
İran’da Persler az bir farkla çoğunluğu oluştururken Türk dilli nüfus da büyükçe bir azınlığı temsil ediyor. (10)
Mesud Pezeşkiyan’ın Türki Bölgeler Fraksiyonu oluşturarak: "Türkçe İran’da eğitim dili olmalıdır. İran’da Türklere ana dillerinde eğitim görmelerine izin verilmemesi adaletsizliktir. İran anayasası buna izin veriyor.” açıklamalarıyla oluşturmak istediği Tahran güdümündeki kontrollü yapay muhalefet hareketi, İran Türklüğünce pek kabul görmüyor.
İran rejim güçlerinin sözcülüğünü üstlenen Mesud Pezeşkiyan’ın, İran’da devlet eliyle çıkartılan ve Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye yakın bir yayın olan “Kanun” gazetesinde Türklere yönelik demeçlerine verdiği tepki de aynı şekilde danışıklı döğüş olarak nitelendiriliyor.
Kanun gazetesinde eski İstihbarat Bakanı ve Azınlıklardan Sorumlu Ali Yunisi, İran’da sadece Farsların ve Fars kökenli halkların yaşadığını iddia etmiş, İran meclisi Tebriz milletvekili ve meclis başkan yardımcısı Mesud Pezeşkiyan, insanların zorla Farsça’ya maruz bırakıldığını söylemişti. (11)
Sözde bu talepler, İran resmi makamlarında kabul görüyor gibi.
Ekim 2017’de İran dini lideri Ayetullah Hamaney, Azeri bir anneye çocuğuna Türki dil öğretmesini söylediği görüntüler sosyal medyaya yer almıştı.
Görüntülerde, çocuğun Hamaney’e üzerinde bir şeyler yazılı bir kâğıt gösterdiği görülüyor.
Kâğıda bakan Hamaney ise çocuğa Farsça birkaç soru soruyor.
Ardından da Azeri Türkçesiyle “Maşallah. Sən Türksən, ya Farssan?” (Maşallah. Türk müsün, Fars mı?) sorusunu yöneltiyor.
Bu soru üzerine devreye giren anne, çocuğunun Türk olduğunu ancak Türki dil konuşmayı bilmediğini belirtiyor.
Azeri kökenli Ayetullah ise "Okulda ve sokakta Farsça öğretiliyor. Siz de evde Türki dili öğretin, her ikisini de bilsin" yanıtını veriyor. (12)
Mayıs 2016’da 11. dönem İran Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Hassan Ruhani bu eyalet halkına Türk Dili Kurumu ve Urmu Gölü ile ilgili vaatlerde bulunmuştu.
Sonuç olarak Tebriz milletvekili ve İran meclis başkan yardımcısı Mesut Pezeşkiyan’ın ülkede olağanüstü halin ilan edilmesi ve ekonomideki krizin bu şekilde yoluna sokulması ve aynı zamanda ülkenin federal sistemine gitmesi gerektiğini ifade etmesi, İran’ı bekleyen tehlikenin kapıda olduğunu gösteriyor.
İranlı Türkçüler ise Federalizmi benimsemiyor.
Mesut Pezeşkiyan’ın ülkede olağanüstü halin ilan edilmesi ve Federasyon teklifini, Türkiye’deki seçimlere denk getirmesinin üzerinde düşünülmeli!
Bakınız:
1- https://tr.sputniknews.com/rusya/201806251034001615-putin-erdogan-secim-tebrik-24-haziran/
2- https://www.dw.com/tr/erdoğanın-seçim-zaferine-almanya-ve-avrupadan-tepkiler/a-44378508
3- https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-44597659
4- https://tr.farsnews.com/world/news/13970404000309
5- https://www.haberturk.com/ekonomi/para/haber/1573938-iran-para-birimi-degisti-riyal-gitti-tumen-geldi-tumen-kac-tl
6- Babek Şahit/ İran Cumhurbaşkanı Hassan Ruhani’nin Batı Azerbaycan Eyaleti Ziyareti/ https://tebaren.org/?p=175
7- https://www.ilnanews.com/بخش-سیاسی-3/351532-افراد-رد-صلاحیت-شده-فقط-توانستند-یک-نامه-بنویسند
8- https://guneyazerbaycankurtsorunu.blogcu.com/azerbaycan-topraklarinda-hayali-mahabat-cumhuriyeti/593133
9- https://www.iktibascizgisi.com/iran-basininda-gectigimiz-hafta-one-cikan-haberler-2/
10- https://www.gazete2023.com/turk-dunyasi/iran-meclisinde-turk-birligi-kuruldu-h58333.html
11- https://qha.com.ua/tr/turk-dunyasi/guney-azerbaycan-tepkili-iran-da-devlet-organlari-turklere-hakaretler-yagdirdi/169603/
12- https://tr.sputniknews.com/videokulubu/201710101030517714-hamaney-cocuklariniza-turk-dili-ogretin/
.
Ömür Çelikdönmez
Twitter: @oc32oc39
.
dikGAZETE.com
"Türkiye Başkanı seçti İran’ın Kürt Kökenli Türkçü Milletvekili özerklik istedi!"
:
"Bütün dünya Türkiye’deki seçim sonuçlarına kilitlendi" ifadesi paranoya sayılmaz.
Çünkü enerji kaynaklarının merkezi Ortadoğu’daki güçler dengesi Ankara’nın hem Atlantik hem de Avrasya nezdinde stratejik önemini yakından ilgilendiriyor.
Bir de buna ABD’nin İran takıntısını eklerseniz, hiç şüpheniz olmasın ki Tahran yönetimi sabaha kadar seçim sonuçlarını takip etmiştir.
Seçim sonuçları, Alman ve Avrupalı siyasilerin de gündemindeydi.
Amerikan Washington Post gazetesi seçim sonucunu "Erdoğan resmi olmayan sonuçların zafere işaret ettiğini söylüyor, muhalefet partisi ‘Manipülasyon var’ diyor" başlığıyla duyurdu.
Rus parlamentosunun alt kanadı Duma’nın Uluslararası İlişkiler Komitesi Başkanı Leonid Slutskiy, Türkiye’deki erken cumhurbaşkanlığı seçimlerinin resmi olmayan sonuçlarına göre Recep Tayyip Erdoğan’ın oyların yüzde 52.5’ini alarak yeniden Cumhurbaşkanı seçilmesinin, Rus-Türk ilişkileri için öngörülebilirlik anlamına geldiğini söyledi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye’deki erken seçimlerin resmi olmayan sonuçlarına göre oyların yüzde 52.5’ini alarak yeniden cumhurbaşkanı seçilen Recep Tayyip Erdoğan’ı tebrik etti. (1)
Sağ popülist Almanya için Alternatif (AfD) Partisi Meclis Grup Başkanı Alice Weidel; Türkiye’de demokrasinin tehlike altında olduğunu söyledi.
Avrupa Parlamentosu (AP) Türkiye Raportörü Kati Piri, HDP’nin barajı aşarak meclise girmesini de “kayda değer bir başarı” olarak niteledi.(2)
Cumhurbaşkanı Erdoğan, AK Parti Genel Merkezi’nde geleneksel balkon konuşmasında, "Milletimizin sandıkta partimize verdiği mesajı aldık. Milletimizin karşısına bu eksiklerimizi tamamlayarak çıkacağımızdan emin olun” dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın seçim zaferi İngiliz gazetelerinin birinci sayfalarında yer buldu.
Seçimin en sürpriz partisi MHP oldu.
Devlet Bahçeli’nin seçim sonuçlarının netleşmesinin ardından “Türk milleti, milliyetçi hareketi TBMM’nin hem kilit partisi yapmış hem de denge görevi vererek önemli bir sorumluluk yüklemiştir.” açıklaması, MHP’nin yeni yol haritasının ipuçlarını barındırıyor. (3)
Anlaşılan MHP önderliği seçim sonuçlarını millet iradesinin kendisine denetim ve denge misyonu yüklediği şeklinde okuyor.
İran Cumhurbaşkanı Ruhani de Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı kutlayanlar arasında.
Erdoğan’ı yeniden Cumhurbaşkanı seçilmesi dolayısıyla kutlayan Hasan Ruhani, mesajında yeni dönemde iki ülke arasındaki dostane ve kardeşçe ilişkilerin daha da güçlenmesini ve birlikte bölgenin ve İslam dünyasının sorunlarının çözümünde ve barış ve istikrarın takviye edilmesinde ve refah düzeyinin geliştirilmesinde işbirliğini geliştirmeyi umut ettiğini belirtti,
Türkiye milleti ve devletine de saadet ve onur dileğinde bulundu. (4)
İran ekonomik krizin tetiklediği ve büyüttüğü siyasi kaosun tam ortasında.
Geçtiğimiz yıl İran’ın resmi para birimi, Bakanlar Kurulu tarafından alınan kararla Riyal yerine Tümen olarak değiştirildi.
Bir Tümen 10 riyale eşit şekilde ayarlanmıştı.
İranlı yetkililer Riyal’in günlük kullanımda gözden düşmesinde enflasyonun da etkisi olduğunu belirtirken, Tümen geçişiyle Amerikan Doları karşısında da paranın güçlenmesini umuyordu. (5)
İranlıların umduğu dağlara kar yağdı. Uma uma döndüler sarı muma. Ama umulan olmadı.
Tümen, Dolar karşısında değer kaybetmeyi sürdürdü.
Bugün itibariyle bir Dolar; 8 bin 700 Tümen üzerinden işlem gördü.
Birkaç gün önce Tebriz milletvekili ve İran meclis başkan yardımcısı Mesut Pezeşkiyan ülkede olağanüstü halin ilan edilmesi ve ekonomideki krizin bu şekilde yoluna sokulması ve aynı zamanda ülkenin federal sistemine gitmesi gerektiğini gündeme taşıdı.
Mesut Pezeşkiyan ilginç bir isim.
Doğum yerinden hareketle Kürt kökenli olduğu ifade ediliyor. (6)
Ancak resmi biyografisinde 29 Eylül 1954’te İran’ın Mahabad (Soğukbulak) kentinde Azeri Türkü bir aileden doğduğu bilgisi yer alıyor. (7)
İran yönetimi ve Kürtlerin aksine Güney Azerbaycan Türkleri bu şehrin gerçek adının Soğukbulak olduğunu belirtiyor.
Mesut Pezeşkiyan Kürt kökenli olduğu doğru.
Neden mi?
Çünkü Kürtlerin Azerbaycan’da yerleştiği bölgeler Urmu Gölü’nün batısında Soğukbulak (Mahabat) bölgesi ve 20 km. bir şerit eninde dağlık arazileri kapsamakta.
Bu bölgede nüfusun çoğunluğunu Azerbaycan Türkleri oluşturmasına rağmen, az sayıda Kürt köyleri ve Kürt ahali yaşıyor.
Azerbaycan’da yaşayan Kürtlerin çoğu göçebe ve yarı göçebe aşiretlerden müteşekkil.
Mahabat ve Bokan kentlerinde yaşayan Kürtlerin toplumsal ilişkileri kan bağı ve aşiret düzeni üzerinden gerçekleşiyor.
Kürtlerin siyasi hareketinin geçmişi, Mahabat Cumhuriyetine uzanıyor.
Bölgedeki siyasi, tarihi şartlar sonucu özellikle Pehlevi döneminden başlayarak Azerbaycan’da Kürtlerin yaşadığı bölgeler Kürtçü hareketlerin merkezine dönüştü.
Güney Azerbaycan’daki Kürtlerin siyasileşmesinin sebepleri arasında mezhep farklılığı, dil farklılığı, Birinci Dünya savaşında Asurilerin bölgede bağımsız harekâtına girişmeleri ve Kuzey Irak‘ta Kürt teşkilatlarının etkisi sayılabilir. (8)
Kürt kökenli Türkçü (!) Mesut Pezeşkiyan, İran Parlamentosunda Tebriz, Osku ve Azarshahr seçim bölgesini temsil eden ve Birinci Başkan Yardımcısı olarak görev yapan İranlı bir reformcu politikacı.
İran Tıp Bilimleri Üniversitesinden mezun. Kalp cerrahı.
Aynı üniversitede 7 yıldır Tıp Bilimleri Bölümü üyesi.
2001-2005 yılları arasında Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi’nin kabinesinde Sağlık Bakanıydı.
İran parlamentosunda 30 Haziran 2009’da İran cumhurbaşkanlığı seçimlerine hile karıştırılmasını protesto edenlere karşı orantısız şiddet kullanılmasını kınayan bir konuşma yapmıştı.
2010’da meclis başkan yardımcısı adaylığını kaybetmişti.
30 Mayıs 2018 Çarşamba günü İran Meclisinde mevcut Meclis Başkanı Ali Laricani yeniden seçilmiş, yardımcısı olarak Mesut Pezeşkiyan 157 oyla birinci başkan vekili olmuştu. (9)
Ayrıca İran Meclisinin 12 kişi başkanlık divanı heyetinden 2 kişi, Batı Azerbaycan Eyaleti Kürt kökenli ve aşırı Kürt Milliyetçi söylemleriyle bilinen Muhammet Kesim Osmani ve Abdülkerim Hüseyinzade oldu.
Mesut Pezeşkiyan, İran Meclisinde İran-Türkiye Dostluk Grubunun da bir üyesi.
Kürt kökenli Pezeshkian; İran okullarında Azeri Türkçesinin öğretilmesini destekliyor.
İran Meclisinde Türk Nüfuslu Bölgeler Fraksiyonu (Türk Bölgələr Fraksiyası- فراکسیون مناطق ترک نشین ) bulunuyor.
İran İslam Konseyi Meclisinde (İslam Şurası Meclisi) 2016 Ekim ayının sonunda 100 Azerbaycanlı ve başka İranlı Türk dilli milletvekilleri imzası ile kurulup ve resmileşen İran parlamentosunda iç fraksiyondur.
25 milletvekili bu fraksiyonun merkez konseyi üyesi.
Fraksiyon başkalığı, bir görüş birliği oylar ile Mesut Pezeşkiyan (Tebriz milletvekili), ilk başkan yardımcısı Nadir Kazipur (Urmu milletvekili), ikinci başkan yardımcısı Riza Kerimi (Erdebil milletvekili) seçildi.
Muhemmed Hesennijad (Merend milletvekili) ve Şahabeddin Bimiktar (Tebriz milletvekili) fraksiyon sekreterleri ve Zehra Sayı (Tebriz milletvekili) konuşmacı seçilmişti.
İran İslam Cumhuriyeti’nin tarihinde ilk kez mecliste kurulan Türki Bölgeler Fraksiyonu’nun 290 sandalyelik mecliste 100 üyeye sahip olması da başka bir garabet örneği; çünkü İran Meclisinde o sayıda Türk kökenli milletvekili bulunmuyor.
Fraksiyonu’nun öncüsü sayılan isim, kuzeybatıdaki Tebriz kentini temsil eden ve 2001-2005 yıllarında Reformcu Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde sağlık bakanlığı yapan Mesud Pezeşkiyan.
Grup, kuruluşundan bu yana tartışma konusu.
Bunun ilk nedeni üye sayısıyla ilgili.
İran’daki seçim kanununa göre, her eyaletin milletvekili sayısı nüfusu oranında belirleniyor.
Bu bağlamda Türk dillerinin konuşulduğu başlıca eyaletler şöyle:
12 vekile sahip Batı Azerbaycan, 19 vekile sahip Doğu Azerbaycan, 7 vekile sahip Erdebil ve 5 vekile sahip Zencan.
Çaharmahal-Bahtiyari, Gilan ve Fars eyaletlerinde de Türk dilli topluluklar var ancak bunların köken ve tarihi kuzeybatıda yaşayan nüfustan çok farklı.
İran’da Persler az bir farkla çoğunluğu oluştururken Türk dilli nüfus da büyükçe bir azınlığı temsil ediyor. (10)
Mesud Pezeşkiyan’ın Türki Bölgeler Fraksiyonu oluşturarak: "Türkçe İran’da eğitim dili olmalıdır. İran’da Türklere ana dillerinde eğitim görmelerine izin verilmemesi adaletsizliktir. İran anayasası buna izin veriyor.” açıklamalarıyla oluşturmak istediği Tahran güdümündeki kontrollü yapay muhalefet hareketi, İran Türklüğünce pek kabul görmüyor.
İran rejim güçlerinin sözcülüğünü üstlenen Mesud Pezeşkiyan’ın, İran’da devlet eliyle çıkartılan ve Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye yakın bir yayın olan “Kanun” gazetesinde Türklere yönelik demeçlerine verdiği tepki de aynı şekilde danışıklı döğüş olarak nitelendiriliyor.
Kanun gazetesinde eski İstihbarat Bakanı ve Azınlıklardan Sorumlu Ali Yunisi, İran’da sadece Farsların ve Fars kökenli halkların yaşadığını iddia etmiş, İran meclisi Tebriz milletvekili ve meclis başkan yardımcısı Mesud Pezeşkiyan, insanların zorla Farsça’ya maruz bırakıldığını söylemişti. (11)
Sözde bu talepler, İran resmi makamlarında kabul görüyor gibi.
Ekim 2017’de İran dini lideri Ayetullah Hamaney, Azeri bir anneye çocuğuna Türki dil öğretmesini söylediği görüntüler sosyal medyaya yer almıştı.
Görüntülerde, çocuğun Hamaney’e üzerinde bir şeyler yazılı bir kâğıt gösterdiği görülüyor.
Kâğıda bakan Hamaney ise çocuğa Farsça birkaç soru soruyor.
Ardından da Azeri Türkçesiyle “Maşallah. Sən Türksən, ya Farssan?” (Maşallah. Türk müsün, Fars mı?) sorusunu yöneltiyor.
Bu soru üzerine devreye giren anne, çocuğunun Türk olduğunu ancak Türki dil konuşmayı bilmediğini belirtiyor.
Azeri kökenli Ayetullah ise "Okulda ve sokakta Farsça öğretiliyor. Siz de evde Türki dili öğretin, her ikisini de bilsin" yanıtını veriyor. (12)
Mayıs 2016’da 11. dönem İran Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Hassan Ruhani bu eyalet halkına Türk Dili Kurumu ve Urmu Gölü ile ilgili vaatlerde bulunmuştu.
Sonuç olarak Tebriz milletvekili ve İran meclis başkan yardımcısı Mesut Pezeşkiyan’ın ülkede olağanüstü halin ilan edilmesi ve ekonomideki krizin bu şekilde yoluna sokulması ve aynı zamanda ülkenin federal sistemine gitmesi gerektiğini ifade etmesi, İran’ı bekleyen tehlikenin kapıda olduğunu gösteriyor.
İranlı Türkçüler ise Federalizmi benimsemiyor.
Mesut Pezeşkiyan’ın ülkede olağanüstü halin ilan edilmesi ve Federasyon teklifini, Türkiye’deki seçimlere denk getirmesinin üzerinde düşünülmeli!
Bakınız:
1- https://tr.sputniknews.com/rusya/201806251034001615-putin-erdogan-secim-tebrik-24-haziran/
2- https://www.dw.com/tr/erdoğanın-seçim-zaferine-almanya-ve-avrupadan-tepkiler/a-44378508
3- https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-44597659
4- https://tr.farsnews.com/world/news/13970404000309
5- https://www.haberturk.com/ekonomi/para/haber/1573938-iran-para-birimi-degisti-riyal-gitti-tumen-geldi-tumen-kac-tl
6- Babek Şahit/ İran Cumhurbaşkanı Hassan Ruhani’nin Batı Azerbaycan Eyaleti Ziyareti/ https://tebaren.org/?p=175
7- https://www.ilnanews.com/بخش-سیاسی-3/351532-افراد-رد-صلاحیت-شده-فقط-توانستند-یک-نامه-بنویسند
8- https://guneyazerbaycankurtsorunu.blogcu.com/azerbaycan-topraklarinda-hayali-mahabat-cumhuriyeti/593133
9- https://www.iktibascizgisi.com/iran-basininda-gectigimiz-hafta-one-cikan-haberler-2/
10- https://www.gazete2023.com/turk-dunyasi/iran-meclisinde-turk-birligi-kuruldu-h58333.html
11- https://qha.com.ua/tr/turk-dunyasi/guney-azerbaycan-tepkili-iran-da-devlet-organlari-turklere-hakaretler-yagdirdi/169603/
12- https://tr.sputniknews.com/videokulubu/201710101030517714-hamaney-cocuklariniza-turk-dili-ogretin/
.
Ömür Çelikdönmez
Twitter: @oc32oc39
.
Facebook Beğen
Twitter Takip Et
Instagram Takip Et
WhatsApp Mesaj Gönder
Threads Takip Et
Youtube Abone Ol
E-Posta Gönder