Sudan'da sudan sebeplerle bir türlü olaylar bitmek bilmiyor. Darbe darbeyi kovalıyor. Bir önceki darbecileri, bir sonraki darbeciler tutukluyor. Bu gidişle Sudan'da demokrasi dikiş tutmaz.

Nitekim geçtiğimiz hafta Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan ile sivil ve askerlerden oluşan darbeci ekibi, anayasal belgenin bazı hükümleri üzerindeki çalışmaların askıya aldılar, Egemenlik Konseyi ve hükümeti feshederek olağanüstü hal (OHAL) ilan ettiler. 

Darbeden memnun olmayan Bremen Mızıkacıları…

Bu duruma bozulan “Bremen  Mızıkacıları”ndan ABD'nin Afrika Boynuzu Özel Temsilcisi Jeffrey Feltman ABD'nin Sudan'daki gelişmelerden "derin endişe"ye kapıldığını, darbe girişiminin Sudan'ın anayasal bildirgesine zarar vereceğini ve Sudan halkının demokrasi özlemleri ile çelişeceğini falan söyledi.

Bir başka mızıkacı Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de Sudan'da tüm taraflara ve bölgedeki ortaklarına, geçiş sürecine geri dönülmesi çağrısı yaptı.

Bremen Mızıkacılarının organizatörü Birleşmiş Milletlerin Sudan'daki yardım misyonunun başkanı Volker Perthes "Güvenlik güçlerine yasa dışı bir şekilde gözaltına alınıp, ev hapsine konulanları derhal serbest bırakması çağrısında bulunuyorum" dedi. Arap Birliği de gelişmelerden kaygı duyulduğunu açıkladı.

Sudan’ın tek adamı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan  kimdir?

AbdelFattah AbdelRahman Al-Burhan, 1960 yılında Nil Nehri Eyaletindeki Şendi'nin  batısındaki Qandto köyünde , Sudan'daki Sufi tarikatlarından Hatmiye tarikatına bağlı dindar bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.

-AbdelFattah AbdelRahman Al-Burhan-

Muhammed Othman Al Mirghani'nin  liderliğindeki Demokratik Birlik Parti, Hatmiye tarikatının siyasi kolu olarak biliniyor.  

Hatmiye; İngiliz sömürgecilere karşı kutsal savaş ilan eden Halife el-Mehdi'nin tarikatı. Bu misyonundan dolayı Hatmiye tarikatı Sudan siyasetinde damga vurması ile tanınır. 

Şimdilik Sudan'ın tek adamı olan El-Burhan Hatmi tarikatının  köy okullarında ilköğretim ve orta düzeylerde okumuş. 

Ailesi ile birlikte şehrine taşındılar.  Sudan Askeri Kolejinde okudu. Harp Okulu'nu bitirince başkent Hartum'da Sudan ordusu birimlerinde görev aldı ve Darfur savaşına katıldı. 2018 yılında Sudan Ordusu Kara Kuvvetleri Komutanı olarak atanana kadar askeri alanda  başarılı hizmetlerde bulundu.

O iki Mehdi'nin izinde yürüyor. Hem Muhammed Ahmed İbnü's Seyyid Abdullah'ın hem de Sadık el-Mehdi'nin geleneğinden.

-AbdelFattah AbdelRahman Al-Burhan-

Askeri biyografisine bakılırsa Yemen'deki Sudan güçlerini denetlediğini ve son döneminde Yemen ile BAE arasında  mekik dokuduğu görülebilir. Konsey Başkanı olduktan sonra Birleşik Arap Emirlikleri'nde Amerikalılarla Sudan'ın kara listeden çıkarılmasını ve Arap-İsrail barışını görüşmüş. 

Bu diplomatik temaslarında başarılı olduğu kesin, çünkü Beyaz Saray, Aralık 2020'de Sudan'ı "Terörizmin Devlet Sponsorları" listesinden çıkardı. 

Sonrası zaten  malumu ilan.

Sudan’ın en güçlü adamı Abdulfettah el-Burhan masayı neden yıktı?

El Burhan belki Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve Suudi Arabistan üçlüsünün Sudan ayağında önemli isim. Ancak ordusunun ve halkının  istiklal  ilkesine sırtını dönebilecek birisi de sayılmaz. Bana kalırsa oyunu kuralına göre oynuyor.

-Ömer El Beşir-

Ömer Beşir döneminde Ankara’nın Sudan'daki göreceli nüfuzu/etkisi  günümüze kıyasla daha kaygan zeminde idi. Ankara'nın bölgedeki askeri, siyasi ve ekonomik  ağırlığı Abdulfettah el-Burhan'ın gözünden kaçmış olamaz.

Nitekim geçtiğimiz yıl Sudan Askeri Geçiş Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan, Türkiye’nin Hartum Büyükelçisi İrfan Neziroğlu’nu kabul etmiş, görüşmede Sudan-Türkiye ilişkilerine övgü ile söz etmişti.

İki ülke ilişkilerinin her alanda ileri düzeyde olduğunu, Sudan ve Türk halklarının yararına olacak şekilde geliştiğini ifade etmişti. 

Oysa Arap ve Avrupa medyasında yazılanlara çizilenlete  kulak vermiş olsaydık, Başkent Hartum'da bulunan Türk diplomatların "Persona non grata/istenmeyen kişi", ilan edilmesini bekliyor olacaktık. 

Aslında bu görüşme Başkent Hartum'da görev yapan Türk diplomatlar açısından bir milat sayılabilir. Çünkü Afrika Boynuzunda sadece Türklere çevrilmiş saldırı oklarını savuşturmakla kalmadılar, Sudan Devletini ve halkını dış güçlerin  parmağı olan kanlı bir darbeden haberdar ettiler. 

Nasıl mı?

Sudan'ın muktediri El-Burhan ile Türk Büyükelçi Neziroğlu görüşmesinin bazı darbeciler deşifre oldu. 

-El-Burhan, Türk Büyükelçi Neziroğlu-

Çünkü Sudan’da iki partinin ve biri komşu iki ülkenin desteğiyle darbe hazırlığında olduklarına dair elde edilen istihbari bilginin tüm detayları, Türk istihbaratı tarafından, Sudan'ın fiili Başkanı Abdulfettah el-Burhan'a iletilmişti. 

MİT uçağında kim Sudan'a gitti?

Sahi, MİT Başkanı Dr. Hakan Fidan, kuruma tahsisli uçakla en son ne zaman Sudan'a uçmuştu? MİT Başkanı Dr. Hakan Fidan'ı Hartum Uluslararası Havalimanı'nda, Sudan Ulusal İstihbarat ve Güvenlik Servisi / National Intelligence and Security Service / جهاز الأمن والمخابرات الوطني السوداني – Cihaz el-Amin el-Vatani Val Muhaberat'dan kim karşılamıştı?

-Cemal Abdulmecid, Sudan İstihbarat Başkanı-

MİT Başkanı Dr. Hakan Fidan ile Sudan istihbaratın çiçeği burnunda Başkanı Korgeneral Cemal Abdulmecid, acaba neler konuştular? 

Riyad ve Abu Dabi'nin Yemen'de ve Libya'daki askeri birlikler karşısında verme taahhüdünde bulundukları mali yardımın Hartum'a ulaşmadığı o kadar belliki, yönetim  sıcak para arayışında. 

Katar yönetimi; Suudi Arabistan, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin yörüngesinden çıkan Sudan'a karşı kesenin ağzını açmış olabilir mi? Nasıl olsa onlarda sterlin, dolar, altın çok.

Acaba diyorum Hartum semalarında tur, atan MİT Başkanı Dr. Fidan'ın uçağı, Sudan yönetiminin bu günlerde çok ihtiyaç duyduğu, darbecileri ekonomik açıdan rahatlatabilecek  dolar mı yüklüydü  yoksa, külçe külçe altın mı?

.

Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com

Seçilmiş kaynakça 

https://turkish.aawsat.com/home/article/3265786/sudan-egemenlik-konseyi-başkanı-hükümeti-feshederek-olağanüstü-hal-ilan-etti

https://www.dw.com/tr/sudanda-ordu-yönetime-el-koydu/a-59618765

https://tr.euronews.com/2021/10/25/sudan-ordu-gecis-hukumetinden-baz-bakanlar-gozalt-na-ald

https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-59034277

https://www.marefa.org/عبد_الفتاح_عبد_الرحمن_البرهان

https://www.marefa.org/ جهاز_الأمن_والمخابرات_الوطني_(السودان)

https://arabic.rt.com/middle_east/

https://www.alhurra.com/sudan /2020/01/14/ جهاز-مخيف-ورجل-الانقلابات-نعرف-المخابرات-السودانية-وصلاح-قوش؟

https://www.aljazeera.net/news/politics/2021/8/25/أفريكا-إنتليجنس-مكتب-التحقيقات 

https://www.france24.com/ar/20200116-تعيين-مسؤول-جديد-على-رأس-جهاز-المخابرات-السوداني-إثر-استقالة-مديره-العام

https://www.aa.com.tr/ar/الدول-العربية/وسط-مطالبات-بحله-تغيير-اسم-جهاز-الأمن-والمخابرات-بالسودان/1544569

https://foreignpolicy.com/2012/10/03/an-idealist-on-death-row/

https://www.independent.co.uk/news/world/africa/has-arab-spring-now-spread-sudan-7893586.html

https://turkish.aawsat.com/home/article/3184666/sudan- başsavcısı-eski-istihbarat-başkanı-abdullah’ın -teslim-edilmesi-için

https://www.amerikaninsesi.com/a/sudan-da-istihbarat-dairesi-baskani-istifa-etti/4874548.html

https://tr.euronews.com/2019/04/13/sudan-istihbarat-baskani-kus-istifa-etti-sudanda-neler-oluyor

https://turkish.aawsat.com/home/article/3243376/sudan-istihbaratından-üst-düzey-yetkililere-siyaset-yasağı

https://www.aa.com.tr/tr/dunya/sudanda-isyan-bastirildi-43-istihbaratci-gozaltina-alindi/1702704

https://www.indyturk.com/node/62046/dünya/sudan-eski-istihbarat-başkanının-abdye-girişi-yasaklandı

https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47893272

https://kudushaber.com.tr/sudan-istihbarat-sefi-cia-ve-fbi-ile-gorustu_d3497.html
https://www.turkeytoday.net/2017/11/suudi-arabistan-selman-ude-dahil-8-alimi-sudana-surgune-gonderiyor/
https://www.sondakika.com/haber/haber-sudan-guvenlik-ve-istihbarat-baskani-gorevden-10552543/
https://turkish.aawsat.com/2018/02/article55376356/sudan-cumhurbaskani-besirden-guvenlik-istihbarat-baskanligina-yeni-atama
https://www.dunyabulteni.net/haberler/157383/el-besir-danismanini-kovdu
https://www.trthaber.com/haber/dunya/darbe-girisimi-dogrulandi-64362.html https://www.dunyabulteni.net/balkanlar/416718/sudan-istihbaratinin-basi-degisti
https://web.archive.org/web/20140306124102/https://www.sudantribune.com/spip.php?mot493

https://kafkassam.com/sudan-istihbaratinda-nobet-degisimi.html

https://www.milliyet.com.tr/dunya/sudanin-yeni-istihbarat-baskani-cemal-abdulmecid-oldu-6124258

https://www.dikgazete.com/erdogan-ve-putin-in-dostu-sudan-devlet-baskanina-darbe-mi-yapiliyor-makale,1329.html

https://news.mit.edu/2021/ice-melts-us-sudan-relations-providing-new-opportunities-0517

Sudan'da sudan sebeplerle bir türlü olaylar bitmek bilmiyor. Darbe darbeyi kovalıyor. Bir önceki darbecileri, bir sonraki darbeciler tutukluyor. Bu gidişle Sudan'da demokrasi dikiş tutmaz.

Nitekim geçtiğimiz hafta Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan ile sivil ve askerlerden oluşan darbeci ekibi, anayasal belgenin bazı hükümleri üzerindeki çalışmaların askıya aldılar, Egemenlik Konseyi ve hükümeti feshederek olağanüstü hal (OHAL) ilan ettiler. 

Darbeden memnun olmayan Bremen Mızıkacıları…

Bu duruma bozulan “Bremen  Mızıkacıları”ndan ABD'nin Afrika Boynuzu Özel Temsilcisi Jeffrey Feltman ABD'nin Sudan'daki gelişmelerden "derin endişe"ye kapıldığını, darbe girişiminin Sudan'ın anayasal bildirgesine zarar vereceğini ve Sudan halkının demokrasi özlemleri ile çelişeceğini falan söyledi.

Bir başka mızıkacı Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de Sudan'da tüm taraflara ve bölgedeki ortaklarına, geçiş sürecine geri dönülmesi çağrısı yaptı.

Bremen Mızıkacılarının organizatörü Birleşmiş Milletlerin Sudan'daki yardım misyonunun başkanı Volker Perthes "Güvenlik güçlerine yasa dışı bir şekilde gözaltına alınıp, ev hapsine konulanları derhal serbest bırakması çağrısında bulunuyorum" dedi. Arap Birliği de gelişmelerden kaygı duyulduğunu açıkladı.

Sudan’ın tek adamı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan  kimdir?

AbdelFattah AbdelRahman Al-Burhan, 1960 yılında Nil Nehri Eyaletindeki Şendi'nin  batısındaki Qandto köyünde , Sudan'daki Sufi tarikatlarından Hatmiye tarikatına bağlı dindar bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.

-AbdelFattah AbdelRahman Al-Burhan-

Muhammed Othman Al Mirghani'nin  liderliğindeki Demokratik Birlik Parti, Hatmiye tarikatının siyasi kolu olarak biliniyor.  

Hatmiye; İngiliz sömürgecilere karşı kutsal savaş ilan eden Halife el-Mehdi'nin tarikatı. Bu misyonundan dolayı Hatmiye tarikatı Sudan siyasetinde damga vurması ile tanınır. 

Şimdilik Sudan'ın tek adamı olan El-Burhan Hatmi tarikatının  köy okullarında ilköğretim ve orta düzeylerde okumuş. 

Ailesi ile birlikte şehrine taşındılar.  Sudan Askeri Kolejinde okudu. Harp Okulu'nu bitirince başkent Hartum'da Sudan ordusu birimlerinde görev aldı ve Darfur savaşına katıldı. 2018 yılında Sudan Ordusu Kara Kuvvetleri Komutanı olarak atanana kadar askeri alanda  başarılı hizmetlerde bulundu.

O iki Mehdi'nin izinde yürüyor. Hem Muhammed Ahmed İbnü's Seyyid Abdullah'ın hem de Sadık el-Mehdi'nin geleneğinden.

-AbdelFattah AbdelRahman Al-Burhan-

Askeri biyografisine bakılırsa Yemen'deki Sudan güçlerini denetlediğini ve son döneminde Yemen ile BAE arasında  mekik dokuduğu görülebilir. Konsey Başkanı olduktan sonra Birleşik Arap Emirlikleri'nde Amerikalılarla Sudan'ın kara listeden çıkarılmasını ve Arap-İsrail barışını görüşmüş. 

Bu diplomatik temaslarında başarılı olduğu kesin, çünkü Beyaz Saray, Aralık 2020'de Sudan'ı "Terörizmin Devlet Sponsorları" listesinden çıkardı. 

Sonrası zaten  malumu ilan.

Sudan’ın en güçlü adamı Abdulfettah el-Burhan masayı neden yıktı?

El Burhan belki Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve Suudi Arabistan üçlüsünün Sudan ayağında önemli isim. Ancak ordusunun ve halkının  istiklal  ilkesine sırtını dönebilecek birisi de sayılmaz. Bana kalırsa oyunu kuralına göre oynuyor.

-Ömer El Beşir-

Ömer Beşir döneminde Ankara’nın Sudan'daki göreceli nüfuzu/etkisi  günümüze kıyasla daha kaygan zeminde idi. Ankara'nın bölgedeki askeri, siyasi ve ekonomik  ağırlığı Abdulfettah el-Burhan'ın gözünden kaçmış olamaz.

Nitekim geçtiğimiz yıl Sudan Askeri Geçiş Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan, Türkiye’nin Hartum Büyükelçisi İrfan Neziroğlu’nu kabul etmiş, görüşmede Sudan-Türkiye ilişkilerine övgü ile söz etmişti.

İki ülke ilişkilerinin her alanda ileri düzeyde olduğunu, Sudan ve Türk halklarının yararına olacak şekilde geliştiğini ifade etmişti. 

Oysa Arap ve Avrupa medyasında yazılanlara çizilenlete  kulak vermiş olsaydık, Başkent Hartum'da bulunan Türk diplomatların "Persona non grata/istenmeyen kişi", ilan edilmesini bekliyor olacaktık. 

Aslında bu görüşme Başkent Hartum'da görev yapan Türk diplomatlar açısından bir milat sayılabilir. Çünkü Afrika Boynuzunda sadece Türklere çevrilmiş saldırı oklarını savuşturmakla kalmadılar, Sudan Devletini ve halkını dış güçlerin  parmağı olan kanlı bir darbeden haberdar ettiler. 

Nasıl mı?

Sudan'ın muktediri El-Burhan ile Türk Büyükelçi Neziroğlu görüşmesinin bazı darbeciler deşifre oldu. 

-El-Burhan, Türk Büyükelçi Neziroğlu-

Çünkü Sudan’da iki partinin ve biri komşu iki ülkenin desteğiyle darbe hazırlığında olduklarına dair elde edilen istihbari bilginin tüm detayları, Türk istihbaratı tarafından, Sudan'ın fiili Başkanı Abdulfettah el-Burhan'a iletilmişti. 

MİT uçağında kim Sudan'a gitti?

Sahi, MİT Başkanı Dr. Hakan Fidan, kuruma tahsisli uçakla en son ne zaman Sudan'a uçmuştu? MİT Başkanı Dr. Hakan Fidan'ı Hartum Uluslararası Havalimanı'nda, Sudan Ulusal İstihbarat ve Güvenlik Servisi / National Intelligence and Security Service / جهاز الأمن والمخابرات الوطني السوداني – Cihaz el-Amin el-Vatani Val Muhaberat'dan kim karşılamıştı?

-Cemal Abdulmecid, Sudan İstihbarat Başkanı-

MİT Başkanı Dr. Hakan Fidan ile Sudan istihbaratın çiçeği burnunda Başkanı Korgeneral Cemal Abdulmecid, acaba neler konuştular? 

Riyad ve Abu Dabi'nin Yemen'de ve Libya'daki askeri birlikler karşısında verme taahhüdünde bulundukları mali yardımın Hartum'a ulaşmadığı o kadar belliki, yönetim  sıcak para arayışında. 

Katar yönetimi; Suudi Arabistan, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin yörüngesinden çıkan Sudan'a karşı kesenin ağzını açmış olabilir mi? Nasıl olsa onlarda sterlin, dolar, altın çok.

Acaba diyorum Hartum semalarında tur, atan MİT Başkanı Dr. Fidan'ın uçağı, Sudan yönetiminin bu günlerde çok ihtiyaç duyduğu, darbecileri ekonomik açıdan rahatlatabilecek  dolar mı yüklüydü  yoksa, külçe külçe altın mı?

.

Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com

Seçilmiş kaynakça 

https://turkish.aawsat.com/home/article/3265786/sudan-egemenlik-konseyi-başkanı-hükümeti-feshederek-olağanüstü-hal-ilan-etti

https://www.dw.com/tr/sudanda-ordu-yönetime-el-koydu/a-59618765

https://tr.euronews.com/2021/10/25/sudan-ordu-gecis-hukumetinden-baz-bakanlar-gozalt-na-ald

https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-59034277

https://www.marefa.org/عبد_الفتاح_عبد_الرحمن_البرهان

https://www.marefa.org/ جهاز_الأمن_والمخابرات_الوطني_(السودان)

https://arabic.rt.com/middle_east/

https://www.alhurra.com/sudan /2020/01/14/ جهاز-مخيف-ورجل-الانقلابات-نعرف-المخابرات-السودانية-وصلاح-قوش؟

https://www.aljazeera.net/news/politics/2021/8/25/أفريكا-إنتليجنس-مكتب-التحقيقات 

https://www.france24.com/ar/20200116-تعيين-مسؤول-جديد-على-رأس-جهاز-المخابرات-السوداني-إثر-استقالة-مديره-العام

https://www.aa.com.tr/ar/الدول-العربية/وسط-مطالبات-بحله-تغيير-اسم-جهاز-الأمن-والمخابرات-بالسودان/1544569

https://foreignpolicy.com/2012/10/03/an-idealist-on-death-row/

https://www.independent.co.uk/news/world/africa/has-arab-spring-now-spread-sudan-7893586.html

https://turkish.aawsat.com/home/article/3184666/sudan- başsavcısı-eski-istihbarat-başkanı-abdullah’ın -teslim-edilmesi-için

https://www.amerikaninsesi.com/a/sudan-da-istihbarat-dairesi-baskani-istifa-etti/4874548.html

https://tr.euronews.com/2019/04/13/sudan-istihbarat-baskani-kus-istifa-etti-sudanda-neler-oluyor

https://turkish.aawsat.com/home/article/3243376/sudan-istihbaratından-üst-düzey-yetkililere-siyaset-yasağı

https://www.aa.com.tr/tr/dunya/sudanda-isyan-bastirildi-43-istihbaratci-gozaltina-alindi/1702704

https://www.indyturk.com/node/62046/dünya/sudan-eski-istihbarat-başkanının-abdye-girişi-yasaklandı

https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47893272

https://kudushaber.com.tr/sudan-istihbarat-sefi-cia-ve-fbi-ile-gorustu_d3497.html
https://www.turkeytoday.net/2017/11/suudi-arabistan-selman-ude-dahil-8-alimi-sudana-surgune-gonderiyor/
https://www.sondakika.com/haber/haber-sudan-guvenlik-ve-istihbarat-baskani-gorevden-10552543/
https://turkish.aawsat.com/2018/02/article55376356/sudan-cumhurbaskani-besirden-guvenlik-istihbarat-baskanligina-yeni-atama
https://www.dunyabulteni.net/haberler/157383/el-besir-danismanini-kovdu
https://www.trthaber.com/haber/dunya/darbe-girisimi-dogrulandi-64362.html https://www.dunyabulteni.net/balkanlar/416718/sudan-istihbaratinin-basi-degisti
https://web.archive.org/web/20140306124102/https://www.sudantribune.com/spip.php?mot493

https://kafkassam.com/sudan-istihbaratinda-nobet-degisimi.html

https://www.milliyet.com.tr/dunya/sudanin-yeni-istihbarat-baskani-cemal-abdulmecid-oldu-6124258

https://www.dikgazete.com/erdogan-ve-putin-in-dostu-sudan-devlet-baskanina-darbe-mi-yapiliyor-makale,1329.html

https://news.mit.edu/2021/ice-melts-us-sudan-relations-providing-new-opportunities-0517