SUDAN İÇ ÇATIŞMASININ SONU NE OLUR?
Orduların bölünmesi, tek merkezden emir almayı ret etmesi milli birliğe en çok zarar veren, devletin bekasını tehlikeye sokan en acil durumdur.
Devletlerin iskelet yapısını oluşturan orduların bütünlüğü, biyolojik bir bütünlük gibidir, iki başlılık ve parçalanma kabul etmez.
Sudan’da Darfur eyaletinde başlayan isyanı bastırmak için oluşturulan Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) ayrı baş çekmesinin önlenmesi gereklidir.
Osmanlıda da bu tür isyanlar olmuştur.[1](1) (Abaza Mehmet Paşa ayaklanması, 1622'de Yeniçeriler tarafından öldürülen Padişah II. Osman'ın kanını dava ederek hareket eden Erzurum Beylerbeyi Abaza Mehmed Paşa'nın Anadolu'nun bir kısmında etkin olarak gerçekleştirdiği ayaklanmadır.)
Osmanlı’da yeni bir ordu kurmak için Yeniçeri’nin kaldırılması hadisesi, cihan hâkimiyeti tarihimiz açısından elim bir vakadır. Yeniçerinin yerine kaim olacak bir ordu kurulmadan mevcut ordunun lağvedilmesi, hatta imha edilmesi 1828-29 Osmanlı-Rus Harbi’ni kaybetmeye, Yunanistan-Romanya ve Sırbistan bölgesinde hâkimiyetimizin zayıflamasına hatta bölgeyi terk etmeye sebep olmuştur.
Sudan’da ordu ve orduyu desteklemek için kurulmuş silahlı güçlerin çatışması üzüntü vericidir. Olaylar tam da İsrail planına göre işlemektedir.
İki ordu kuruluşu arasında çıkan ihtilaf aşağıdaki resimde anlatıldığı gibidir.
Sudan Devleti’nin resmi ordusu, HDK’ni 2 yıl içinde bünyesine almak istiyor. HDK, 10 yıl süre verilmesini istiyor. Bu katılma sürecinde milislerin hukuki durumu ne olacaktır, hangi haklar verilecektir, terhis edilen insanlara nasıl bir iş verilecektir, sosyal güvenlikleri nasıl sağlanacaktır?
Bu sorunlar halledilmeden bir orduyu lağvetmek, ciddi sosyal ve ekonomik yaralar açar. Bu nedenle Sudan Egemenlik Konseyi’nin bilgiye dayalı kuşatıcı bir karar alması lazımdır.
Sudan’da çatışmaların 15. gününde, Hartum merkezde Sudan ordusunun kontrolü sağladığı, çatışmaların kenar mahallelere kaydığı görülüyor. Sudan ordusu; darbe yapmaya kalkışan HDK-RSF paramiliter grubu, "isyancı ve illegal" ilan etti. Darbelerde kazanan meşru, kaybeden gayrimeşrudur.
Sudan krizi; kim kazanırsa kazansın, Sudan'ın "askeri ve toplumsal gücünü" paramparça edecek ve ekonomisini de bu ölçüde zayıflatacaktır.
"Zayıflatılmış Sudan"da; "Mısır-Sudan güç birliği ile" bölgesel dengede oynadığı rolü, oynayamayacak, Sudan, Nil nehri havzasındaki gücünü kaybedecektir.
HDK Paramiliter gücü Mohamed Hamdan Dagalo'nın başlattığı devleti ele geçirme darbe girişimi, Sudan Devlet Ordusu’nun Komutanı Abdel Fattah al-Burhan'ın karşı koyması "güç mücadelesi" sürüyor.
Her iki taraf da rakibine diz çöktüreceğini iddia ediyor.
ABD’deki İsrail lobisi çatışmayı kışkırtıyor. Çatışmaların Sudan’ı bölecek şekilde büyümesinden memnuniyet duyuyor.
Batı, çatışma yaratmak için önce müdahale gücünü sonra bu güce karşı koyacak rakibini kurar. Yani batı, Hegelist-düalist hareket eder. Hedef ülkelerde böyle yapılar kurup iç çatışma yaratmak, batı müdahale felsefesinde gelenekselleşmiştir.
İsrail lobisinin Afrika’da yaptığı çatışma programında Rusya’nın bölgeye sokularak 2’li çatışma denklemi kurulması düşünüldü[2].(2)
Wagner Grup, Arjantin merkezli kuruldu, Afrika’da sahaya sürüldü.
Rusya’ya ait olduğu söylenen Wagner Grup, Daglo'ya bu desteği ile Sudan'da bastırıyordu. Lavrov ve ekibi ile görüşmeler hızlandı ve Şubat 2023'te taslak anlaşma oluştu. Daglo dışındaki kumandanlar tereddütlüydü, ne yapılacağını anlamamışlardı.
İngilizler, Sudan’ı terk ettiklerinden beri ülkeyi iç kargaşa içinde bırakmışlardı. Fazla bir zaman önce değil 100 sene önce (Benim dedemin, kısmen babamın yaşadığı zamanda) bölge Osmanlı’ya bağlıydı.
Şimdiki Çad topraklarının doğusu, Orta Afrika, Kongo’nun kuzeyi, Eritre, Etopya (O zamanki adıyla Habeşistan’ın) batısı Sudan’a aitti.
İngilizler 1956’da Sudan’ı terk ederken önce haritayı küçülttüler, sınır problemleri yarattılar, halkları birbirine karşı kışkırttılar. (Tıpkı Hindistan’da olduğu gibi)
1955 Sudan İç Savaşı’nı başlattılar. Bu savaş, 70 seneden beri devam etmektedir.
1983 Sudan İç Savaşı ve 2023 Sudan İç Savaşı.
Sudan’ı darbeler, askeri rejimler, iç çatışmalar ülkesine çevirdiler.
G. Sudan’ı gerekçesiz böldüler, Subdan’dan ayırdılar. Sudan’dan 653 000 kilometrekare, Fransa’dan daha büyük bir parça çıkarttılar. Nüfusu 10 milyonu geçmeyen bu yeni devletçikte nüfusun yüzde 42’si Müslüman olmasına rağmen yönetimi Hıristiyanlara ve paganlara verdiler.(3)
-SUDAN 2-SUDAN’IN ALTIN KAYNAKLARI-
Önemli hammadde kaynaklarını bu bölgede bıraktılar. Ülke bölündü yine olaylar durulmadı. Çünkü İsrail lobisi, Sudan’ı 7’ye bölmeyi planlamıştı.
-SUDAN’IN YENİ BÖLÜNME PLANI-
Sudan ordusu ile HDK arasında uzun süredir var olan gerginlik, 15 Nisan 2023 Cumartesi sabahı Hartum’da silahlı çatışmalara yol açmıştır. Çatışmalarda en az 500 kişinin öldüğü ifade edildi.
Sudan'da askeri darbe yapmak isteyen HDK-RSF Paramiliter ordusunun, Rusya ve onun paramiliter gücü Wagner ile oldukça güçlü ilişkileri var.
Ukrayna Savaşı başlayınca Rusya'yı ziyaret eden HDK'nin Kumandanı Daglo, Rusya'ya Kızıldeniz kıyısında askeri üs verelim teklifinde bulunmuştu.
Hızlı Destek Kuvvetleri’nin HDK- RSF’ye biraz değinmek gerekirse; oluşum 2013 yılında Sudan Hükûmeti tarafından alınan bir kararla Sudan ordusuna paralel bir müdahale gücü olarak kurulmuştur. RSF’nin kökeninde, Sudan hükûmetinin geçmişte isyanları bastırmak için kullandığı silahlı fedailerden oluşan Cancavid milislerinin yer aldığını da söylemek mümkündür.
Sudan devletine karşı ayaklanma gerçekleştiren HDK Paramiliter ordu... 100.000 kişilik bir ordu... 2019 sonrasında düzenli orduya benzer bazı kabiliyetler kazanmıştır.
HDK, Darfur’daki savaş haricinde, uluslararası alanda da önemli görevlerde bulunmuştur. Örneğin, Hafter güçlerini desteklemek için Temmuz 2019’da yaklaşık bin kadar HDK Askerî Libya’ya gönderilmiştir. Yemen’de de faaliyette bulunduğu bilinmektedir.
Ordu ile HDK arasında "HDK'nin tamamen orduya katılmasını" öngören askeri güvenlik reformu konusunda son birkaç aydır yaşanan anlaşmazlık, sıcak çatışmaya dönüştü.
Sudan’da; çatışmalar sürüyor.
Sudan Ordusu, HDK paramiliter ordunun yapmaya çalıştığı "askeri darbeyi" henüz önleyebilmiş değil.
Çatışma ve savaşlar, toplumda derin sosyal yaralar açar. En derini "iç ve dış göçlerdir", Halk, Hartum'dan göçe başladı.
Sudan: 24 saatlik ateşkes ilan edilmiş olmasına rağmen, Hartum ordu karargâhı çevresinde şiddetli patlamalar, çatışmalar durulmadı.
Hükümete darbeye kalkışan HDK Paramiliter gruba bağlı askerlerin, "komutanlarının emirlerine uymama hali" baş gösterdi.
Askerlerin, politik durumdan haberdar olmadıkları ve ne için çatıştıkları konusunda bilgisiz oldukları, ülkeye zarar verdikleri yönünde habersiz oldukları görülüyor.
Sudan; iyi veya kötü, bütün Sudanlıları içerisine dahil etmeye çalıştığı bir "sivil nispeten demokratik" bir yönetim modeline geçmeye çalışıyordu.
Ülkenin istikrarı ve kalkınması için zor da olsa ilerleme içinde bulunuyordu.
Askerler ülkenin birliğini korumak için; bu süreci, bir manada "geciktirici" veya "kontrollü bir demokrasiye geçiş olması " yönünde, etkiliyorlardı.
Askeri darbeye kalkışan RSF, "katliamları ile meşhur" bir yapı. Sudan üzerinde; Kaddafi, El Beşir yönetimlerinde söz sahibi olabilmiş, Yemen-Libya savaş alanlarında kullanılmış paramiliter yapıya, Sudan dengeleri içinde bir şekilde ihtiyaç dolayısıyla yer verilmiş. Bu yapının, normalleşme sürecinde etkisizleşmesi gerekecektir.
Wagner Grup Rusya üzerinden, HDK 'ye yerden havaya uçaksavar füzeleri vermiş, hedefi;
1- Başkent Hartum'daki devlet kurumlarını ele geçirmek
2- Ülkedeki hava alanlarını kontrol altına almak
3- Rus Wagner Grup üzerinden silah desteğini sağlayabilmek, tabi bu işe aracılığı İsrail lobisi yapıyor.
Ramazan Bayramı sebebiyle 3 günlük ateşkes ilan edilmesine rağmen, Bayramın 1. günü bile çatışmalar tam kesilmedi.
Şimdiye kadar; 500 ölü, 3-4 bin yaralı 25-30 bin kişi Çad'a göçtü.
Ordu komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan da devlet televizyonunda yayınlanan açıklamasında, ülkesinin bu sıkıntıları aşacağını ve bundan "daha güçlü" çıkacağını söyledi.
Ordudan daha sonra yapılan açıklamada ise “HDK'nin ateşkes ilan ettikten sonra farklı bölgelerde ateşkes ihlalleri yaptığını, tüm ihlallere rağmen vatandaşların sıkıntılarını hafifletmek için insani ateşkese bağlı kalacağız. Kararlılık ve meydan okuma aşamasındayız. Başkent Hartum'daki isyancı grupların, bulundukları bölgelerde kademeli olarak taranması ve temizlenmesi aşamasına geçtik” ifadesi kullanıldı.
Burhan, "Tek ordu, tek millet” sloganını gerçekleştiriyoruz. “Ülkenin güvenliğini ve birliğini koruyacak ve sivil yönetime güvenli bir geçişi sağlayacak şekilde, bilgelik ve güçle bu çetin sınavın üstesinden geleceğiz." şeklinde konuştu.
Rusya, Amerika’daki İsrail lobisinin kuklası olduğunun farkında değil, Wagner üzerinden HDK'yi desteklemeye ve silahlandırmaya başladı. Bu “Rusya'nın Afrika'da yayılma stratejisi” olarak gösterilse de Rusya’nın gücünü dağıtması, Ukrayna’da yenilmesine sebep olacaktır. Rus devletinin hakiki Rus yöneticileri bu oyunu görmelidir. Rusya, İsrail lobisinin kuklası olmaktan çıkarılmalıdır.
ABD ise uzun süredir Sudan'a mesafeliydi ve "sivil yönetim kurulsun stratejisini”, “müdahaleye elverişli zaaflar ortaya çıksın” siyasetini takip ediyordu.
İsrail iki orduya da yakın pozisyon alarak çatışmalarından memnuniyet duyduğu izlenimi vermiştir.
Sudan'da iki ordu üzerinden takip ettiğimiz mücadelenin dışarıya bağlantıları bu vaziyette.
S. Arabistan ve BAE'nin desteklediği Sudan Ordusu’nun duruma hâkim olacağı görünse de HDK'nin Sudan Darfur bölgesinde uzun süreli direnme kapasitesi vardır, İsrail lobisi, Rusya’yı kullanarak çatışmayı Darfur’a kaydırarak Sudan’ın bölünmesine odaklanabilir.
-ÇATIŞMALARIN DARFUR’A KAYDIRILMASI HEDEFİ-
Sudan’da; ABD misyonunun saldırıya uğramasının ardından AB misyonuna da saldırıldı. Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell; AB elçisinin, Sudan'da saldırıya uğradığını duyurdu.
Darbe girişimi yapan HDK, Batı elçiliklerini hedef aldı.
Sudan: Darbeye girişen Rusya yanlısı HDK paramiliter ordusu, ABD'nin Sudan'daki diplomatik misyonunun konvoyuna ateş açtı.
Sudan’da durum bu; kardeş ülke Sudan için ne yapabiliriz, devam edeceğiz.
.
Suat Gün, dikGAZETE.com
(1)
https://tr.wikipedia.org/wiki/Abaza_Pa%C5%9Fa_Ayaklanmas%C4%B1#:~:text=Abaza%20Pa%C5%9Fa%20ayaklanmas%C4%B1%2C%201622'de,k%C4%B1sm%C4%B1nda%20etkin%20olarak%20ger%C3%A7ekle%C5%9Ftirdi%C4%9Fi%20ayaklanmad%C4%B1r.
(2)
Wagner Grubu'nun, 2010'ların başında eski GRU Spetsnazı Yarbayı Dmitri Utkin tarafından kurulduğu düşünülmektedir.2016 başlarında 1.000 kadar çalışanı olup Aralık 2017 tarihi itibarıyla 6.000'den fazla çalışanı bulunmaktadır. Rusya yasalarına göre özel askeri şirketlerin faaliyetleri yasak olduğundan şirket 2016 itibarıyla Arjantin'de kayıtlıydı.
Grubun ana yatırımcısının Rusya Devlet Başkan Vladimir Putin ile yakın bağlantılara sahip bir iş insanı olan Yevgeni Prigojin olduğu söylenmektedir. Şirketin İsrail lobisinin çok güçlü olduğu Arjantin’de kurulmuş olması ilginçtir. Rusya’nın Suriye’de Wagner Grup ile değil ordusu ile bulunmaktadır. Bunun neden böyle olduğu üzerinde düşünülmelidir.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Wagner_Grubu
Afrika'da çok geniş alanlarda, "maden sahibi diktatör rejimleri ayakta tutmakla görevli" Rusya'nın Wagner Grup'unun, Sudan'da askeri darbe teşebbüsü yapan RSF paramiliter güce silah ve finans desteği sağladığı biliniyor.
(3)
Güney Sudan’da Resmî dil(ler): İngilizce, Tanınan bölgesel dil(ler), Cuba Arapçası, Cuba bölgesinde lingua francadır. Dinka dili 2-3 milyon kişi tarafından konuşulur; diğer diller Nuer dili, Zande dili, Bari dili, Şilluk dili
Etnik gruplar: Dinka, Nuer, Bari, Lotuko, Kuku, Zande, Mundari, Kakwa, Pojulu, Shilluk, Moru, Acholi, Madi, Lulubo, Lokoya, Toposa, Lango, Didinga, Murle, Anuak, Makaraka, Mundu, Jur, Kaliko ve diğerleri. https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCney_Sudan#:~:text=N%C3%BCfusun%20yakla%C5%9F%C4%B1k%20yar%C4%B1s%C4%B1%2018%20ya%C5%9F%C4%B1n,H%C3%BCk%C3%BBmetler%20Aras%C4%B1%20Kalk%C4%B1nma%20Otoritesi%20%C3%BCyesidir.