AB'nin Belgrad-Priştine Diyaloğu'nda ilerleme kaydedilemedi

Diyalog kapsamında düzenlenen 11. toplantıda Kosova Başbakanı Albin Kurti ile Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Borrell ve AB Belgrad-Priştine Diyaloğu Özel Temsilcisi Miroslav Lajcak'la ayrı ayrı bir araya geldi.

Borrell, toplantı öncesinde basına yaptığı açıklamada, "Kosova ve Sırbistan arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesi, AB'nin Batı Balkanlar'daki angajmanının merkezinde yer almaktadır. İki ülke arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesinde kaydedilen ilerleme, katılım süreciyle de sıkı sıkıya bağlantılıdır." dedi.

Diyalog kapsamında taraflar arasında varılan normalleşme anlaşmasının önemli olduğunu vurgulayan Borrell, "Kıtamızda eşi benzeri görülmemiş büyüklükte bir savaşın yaşandığı bir dönemde barış için, istikrar için, iyi komşuluk ilişkileri için bir anlaşmaya varmak dönüm noktası niteliğinde bir başarıdır." diye konuştu.

Borrell, liderlerle yaptığı görüşmelerin ardından gazetecilere yaptığı açıklamada da üzerinden 1 yıldan fazla zaman geçmesine rağmen anlaşmanın uygulanamamış olmasından duyduğu üzüntüyü ifade ederek, "Her iki taraf da verdikleri sözleri yerine getirmemenin sorumluluğunu taşıyor. Anlaşmanın uygulanmaması her iki taraf için de büyük bir fırsat kaybıdır." ifadesini kullandı.

Borrell, süreci ilerletmek amacıyla AB'nin gerekli adımları attığını ancak normalleşme sürecinin gerçekleşmesinin her iki tarafın da ilerleme isteğine bağlı olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:

"Normalleşme süreci ancak iki taraf ne kadar hızlı ilerlerse o kadar hızlı ilerleyebilir. Çünkü bu, aralarındaki ilişkilerin normalleşmesiyle ilgili. AB, ben ve AB Özel Temsilcisi (Lajcak), Kosova ve Sırbistan'dan daha fazla normalleşme sağlayamayız. Taraf olanlar bu iki ülke. Onlar kendi aralarında normalleşmek zorundalar, bizimle değil. Dolayısıyla normalleşme anlaşmasını uygulamak onlara kalmış."

Görüşmelerdeki zorlukları kabul eden Borrell, Sırbistan'ın hazır olmasına rağmen Kosova'nın Sırbistan ile üçlü bir toplantıya katılmaya hazır olmadığını belirtti.

Borrell, "Diyaloğu sürdürmek için masanın etrafında oturmamız gerekiyor. Bugün bu mümkün olmadı. Ne yazık ki bugün anlaşmanın uygulanmasında ilerleme kaydedilemedi." dedi.

Kosova Başbakanı Kurti'nin üç koşul sunduğunu aktaran Borrell, bu koşulları Sırbistan'ın anayasal kısıtlamaları gerekçe göstererek kabul etmediğini ifade etti.

"Anlaşmanın uygulanmasının nasıl başlatılacağı ve normalleşme sürecinin nasıl devam edeceği konusunda her iki tarafın pozisyonları birbirinden oldukça uzak." diyen Borrell, AB'nin normalleşmeyi dayatabilecek bir güç değil, kolaylaştırıcı bir rol oynadığını vurguladı.

Kosova Başbakanı Kurti ise yerel basına yaptığı açıklamada, son üçlü toplantıdan bu yana pek çok şeyin değiştiğini ve Sırp lider Vucic ile Brüksel'de görüşebilmesi için üç şartın yerine getirilmesini talep ettiğini belirtti.

Kurti, geçen yıl iki ülke arasında mutabık kalınan anlaşmanın imzalanmasını, eski Sırbistan Başbakanı Ana Brnabic tarafından AB’ye gönderilen ve Kosova’nın bağımsızlığını, toprak bütünlüğünü ve BM’ye üye olmasını kabul etmediklerini belirten mektubun geri çekilmesini ve Kosova'nın kuzeyinde geçen yıl 24 Eylül'de gerçekleşen Banjska Saldırısı’nı tek başına planladığını açıklayan Milan Radoicic'in Kosova kurumlarına teslim edilmesini talep ettiğini bildirdi.

Sırp lider Vucic de Brüksel'deki görüşmelerin ardından ülkesinin basınına yaptığı açıklamada, Kurti'nin kendisiyle görüşmek istemediğini ifade etti.

Vucic, Kosova ile uzlaşmaya hazır olduklarını belirterek, "Karşı tarafta aynı istekliliği görmüyorum." dedi.

Kosova'daki Sırpların "zor durumda" olduğunu savunan Vucic, AB yetkilileriyle görüşmesinde Kosova'da Sırp Belediyeler Birliği'nin kurulması konusunda ısrarcı olduğunu dile getirdiğini söyledi.

İki ülkenin sık sık karşı karşıya gelmesindeki ana nedenin, Sırbistan'ın 2008'de tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Kosova'yı kendi toprağı olarak görmesi olduğu ifade ediliyor.

Kurti ve Vucic, 27 Şubat 2023'te AB'nin arabuluculuğunda Brüksel'de, ilişkilerin normalleşmesini sağlayacak anlaşma ve 18 Mart 2023'te Kuzey Makedonya'nın Ohri kentinde, anlaşmanın uygulanma eki üzerinde mutabakata varmıştı. Mutabık kalınan anlaşma Vucic'in imzalamayı reddetmesi nedeniyle kağıda dökülememişti.

AB arabuluculuğunda 2011'de başlatılan Belgrad-Priştine Diyalog Süreci kapsamında ilişkilerin normalleşmesi ve nihayetinde iki ülkenin birbirini tanıması için ortak bir yol aranıyor.

Kosova'nın kuzeyinde son dönemde yaşanan gerginlikler sürecin tıkanmasına neden olmuştu.

Kaynak: AA